Sonbahar depresyonuSonbahar Depresyonu Nedir?
Genellikle depresyon belirtileriyle aynı belirtileri veren bir duygu durum bozukluğudur ve Mevsimsel Depresyon olarak da bilinir. Sonbaharın gelmesiyle birlikte başlar ve yaz başına kadar surer.
Mevsim değişikliğine bağlı olarak sac dokulmeleri, iştahsızlık, mide problemleri, baş ağrısı gibi bazı rahatsızlıklarla birlikte gorulebilir ve genellikle her yıl aynı donemlerde tekrar eder.
Cinsel istekte azalma, sıkıntı ve caresizlik duygusu, neşesiz ve sinirli bir ruh hali, uykusuzluk cekme ya da yoğun olarak uyuma isteği, sabahları yorgun ve bitkin uyanma, hareketlerde yavaşlama, gecmişe donuk pişmanlık ve sucluluk duyguları depresyon belirtileridir ve ozellikle sonbahar aylarında bu belirtilere daha sık rastlanmaktadır.
Depresyon tanısıyla tedavi edilenlerin % 65'ini Sonbahar Depresyonu yaşayanlar oluşturmaktadır. Bu bakımdan tum depresyon vakaları icinde en sık gorulen turudur.
Sonbahar Depresyonunun Sebepleri Nelerdir?
Bu konuda değişik goruşler one surulmekteyse de iki ayrı sebep uzerinde durulmaktadır. Bunlardan ilki, sonbaharın ve kışın gelişiyle birlikte azalan guneş ışığının hormonları ve uykuyu duzenleyen biyolojik saatin bozulmasına neden olduğudur. İkinci sebep olarak ise yine guneş ışığının azalması nedeniyle beyindeki kimyasal maddelerin salgılanmasında sorunlar oluştuğu ve bu sorunların kişiyi depresyona acık hale getirdiği one surulmektedir.Her iki halde de yeterli guneş ışığına cıkmanın sorunu cozumlediği duşunulmektedir.
Bu durumda Sonbahar Depresyonu'na Biyolojik ve Psikolojik sebepler olarak iki ayrı pencereden bakmak mumkundur.
Biyolojik Sebepler:
Bahar ve yaz mevsimiyle beraber guneş ışınları dunyaya dik acıyla gelir ve gozlerimiz yoluyla vucudumuzda kimyasal enerjiye cevrilir. Bu işlemler sırasında da mutluluk hormonu olarak bilinen Serotonin uretimi artar. Aynı şekilde beynimizde bulunan epifiz bezi de melatonin uretiminden sorumludur ve bu hormon karanlık, ışıksız ve kasvetli ortamlarda yoğun olarak uretilir ve uyku hormonu olarak da bilinir.
Gozlerimiz ışık enerjisini kimyasal enerjiye cevirebildiğinden bu hormonların uretimini direk etkileyen bir işlev gormektedir.
Bundan dolayı sonbaharda guneş ışıklarının zayıflaması mutluluk hormonunun salgılanmasını azaltıp, uyku hormonunun uretimini artırdığı icin beyin kimyasının değişmesine ve buna bağlı olarak da depresyona yol acmaktadır. Mevsimsel Depresyon sonbaharın gelmesiyle başlar ve kışın da gorulebilir. Ancak yazın yoğun guneş ışığına alışan insan vucudu, sonbaharın gelmesiyle birlikte birden bire azalan guneş ışığının yokluğuna uyum gosterme konusunda sıkıntılar yaşamakta ve bu sebeplere bağlı olarak Sonbahar Depresyonu daha sık gorulmektedir.
Psikolojik Sebepler:
Psikolojik sebepler icinde en bilineni sonbaharın insanları huzunlendirdiğidir.Ozellikle gencler icin yaz aşkları ve ışıltılı gunlerin sonu anlamına gelir.Yaprakların kuruyup sarardığı gunlerin ardından kasvetli kış gunlerinin ve soğuk havaların geleceğini bilmek, kapalı yerlerde kalmak zorunda olmak, denizin, guneşin ve yazın hareketli gunlerinin biteceğini duşunmek depresif ruh halini tetiklemektedir.
Aynı şekilde yaşlı insanlar mevsimsel değişikliklerden daha yoğun olarak etkilenmektedirler. Ozellikle sonbahar ve kış aylarının zaten duygusal bir yapıda olan yaşlıları daha hassas ve kırılgan hale getirdiği, bundan dolayı yaşı ilerlemiş insanlarda depresyonun daha ağır seyredebileceği unutulmamalıdır. Tum bunların dışında bir de genetik olarak depresyona yatkınlık varsa sonbahar depresyonu icin ortam hazırlanmış demektir.
SONBAHAR DEPRESYONUNUN BELİRTİLERİ
Belirtiler bilinen depresyon belirtileriyle hemen hemen aynıdır.
·Mutsuz, isteksiz ve umutsuz olma hali.
·Uyku bozuklukları; uykusuzluk ya da aşırı uykulu olmak.
·Kendini suclu hissetme ve değersizlik duygusu.
·Dikkat eksiklikleri, odaklanamama.
·Aşırı kilo alma ya da kilo kaybı.
·Sinirlilik,gerginlik.
·Surekli bir uzgunluk hali.
·Yorgunluk, halsiz ve bitkin olma durumu.
·Kaygı bozuklukları.
·Olum ve intihar duşunceleri ve intihara yonelme.
Depresyon ciddi bir duygu durum bozukluğudur ve zamanında doğru mudahale edilerek tedavi edilmezse sonucları olumsuz olabilir. Ozellikle ağır depresyon durumlarında kişinin intihara eğilimi olacağı ve bu yonde bir davranışa gireceği bilinmelidir.
Mevsimsel Depresyonun Kadınlarda Gorulme Sıklığı ve Nedenleri:
Depresyon gecirme riski tum insanlar icin % 15'tir ancak bu oran kadınlar acısından bakıldığında % 25 gibi yuksek değerlere ulaşmaktadır. Kadınlarda gorulen bu yuksek orana neden olarak kadınların hormonal değişiklikleri daha yoğun olarak yaşamaları gosterilmektedir. Bir diğer nedenin ise hamilelik ve doğum gibi biyolojik faktorler olduğu duşunulmektedir. Bu donemlerde kadınların depresyona yakalanma risklerinin cok daha yuksek olduğu da gorulmektedir. Kadınların normalde erkeklerle kıyaslandıklarında depresyon gecirme riskleri bu kadar yuksek iken mevsimsel depresyon gecirme oranları tam dort kat daha artmaktadır. Yani her bir erkeğe karşılık dort kadın mevsimsel depresyona yakalanmaktadır ve bu durum yoğun guneş ışığı alan ekvatordan uzaklaştıkca artmaktadır.
Ayrıca kadınların taşıdıkları ev ici sorumlulukların da depresyonu ve ozellikle bu turunu tetiklediği duşunulmektedir. Sonbaharla birlikte okulların acılıyor olması, okul, ders, sınav telaşını yaşayan annelerde stresin artmasına yol acmaktadır.
Tatil ve dinlenmeyle gecen yaz gunlerinden sonra birdenbire boyle bir yoğunluk mevsimsel depresyona zemin hazırlayabilir.
İki yıl ust uste aynı donemlerde bu tip bir duygu durum bozukluğu yaşayan herkes mutlaka bir uzmandan yardım almalıdır. Boyle bir durumda mevsimsel depresyon gecirme olasılığı duşunulmelidir. Depresyon ciddi bir sorun oluşturabilir ve kişinin hayatını cok zorlaştırabilir.
Tedavi yontemleri:
Tedavi depresyon tedavisiyle aynı olacaktır. İlaclı tedavi ve terapiler yoluyla tedavi edilebilir. Mevsimsel depresyonda ek olarak son yıllarda uygulanmaya başlayan ışık tedavisi de uygulanmaktadır.
Tedavide ilac ve psikoterapi aynı anda uygulandığında daha olumlu ve cabuk sonuc alınmaktadır. İlaclı tedavi uc aydan başlayan ve duruma gore 1.5 yıl ile 2 yıl surebilen bir doneme yayılabilir. Uygulanan tedavide kalıcı ve doğru sonuclar alabilmek acısından kararlı olmak ve tedaviyi yarım bırakmamak en onemli kuraldır.
Daha once depresyon yaşamış kişilerin tekrar bu sorunu yaşama ihtimalleri diğer insanlara gore daha fazladır. Depresyonun tekrarlama riski olduğu unutulmamalıdır. Ancak bu her depresyon geciren kişinin tekrar depresyon gecireceği anlamına gelmez. Bu acıdan tedavide uzman hekimin ve terapistin onerilerine uymak, tedavi aşamalarını dikkatle takip etmek onemlidir.
Mevsimsel depresyon tedavisinde son yıllarda uygulanmaya başlayan ışık tedavisi de bir secenektir. Bu yontemde amac, beynin eksikliğini hissettiği guneş ışığının dışardan verilmesi yoluyla hormon salınımlarını yeniden duzenlemektir.
İlac ve terapilere ek olarak bir diğer tedavi seceneği alternatif tıp olarak bilinen bitkisel karışımlardır. Orneğin kantaron otunun depresyonun etkilerini azalttığı one surulmektedir.
Yine de tedavi yontemlerini belirlerken mutlaka uzman doktor ve terapistlerden bilgi almak ve onların onerilerine gore bir yol belirlemek gerekir.
ONERİLER
Tedavide en onemli kuralın uzmanların onerilerine uymak ve uygulanan tedaviyi kararlılıkla surdurmek olduğu unutulmamalıdır. Tedavinin ve kişinin durumuna gore tedavi secenekleri değiştirilebilir ya da kesilebilir.
Depresyon kişinin sosyal hayatla olan bağlarında bir zayıflama hatta kopuş yaşattığından depresyon geciren kişinin yaşadığı bu soruna inat hayatın icinde yer alması gerekir. Tedavide etkili olan sadece ilaclar ve uygulanan terapiler değildir. Butun bunlar kadar depresyon geciren kişinin bilincli bir şekilde bu problemle başa cıkma isteğinin de olması gerekir. Bu nedenle depresyonla mucadele ederken uygulanabilecek basit ama etkili yontemler onerilebilir:
·Mevsimsel depresyonun ortaya cıktığı kış ayları icinde bir tatil fırsatı yaratmak.
·Haftada iki kere olmak uzere 10'ar dakikalık solaryum seanslarına girmek.
·Acık havada yuruyuşlere cıkmak.
·Yağlı yiyeceklerden mumkun olduğunca uzak durmak ve enerji veren karbonhidrat ve protein iceren yiyecekler tuketmek.
·Gun ışığından daha cok yararlanmak amacıyla mumkunse perdeleri acık tutmak.
·İlgi duyulan bir calışma yapmak, dikkati başka yonlere kaydıracak uğraşlar edinmek.
·Neşeli arkadaş toplantıları duzenlemek, bu tur toplantılarda bulunmak.
·Kendine zaman ayırmak, sinemaya, tiyatroya gitmek.
·Klasik duşunce kalıplarından uzaklaşmaya calışmak. Farklı bakış acıları oluşturmak.
·Bedensel ve ruhsal olarak rahatlamayı sağlayacak faaliyetler yapmak. Bu acıdan spor ve ozellikle yoga onerilebilir. Vucudun daha iyi calışmasını sağladığı ve nefes alıp verme tekniklerini kazandırdığı icin kişinin kendisini daha zinde hissetmesine yardımcı olur.
·En onemlisi de olumlu duşunmek, kendine guven duymak.
Sayılan bu onerileri uygulamak gorunduğu kadar kolay olmayabilir ancak depresyonla tedavinin başarıyla sonuclanması icin de oncelikle kişinin kendisinin katılımı şarttır. Bu acıdan aile ve arkadaş desteği işleri kolaylaştıracaktır. Bulunan ortamın aydınlatılmasına cok dikkat etmek ve gun ışığından mumkun olduğu kadar yararlanmak cok onemlidir.
Depresyon kişinin kendi kendine halledebileceği bir sorun değildir. Kendi haline bırakmak ve zamanla duzeleceğini duşunmek ya da durumu mevsimsel basit bir yorgunluğa bağlamak sorunun cozumunu daha da zorlaştıracaktır.
Sonbahar depresyonu cok sık olarak mevsime bağlı yorgunluklarla karıştırılabilir. Mevsimsel yorgunluklarda can sıkıntısı ve halsizlik, yorgunluk, uyku hali gorulur ve kişinin canı hicbir şey yapmak istemez. Oysa mevsimsel depresyon bundan farklı olarak mutsuzluk, karamsarlık, uzgun olma hali ve olumsuz duyguları da icermektedir.
Depresyonun getirdiği en olumsuz duygu durumu olum duşunceleridir. Sonbahar depresyonu bu acıdan da cok ciddiye alınması gerekli bir depresyon turudur. Bu nedenle yaz mevsiminin bitişiyle beraber insana huzun veren ve olumu cağrıştıran sonbahar donemi bu duşunceleri yoğunlaştırabilir. Kasvetli ve soğuk gunlerin başlamasıyla beraber intihar eğilimini artırabilir. Butun bu olumsuzluklara meydan vermemek amacıyla mumkun olan en kısa surede bir uzman yardımı almak ve tedaviye başlamak gerekir. Burada en onemli gorev boyle bir duygu bozukluğu yaşayan insanların yakınlarına duşmektedir. Durumu fark ettikleri anda doğru yonlendirmelerde bulunarak, kişinin yardım almasını sağlamalıdırlar.
Mevsimsel depresyonu tetikleyen sonbahar ve kış aylarının gececeği yeniden bahar ve yaz mevsimlerinin geleceği de unutulmamalıdır. Kısacası bu gecici bir donemdir ve mevsim gecişleri tum doğanın dengesinin yeniden kurulduğu bir yaşam dongusudur.
Yaşanılan sıkıntılar her insan icin gecerlidir ve biraz sabır ve doğru yontemlerle aşılması mumkundur.
[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]