Sosyal anksiyete adıyla da bilinen ,kişinin diğer insanlar tarafından yargılanabileceği kaygısı yaşadığı toplumsal ortamlarda rezil olacağı duşuncesi ve bu konuda surekli ve belirgin korkusunun olduğu bir tur kaygı bozukluğudur. Kişi kucuk duşmekten, utanc yaşayacağı bir davranışta bulunacağından korkar. Sosyal fobisi bulunan kişiler diğer insanlarla etkileşime gecerken ya da bir işi başkalarının yanında yerine getirmesi gerektiği durumlarda korkarlar ve mumkun olduğunca kacınma davranışı sergilerler.
Sosyal fobi , anksiyete bozuklukları arasında en sık gorulen bozukluk turudur, en az 6 ay sureyle kişinin başkaları tarafından değerlendirilebileceği durumlardan kacması, bundan kaygı ve korku duyması olarak tarif edilebilir.
Sosyal fobi belirtileri nelerdir?
Yuz kızarması, titreme, carpıntı, terleme, kaslarda gerginlik, mide rahatsızlığı, ses titremesi, kekeleme, boğaz kuruması sosyal fobinin en sık karşılaşılan belirtileridir.
Belirtiler genellikle hangi durumlarda gorulur?
Liebowitz Sosyal Fobi Olceği’nde belirlenen sosyal durumlar şunlardır;
Toplum icinde telefonla goruşme, kucuk bir grup etkinliğinde yer alma, toplum icinde yemek yeme, toplum icinde bir şeyler icme, yetkili biri ile konuşma, dinleyiciler onunde konuşma, rol yapma, partiye/ eğlenceye gitme, başkaları tarafından izlenirken calışma, başkaları tarafından izlenirken yazma, cok iyi tanımadığı biriyle telefonda goruşme, cok iyi tanımadığı biriyle yuz yuze konuşma, yabancılarla karşılaşma, genel tuvaletleri kullanma, birilerinin oturduğu odaya girme, ilgi odağı olma, bir toplantıda hazırlıksız konuşma yapma, yetenek, yeti veya bilgi testine tabi tutulma, iyi tanımadığı birine onaylanmadığını veya aynı duşuncede olmadığını ifade etme, cok iyi tanımadığı birinin gozlerinin icine bakma, onceden hazırlanmış bir raporu bir gruba sozel olarak sunma, romantik veya cinsel ilişki amacıyla birini tavlamaya calışma, alınan bir malı parasını geri almak uzere iade etme, parti / davet verme, ısrarlı bir satıcıya karşı koyma.
Sosyal fobi tanı kriterleri nelerdir?
DSM 5’e gore tanı kriterleri şunlardır;
A. Kişinin, başkalarınca değerlendirilebilecek olduğu bir ya da birden cok toplumsal durumda belirgin bir korku ya da kaygı duyması. Ornekler arasında toplumsal etkileşmeler (Karşılıklı konuşma, tanımadık insanlarla karşılaşma), gozlenme (Yemek yerken ya da icerken) ve başkalarının onunde bir eylemi gercekleştirme (bir sunum yapma) vardır.
B. Kişi, olumsuz olarak değerlendirilebilecek bir şekilde davranmaktan ya da kaygı duyduğuna ilişkin belirtiler gostermekten korkar (kucuk duşeceği ya da utanc duyacaği bir bicimde; başkalarınca dışlanacağı ya da başkalarının kırılmasına yol acacak bir bicimde).
C. Soz konusu toplumsal durumlar, neredeyse her zaman, korku ya da kaygı doğurur.
D. Soz konusu toplumsal durumlardan kacınılır ya da yoğun bir korku ya da kaygı ile bunlara katlanılır.
E. Duyulan korku ya da kaygı, soz konusu toplumsal ortamlarda cekinilen duruma gore ve toplumsal-kulturel bağlamda orantısızdır.
F. Korku, kaygı ya da kacınma surekli bir durumdur, 6 ay veya daha uzun surer.
G. Korku, kaygı ya da kacınma klinik acıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, işle ilgili alanlarda ya da onemli diğer işlevsellik alanlarında işlevsellikte duşmeye neden olur.
H. Korku, kaygı ya da kacınma bir maddenin ( Kotuye kullanılabilen bir madde, bir ilac) ya da başka bir sağlık durumununfizyoloji ile ilgili etkilerine bağlanamaz.
I. Korku, kaygı ya da kacınma, panik bozukluğu, beden algısı bozukluğu ya da otizm acılımı kapsamında bozukluk gibi başka bir ruhsal bozukla daha iyi acıklanamaz.
J. Sağlığı ilgilendiren başka bir durum varsa (Parkinson hastalığı, şişmanlık, yanık ya da yaralanmadan kaynaklanan bicimsel bozukluk), korku, kaygı ya da kacınma bu durumla acıkca ilişkisizdir ya da aşırı bir duzeydedir.
Sosyal fobi neden oluşur?
Kalıtsallık: guclu bir kalıtsal bağ olmasa da aile gecmişinde sosyal fobi olan kişilerin hastalığa yakalanma oranı daha yuksektir. Yine de sosyal fobinin ne kadarının kalıtsallığa, ne kadarının oğrenilmiş davranışa bağlı olarak geliştiği net değildir.
Beyin yapısı: Amygdala adı verilen ve beynimizin ortasında bulunan kucucuk bir cekirdeğin sosyal fobisi olan insanlarda daha aktif calıştığı belirlenmiştir. Başka bir tahmin, kaygı duyan beyinde bir takım kimyasal ve elektriksel bozukluklar olduğudur; mesela serotonin adı verilen bu maddenin sosyal fobisi olan insanların beyninde normalden az olduğu one surulmektedir.
Cevre: Sosyal kaygı aynı zamanda oğrenilmiş bir davranış olabilir. Orneğin sosyal ortamda kaygı duyan bir erişkinin davranışını gozlemleyen ya da ilk sosyal deneyimlerinden birinde hata yapıp arkadaşlarının ustune gulduğu bir cocuk aynı utanc duygusunu duyacağı korkusuyla bu davranıştan kacınabilir.
Sosyal fobi ne zaman başlar? Kimlerde daha sık gorulur?
Sosyal fobinin başlangıc yaşı 13-24 yaş arasındadır. Sosyal fobiklerin tedaviye başvurma suresi yapılan calışmalar sonucunda 6 aydan 20 yıla kadar uzayabildiğini gostermektedir. Gorulme sıklığı ise yuzde 25’e kadar ulaşabilmektedir. Alan calışmalarına gore kadınlarda daha sık gorulurken klinik calışmalarda ise erkeklerde daha sık gozlenmiştir. Bunun nedeni erkeklerin tedaviye daha cok başvurması olabilir.
Sosyal fobi tedavisi nasıldır?
Sosyal Fobi tedavisi olan bir hastalıktır. Sosyal Fobi’de ilac tedavisi ve psikoterapi uygulanır. En sık uygulanan yontem Bilişsel Davranışcı terapi’dir. Kaygı duyguları ve kaygıya karşı oluşan bedensel tepkilerin tanınması, kaygıya sebep olan durumlardaki duşuncelerin neler olduğunu anlama, bunlara karşı başa cıkma stratejileri geliştirme gibi aşamalar uygulanır.

[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]