Sorularla kısırlık hakkında merak edilenler?Kısırlık
Siz ve eşiniz, bebek sahibi olmakta sıkıntı yaşıyorsanız yalnız olmadığınızı unutmayın. Bebek sahibi olmak isteyen ciftlerin yaklaşık %10 ile 15 i kısırlık sorunu yaşar. Kısırlıktan bahsedebilmek icin, en az bir yıl, yeterli sıklıkta korunmasız cinsel ilişkiye rağmen, gebe kalınamıyor olması gereklidir.Kısırlık, tek bir nedene bağlı olabileceği gibi, pek cok faktorun bir arada olmasına da bağlı olabilir. Gebelik hic oluşmayabilir ya da oluşsa bile devam etmeyebilir.
Doğal Yolla Gebelik
Doğurganlık doneminde iken cinsel ilişkiye girilmesiyle, gebelik ilk altı ayda gelişir. 12 ayın sonunda ciftlerin yaklaşık %85 i gebe kalmıştır. Bundan sonraki 36 hafta suresince, kalan ciftlerin yaklaşık yarısı da kendiliğinden gebe kalır.
Sebepleri Nelerdir
İnsan ureme sistemi oldukca karışık bir sistemdir. Gebe kalmak icin, şimdi anlatacağımız gibi yumurtlama ve dollenme olayının ilk başta gercekleşmesi gereklidir. Her ay, hipofiz bezi, yumurtalıklara yumurtlama olayı icin bir yumurta hazırlanması işaretini gonderir. Hipofiz bezi hormonları, FSH (folikulu stimule eden hormon) ve LH (luteinleyici hormon) dirler. Yumurtalıklardan yumurta salınmasını sağlarlar. Bu olaya yumurtlama denir. Adet dongusunun, yaklaşık 14. gunune denk gelen bu gunde, kadın gebelik icin hazırdır. Yumurtalık kanalı boyunca ilerleyen yumurta, salınmasından 24 saat sonrasına kadar dollenebilir durumdadır. Gebeliğin gercekleşmesi, yumurtlamadan bir- iki gun once, cinsel ilişkiye girilmesiyle de gercekleşebilir.
Gebeliğin oluşması icin bir spermin mutlaka bir yumurta ile yumurtalık kanalında, bu donem icinde birleşmesi gereklidir. Spermlerin yumurtaları dolleyebilme suresi yaklaşık 72 saate kadar cıkar. Bu sure icinde yumurtalık kanalında bir yumurta ile karşılaşması gereklidir. Bir yumurtaya, bir spermin ulaşabilmesi icin, erkeğin penisinin sertleşmesi ve yeterince meniyi, kadının vajinasına boşaltması gereklidir. Menide yeterli sayıda ve yapıda sperm olması ve hareketlerinin doğru şekilde olması gereklidir. Ayrıca spermin yumurtaya ulaşabilmesi icin, kadının da sağlıklı bir vajinası ve rahmi olması gereklidir. Eğer dollenme gercekleşirse yumurta, rahme doğru ilerler ve burada dokuz ay boyunca buyuyeceği kısma tutunur ve yerleşir. Cocuk sahibi olmak isteyen bazı ciftler, bu surecteki bazı yanlış giden olay veya olaylar nedeniyle gebeliği gercekleştiremezler. Bu neden veya nedenler, ciftlerden birine veya ikisine ait olabilir.
Erkeklere ait nedenler
Sperm sayısını ve hareketliliğini veya yumurtayı dolleyebilme yeteneğini etkileyen pek cok faktor vardır. Erkek kısırlığına neden olan en sık nedenler, anormal yapı ve fonksiyondaki sperm olması veya tam gelişmemiş spermlerin olması, genel sağlığın bozuk olması ve bazı cevresel şartlara maruz kalması sayılabilir.
Sperme ait nedenler
Spermin, yumurtayı dolleyebilmesi icin uygun yapıda olması ve yeterince hızlı hareket edebilmesi gereklidir. Eğer şekli bozuk ve hareketi iyi değilse yumurtaya ulaşamaz ve onu dolleyemez. Menideki normal sperm sayısı mililitrede 20 milyon veya daha fazladır. Eğer sperm sayısı 10 milyon veya daha az ise duşuk sperm konsantrasyonu var demektir. Testislerin tamamen sperm uretememesi, cok nadir bir durumdur ve bu erkekler kısırdır. Varikosel; erkeklik torbasındaki damarların varisidir. Testisin serin kalmasına engel olacağı icin, sperm sayısını ve hareketliliğini azaltabilir. İnmemiş testisler; anne karnında iken testislerden biri veya ikisi karından erkeklik torbasına inmeyebilir. Boylece, erkeklik torbasına gore daha yuksek vucut ısısına maruz kalan testislerin sperm uretimi, kotu etkilenebilir. Testesteron eksikliği; testislerin veya testisleri kontrol eden, beyindeki epifiz yada hipotalamus hormonlarının bozukluğu nedeniyle gelişebilir.
Genetik bozukluklar; testislerin gelişimini bozarak testosteron uretimini etkiler ve duşuk sayıda sperme veya sperm yokluğuna neden olurlar. Orneğin klinefelter sendromu denilen durumda, normalde bir X ve bir Y kromozomundan oluşması gereken erkek kromozomunda iki X ve bir Y kromozomları vardır.Enfeksiyonlar; sperm hareketliliğini etkilerler. Tedavi edilmemiş ve tekrarlayan bel soğukluğu, klamidya gibi cinsel yolla gecen hastalığı olan erkeklerde kısırlık gelişebilir. Bu enfeksiyonlar sperm gecişini engelleyecek nedbe dokusuna yol acarlar. Eğer cocukluk donemi hastalıklarından olan kabakulak, ergenlik doneminden sonra gelişirse buradaki enfeksiyon sperm uretimini bozabilir. Ayrıca prostat bezindeki enfeksiyon yada idrar yolundaki enfeksiyonlar da sperm hareketliliğini bozabilen durumlardır. Ancak coğu vakada sperm azalmasına neden olan durum bulunamaz. Eğer menideki sperm miktarı mililitrede 5 milyondan az ise genetik bozukluk olduğu duşunulur.
Spermin doğru yere ulaşmasındaki sorunlar;
Eğer penisten vajinaya sperm akışı olmazsa gebelik de gercekleşemez. Bu durum değişik nedenlerden dolayı olabilir. Cinsel yolla ilgili nedenler, penisin sertleşme sorunları, erken boşalma, ağrılı cinsel ilişki olması veya psikolojik nedenlerden dolayı gebelik oluşmayabilir. Ayrıca cinsel ilişkiyi kolaylaştırmak icin kullanılan kayganlaştırıcı jel veya yağlar da sperme zarar veren maddeler olabilirler. Geriye boşalma, orgazm sırasında normalde penisten dışarıya doğru boşalması gereken meninin, idrar kesesine doğru gitmesidir. Şeker hastalığı, bazı ilacların kullanımı sırasında ve mesane, prostat yada idrar yolu ameliyatlarından sonra gorulebilir.
Boşaltım kanallarının tıkalı olması, bazı erkeklerin sperm taşıyan kanalları doğuştan tıkalı olabilir. Meninin olmayışı, omurilik hastalıkları veya kazalarında meni oluşmayabilir. İdrar cıkış yerinin farklı olması, bazı erkeklerde doğuştan idrar cıkış yeri penisin alt kısmında olabilir. Eğer ameliyatla bu durum duzeltilmezse spermler kadının rahmine ulaşamayabilir. Sperme karşı oluşmuş antikorlar, erkek kısırlaştırması icin kullanılan bir yontem olan vazektomi yani kanalların bağlanması işleminin ardından sperme karşı antikorlar oluşur. Bu antikorların varlığı vazektomiden geriye donuşte sorun yaratır.
Kisrik fibrozis hastalığı olan erkek hastalarda, kanallar tıkalıdır veya yoktur. Genel sağlık durumu ve hayat şekli de erkek ureme sistemini etkiler. Eğer stresli bir hayatınız varsa sperm uretimini sağlayan bazı hormonlarda değişiklikler olabilir. Uzun ve yoğun suren sıkıntılı bir durumda sperm sayısı azalabilir. Bazen kısırlığın kendisi de stres kaynağı olabilir. İyi beslenmeme, şişmanlık, kanser ve bunun tedavisinde kullanılan ilaclar, radyoterapi alınması, alkol ve bazı ilaclar (orneğin kas yapımını artırmak icin kullanılan anabolik steroidler sperm uretimini azaltırlar), bazı hastalıklar (ağır kaza ve ameliyatlar, şeker hastalığı, kansızlık, tiroid hastalıkları) ve ileri yaş (35 yaş uzerinde ureme hızı yavaş yavaş azalır) ureme sistemini etkileyen faktorlerdir.
Cevresel faktorler; sıcak ortam, zehirli ve kimyasal maddelere maruz kalma doğrudan testisleri veya dolaylı olarak hormonları etkileyerek sperm sayısını azaltabilirler. Bocek zehirleri erkek vucudunu etkileyerek sperm uretimini azaltır ve testis kanserine yol acabilir. Uzun sureli kurşun maruziyeti de kısırlığa neden olabilir. Testislere fazla ısı gelmesi de sperm uretimini bozarak sperm sayısını azaltabilir. Bu yuzden sauna ve sıcak suyla dolu kuvetleri cok sık kullanmamak gereklidir. Kokain ve esrar gibi maddelerin kullanımı sperm sayısını azaltabilir. Sigara icen erkeklerin sperm sayısı, icmeyenlere gore daha duşuktur.
Kadın Kısırlığının Nedenleri
Kadın kısırlığının en yaygın sebepleri yumurtalık kanalındaki tıkanıklık veya hasar, endometriozis, yumurtlamadaki sorunlar, yuksek prolaktin duzeyi, polikistik over hastalığı, erken menopoz, myom ve karın ici organlardaki yapışıklıklardır. Yumurtalık kanalındaki tıkanıklık ve hasarlar genelde buradaki enfeksiyondan sonra oluşurlar. En sık nedeni cinsel yolla bulaşan hastalıklardır. Her hangi bir ağrı veya ateş hissedilmeyebilir. Yumurtalık kanalındaki hasardan dolayı oluşacak asıl risk, dış gebeliktir. Cunku dollenen yumurta normalde gitmesi gereken rahme ulaşamayacak ve yumurtalık kanalına yerleşecektir. Buradaki enfeksiyonlar ayrıca gebe kalmada sorun da yaratabilirler.
Endometriozis, rahim dokusunun, rahim dışında bir yerde orneğin yumurtalık veya yumurtalık kanalında olmasıdır. Buradaki dokular da hormonal değişikliklere cevap vererek, aylık kanama oluştururlar. Bu da şişlik, kızarıklık ve nedbe dokusuna yol acar. Endometriozis olan kadınlarda karın ağrısı ve kısırlık sık gorulur. Yumurtlamaki sorunlar; beyinden, yumurtlamayı duzenleyen hormonlar ( LH-luteinleyici hormon ve FSH-folikulu stimule eden hormon) salınır. Buradaki cok ufak bir bozulma bile yumurtlamayı etkileyebilir. Hipotalamus ile hipofiz bezi arasındaki duzeni bozacak tumorler, yaralanma, aşırı egzersiz ve uzun sureli ac kalma da yumurtlamayı etkileyebilirler.
Yuksek prolaktin duzeyi, sut uretimini uyarır. Gebe olmayan veya emzirmeyen kadınlarda bu durumun olması yumurtlamayı etkiler. Prolaktin hormonunun yuksek olması hipofiz bezinde tumor olduğunu gosterebilir. Ayrıca bazı ilaclar da buna neden olabilirler. Gebelik ve emzirme donemleri dışında memelerden sut gelmesi prolaktin duzeyinin yuksek olduğunun bir işareti olabilir. Erken menopoz, 35 yaşından once yumurtalıkların calışmaması sonucu adet kanamalarının olmayışıdır. Nedeni tam olarak bilinmese de bağışıklık sistemi hastalıkları, radyasyon ve kemoterapi tedavisi ve sigara icimi gibi bazı durumlarla beraber gorulmesi de sıktır. Myomlar, ozellikle 30 lu yaşlardaki kadınlarda sık gorulen, rahmin iyi huylu tumorleridirler. Yumurtalık kanallarına baskı yaparak kısırlığa neden olabilirler. Karın ici organlarda yapışıklık olması; apendisit veya karın icinde yapılan ameliyat sonrasında, buradaki organlar birbirine nedbe dokusu oluşturarak yapışabilirler. Bu oluşumlar da gebe kalmada sorun yaratabilirler.
Kısırlığa neden olan diğer faktorler ise şoyledir;
- Bazı ilaclar kısırlığa neden olabilir. Coğu durumda ilac kesilince kısırlık da sona erer.
- Tiroid beziyle ilgili bozukluklar (hem az hem de cok calışması) adet duzenini bozarak kısırlığa neden olabilirler.
- Kanser ve tedavisi, ozellikle ureme sistemiyle ilgili kanserler kısırlığa neden olurlar. Tedavi icin kullanılan hem radyoterapi hem de kemoterapi ilacları kısırlığa neden olabilirler.
- Bazı hastalıklarda, orneğin orak hucre anemisi, cushing hastalığı, AİDS, bobrek hastalıkları, şeker hastalığı ve gec adet gorme, adet gorememe gibi durumlarda gebe kalmak zor olabilir.
- Aşırı kafein tuketimi de, kadınlarda ureme sistemini etkileyerek gebe kalmayı azaltabilir.
Risk Faktorleri Nelerdir
Risk faktorlerinin coğu hem kadın hem de erkekler icin aynıdır.
- Yaş. Ortalama 32 yaşından sonra kadınların ureme potansiyeli yavaş yavaş duşer. Yumurtalardaki kromozomlarla ilgili anormallikten dolayı olabilir. Ayrıca ileri yaşlardaki sağlık problemleri de ortaya cıkmaya başlar. Bu yaşlarda duşuk riski de fazladır. Erkeklerdeki ureme hızı ise 35 yaşından sonra azalmaya başlar.
- Sigara icilmesi. Sigara icen erkek ve kadınların cocuk sahibi olma şansı daha duşuktur. Ayrıca kısırlık tedavisi gorenlerde tedavinin faydasını da azaltır. Sigara icen kadınlardaki duşuk oranı diğer kadınlara gore daha yuksektir.
- Alkol kullanılması. Kadınlar icin gebe kalma sırasında ve gebelikte tavsiye edilen bir alkol sınırı yoktur. Erkekler icinse orta duzeyde alkol kullanımının ureme sistemine etkisi olduğu duşunulmemektedir.
- Aşırı kilolu olmak. Kısırlık, sakin bir hayat yaşayan, hareketsiz ve aşırı kilolu kadınlarda daha sık gorulmektedir.
- Aşırı zayıf olmak. Anoreksi gibi yeme bozukluğu olan kadınlarda, katı vejetaryanlarda, vitamin B12, cinko, demir ve folik asit gibi bazı onemli maddelerin eksikliği nedeniyle gebe kalmada sorunlar yaşanabilir.
- Aşırı egzersiz yapılması. Bazı bilimsel calışmalarda, haftada yedi saatten fazla egzersiz yapılması ile yumurtlamada sorun yaşanmasının birlikte olduğu gosterilmiştir. Ote yandan eğer yeterince egzersiz yapılmazsa da, kısırlığa neden olan şişmanlık gelişebilecektir.
- Kafein alımı. Cok fazla kafein alımının etkileriyle ilgili calışmalar değişik sonuclar vermektedir. Kimisi ureme sistemini etkiler derken, kimisi de bu etkileri gosteremediklerini soylerler. Eğer bir etki varsa bu etki, erkeklere gore kadınlarda daha fazladır. Ayrıca fazla kafein alımı duşuk riskini artırır gibi gozukmektedir.
Doktora Ne Zaman Gitmelidir
Genelde, en az bir sene boyunca duzenli cinsel ilişkiye girmeye rağmen gebe kalınamıyorsa bir sorun olduğu duşunulur. Eğer 30 yaşın uzerinde kadınsanız ve gebe kalmak istiyorsanız, ya da altı aydan daha uzun suredir adet kanaması gormuyorsanız doktorunuza gitmeniz gereklidir. Duzensiz ve ağrılı adet goruyorsanız, karın ağrınız varsa, endometriozis, karın icinde enfeksiyon veya tekrarlayan duşukler varsa yine doktorunuzla goruşmeniz gereklidir. Erkekler icin, duşuk sperm sayısı veya testis ya da prostat sorunu, cinsel sorunlar varsa erken donemde yardım almanız gerekebilir.
Teşhis Nasıl Konur
Eğer eşinizle beraber belli bir suredir duzenli cinsel ilişkiye rağmen gebe kalınamıyorsa yardıma ihtiyacınız var demektir. Kadın icin jinekolog, erkek icinse urolog, gebe kalmadaki sorunu bulmaya yardımcı olacak kişilerdir. Bazı ciftler icin kısırlığın sebebi, birden fazla sayıdaki nedenlerden olabilir. İlk başta siz ve eşiniz icin ayrıntılı bir muayene yapılacaktır. Ayrıca cinsel alışkanlıklarınız sorgulanacak ve bazı tavsiyelerde bulunulacaktır. Kısırlık icin yapılacak tahlil ve araştırmalar pahalıdır ve aylarca surebilirler. Ayrıca bir kısmı size rahatsızlık da verecektir. En sonunda da butun tahlil ve araştırmalar bittiğinde gebe kalınacağının garantisi yoktur.
Erkekler icin yapılan tahliller
Erkeğin, bir kadını gebe bırakabilmesi icin testislerinin sağlıklı sperm uretmesi ve bunları da kadının vajinasına bırakması lazımdır. Erkekler icin yapılan testlerde, bu surecte bozulan kısımlar araştırılır.
- Genel fizik muayene ile cinsel organları da iceren tum vucut muayenesi yapılır ve hastalık, kullanılan ilaclar ile cinsel alışkanlıklar araştırılır.
- Meni incelemesi en onemli testtir. Bir veya daha fazla sayıda ornek alınır. Meni orneği, masturbasyon veya ilişki sırasında meninin temiz bir kaba alınması ile elde edilir. Laboratuar incelemesi sırasında miktar, renk, enfeksiyon veya kan varlığı araştırılır. Sperm sayısı, şeklinde anormallik ve spermin hareketliliğine bakılır. Sperm sayısı her ornekte değişik cıkabilir.
- Kanda testosteron ve diğer erkeklik hormonlarına bakılır.
- Transrektal ve skrotal ultrasonografi ile geriye akma ve kanal tıkanıklığı araştırılır.
Kadınlar icin yapılan tahliller
Bir kadının gebe kalabilmesi icin yumurtalıklarının sağlıklı yumurta uretmesi gereklidir. Ayrıca ureme sisteminin, yumurta ve spermin yumurtalık kanalına doğru ilerlemesine ve dollenme olayının gercekleşmesine izin vermesi de gereklidir.
Doktorunuz, sağlıkla ilgili gecmişinizi ve adet durumunuzla cinsel alışkanlıklarınızı araştırdıktan sonra jinekolojik muayeneyi de iceren genel bir muayene yapacaktır. Yapılacak tetkikler şunlardır;
- Yumurtlama testi. Kandaki hormon seviyesine bakılarak yumurtlamanın olup olmadığı anlaşılmaya calışılır.
- Histerosalpingografi. Bu tetkik ile rahim ve yumurtalıkların durumuna bakılır. Rahme sıvı verilir ve X ışını ile sıvının, rahim ve yumurtalık kanallarına ilerlemesi izlenir. Tıkanıklık veya başka problemlerin varlığı araştırılır.
- Laparoskopi. İnce bir aletle karın icine girilerek rahim, yumurtalıklar ve yumurtalık kanallarına direk bakılır. Genel anestezi altında gobek altından yaklaşık bir cm lik bir kesi ile girilir. Yapışıklıklar ve endometriozis varlığı araştırılır.
- Hormon tahlilleri. Yumurtlama ile ilgili hormonların yanında tiroid ve hipofiz hormonlarına da bakılır.
- Genetik testler. Kısırlığa neden olacak genetik bozukluklar araştırılır.
- Pelvik ultrasonografi. Rahim, yumurtalık ve yumurtalık kanallarının kontrolu yapılır.
Her kadına tum testlerin yapılması şart değildir. Durumunuza gore hangi testlerin once yapılacağına doktorunuz karar verecektir.
Acıklanamayan Kısırlıklar
tum tetkiklerin yapılmasına rağmen, bazı ciftlerin kısırlık nedeni bulunamaz. Ancak yine de nedeni bulunamasa bile kısırlık tedavisi goren ciftlerin coğunda gebelik bir sure sonra gercekleşir.
Tedavi Nasıl Yapılır
Kısırlığın tedavisi, neden olduğuna, ciftlerin yaşına ve ne kadar suredir devam ettiğine gore değişir. Bazı kısırlık nedenleri duzeltilemezler. Ancak bazı yardımcı teknikler ve işlemlerle gebeliğin oluşması mumkundur. Haftada iki veya uc kez cinsel ilişkiye girmek gebelik şansını artıracaktır. Ancak fazla sık meni boşaltımı sperm kalitesini de bozabilir, dikkat edin. Spermlerin kadın cinsel organında 72 saate kadar, yumurtanın ise 24 saat civarında yaşayabildiğini unutmayın. Hem erkek hem de kadınlar icin yapılacak farklı tedaviler vardır.
Erkeklerin Tedavisi
Cinsel problemler varsa buna yonelik tedavi yapılmalıdır. İktidarsızlık ve erken boşalma gibi sorunlar icin hem ilac tedavisi, hem de psikoterapi yapılabilir. Sperm sayısının az olması durumunda değişik tedaviler yapılabilir. Eğer varikosel varsa ameliyat yapılabilir. Kanal tıkanıklığı veya geriye boşalma varsa spermler direk testislerden alınarak, laboratuar şartlarında, yumurta ile dollenebilirler. Ayrıca sperm sayısını artırmak icin hormon tedavisi de yapılabilir.
Kadınların Tedavisi
Yumurtlama bozukluğu olan kadınlarda, yumurtlamayı uyaran ilaclar kullanılır. Genel olarak yumurtlamayı sağlayan doğal hormonlar (FSH ve LH) gibi calışırlar. Yumurtlamayı uyaran bazı ilaclar, coğul gebelik riskini de artırabilirler. Bu yuzden dikkatli takip gereklidir. Kan ve hormon tahlilleri ile ultrasound yapılarak yumurtalıkta folikul takibi onemlidir.
Yumurtalık kanalında tıkanıklık veya başka tur sorunlar icin ameliyat gerekli olabilir. Bu işlemler laparoskopik yontemlerle de yapılabilirler. Endometriozis nedenli kısırlıkların tedavisi biraz guctur. Bu hastalık icin genelde doğum kontrol hapları kullanılır. Cocuk istiyorsanız, bu durumda yumurtlamayı uyaran ilaclardan kullanmanız gerekecektir veya tup bebek yontemi denenebilir.
Tedavide Cıkabilecek Sorunlar Nelerdir
- Coğul gebelik. En sık rastlanan sorundur. Cok sayıda embriyo saklanır ve doğum icin kararı, anne-baba ile doktor beraber verir.
- Yumurtalığın aşırı uyarılması. Eğer yumurtalıklar, ilaclarla aşırı uyarılırsa, buyuyerek ağrı ve şişliğe neden olurlar. Fazla şikayet olmayan durumlarda tedaviye de gerek yoktur.
- Kanama ve enfeksiyon. Bazı girişimsel işlemler sonucunda kanama veya enfeksiyon gelişebilir.
- Duşuk doğum ağırlığı. Bunun en buyuk nedeni coğul gebeliktir.
Kısırlığı Onlemek Mumkun Mudur
Coğu kısırlık turunu onlemek mumkun değildir. Ancak, ozellikle erkekler icin sigara ve alkol tuketiminden kacınarak kısırlığa yardımcı olmaktan sakınılabilir. Ayrıca sıcak banyo ve fazla ısıdan da uzak durmak gereklidir. Aile planlaması icin uzun vadeli duşunceniz yoksa vazektomi gibi kalıcı yontemleri yaptırmamalısınız.
Kadınlar icin yapılabilecekler ise şoyledir;
- Duzenli egzersiz yapın. Ancak bunu abartarak cok yoğun ve sık yaparsanız adet dongunuzu bozabilirsiniz, dikkatli olun.
- Kilonuza dikkat edin. Az veya cok kilolu olmak hormonlarınızı etkiler.
- Sigara ve alkolden uzak durun.
- Kafeini kısıtlayın. Gunde bir veya iki fincan kahveden fazlasını icmeyin.
- Kullandığınız ilaclara dikkat edin. Aldığınız ilacları doktorunuza soylemeyi ihmal etmeyin.
Kısırlık Varsa Ne Yapmalı
Kısırlıkla uğraşmak oldukca sıkıntılıdır. Ne kadar sureceği ve nasıl sonuclanacağı belli olmayan bir durumdur. Bu donemde size yardımcı olacak bazı noktalara değinelim.
- Kendinize belli bir sınır koyun. Kısırlık tedavisi oldukca pahalı ve zahmetlidir. Ruhsal ve ekonomik acıdan yıpranmamanız icin sizin ve eşinizin dayanabileceği kadar bir limit belirleyin.
- Diğer secenekleri de duşunun. Evlat edinme, donor anne veya baba hatta hic cocuk sahibi olmamayı bile duşunun.
- Duygularınızı paylaşın. Tedaviden once ve sonra sizinle aynı durumda olan insanlarla goruşerek, duygularınızı paylaşın.
- Gevşeme egzersizleri yapın.
- Sevdiklerinizle beraber olun.
- Kendinizi doğru ifade ederek, suclamayın ve kızmayın.
- Gebelik gercekleşince nasıl başa cıkabileceğiniz konusunda korkmayın.
- Bebeğiniz doğduğunda, anne-baba olmak da telaşa kapılmanıza neden olabilir. Kendinize guvenin ve daha once anne-baba olanlarla konuşarak hayatınızda olacak değişiklikleri ve yapabileceklerinizi oğrenin.

[h=2]İstanbul Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]