Smear (Rahim Ağzı Kanseri Tarama) Testi
Gelişmiş ulkelerde serviks (rahim ağzı) kanserinden olum oranı son 40 yılda onemli olcude azalmıştır. Bunun başlıca nedeni serviks kanserinin toplumda taranması amacıyla Pap smear testinin yaygın olarak kullanılmasıdır.
Ulkemizde de son yıllarda rahim ağzı kanseri (Serviks kanseri ) sıklığında bir azalış gozlense bile, bu henuz istenilen duzeylere ulaşmamıştır. Rahim ağzı kanseri genellikle Serviks Prekanseroz Lezyonlar (CIN) denen oncu bir lezyon olarak başlamakta, bu lezyonun onceden tanınıp tedavi edilmesi sonucunda kansere doğru ilerleme engellenebilmektedir. Bu amacla kullanılan Pap smear testi ağrısız, doğruluk oranı yuksek, guvenilir, ucuz ve tum topluma uygulanabilir bir tarama testidir.
Normalde rahim ağzının vaginaya bakan kısmını doşeyen zar tabakası (epitel) ile rahim ağzı kanalını doşeyen hucreler birbirinden farklıdır. Bu iki tabakanın birleşme yerinde yaşam boyunca, ozellikle puberte ve gebelik gibi donemlerde bazı hucresel değişiklikler oluşur. Bu tabaka aynı zamanda Human Papilloma Virus (Genital Siğil ( HPV, Kondilom) gibi bazı kanser oluşumunda rol oynayan faktorlerin etkisi altındadır. Smear alınırken ozellikle bu alandan ornek alınmaya calışılmalıdır.
Calışmalar HPV infeksiyonu ile serviks (Rahim ağzı) kanseri arasında ilişki olduğunu kesinlikle ortaya koymuştur. Bu virusun 200'den fazla tipi vardır ve bunlardan 30'a yakınının kanserle ilişkili olduğu gosterilmiştir. Tip 6 ve 11 rahim ağzında daha hafif lezyonlara neden olur ve bunlar sıklıkla kendiliğinden geriler. Bu tipler daha cok kondilom denilen ve genital siğil olarak bilinen problemlere yol acarlar. Tip 16 ve 18 ise daha cok kanserle ilişkili olan tiplerdir. Tip 31, 33 ve 35 ise bu iki grup arasında yer alır.
Smear Kimlerden Alınmalı?
Cinsel olarak aktif olan, 18 yaşın uzerindeki her kadın yılda bir defa jinekolojik muayene olmalı ve smear testi yaptırmalıdır. Smear alınmasının amacı, hicbir şikayeti olmasa bile, bir kadında daha sonra rahim ağzı kanserine donuşebilecek bir problemi saptamak ve tedavi ederek kansere donuşumunu engellemektir.
Rahim ağzı kanseri cinsel temasla bulaşan bir hastalık olarak kabul edilebilir.
Rahim ağzı kanseri (Serviks kanseri) icin riskli grup;
HPV + olanlar
Erken yaşta cinsel temasa başlayanlar (17 yaşından once),
Kendisi veya eşinin birden fazla partneri olanlar,
Cinsel temasla bulaşan hastalık gecirenler ve
Sigara icenlerdir.
Risk grubunda yer almayan kadınlarda, uc veya daha fazla negatif smear sonucundan sonra daha seyrek smear alınabilir. Ancak yuksek riskli kadınlarda yılda bir defa smear alınmalıdır.
Smear adet esnasında veya kanamalı iken alınmamalıdır. Smear genellikle bir fırca ile alınır. Rahim ağzı iyice goruntulendikten sonra smear fırcası dondurulerek ornek alınır ve bir cam uzerine surulerek yayılır. Daha sonra alkol icinde bekletilerek hucreler tesbit edilir ve patoloji laboratuarında boyanarak incelenir.
Sonuc genellikle “class I-II-III-IV” veya normal, “hafif-orta-ağır displazi” veya “CIN I-II-III” olarak rapor edilir. İltihabi değişiklikler de smearde saptanabilir. Smearin değerlendirmeye elverişli olup olmadığı da, gerek alım tekniği, gerekse camın uzerine yayılması ve yeterli hucre olup olmadığı ile ilişkilidir. Smearin değerlendirmeye uygun olmadığı durumlarda tekrar smear alınmalıdır.
Smear Sonuclarının Değerlendirilmesi
Normal sınırlarda: Herhangi bir anormallik saptanmamıştır, belirli aralarla rutin tarama gerekir.
İyi huylu hucresel değişiklikler: Mantar veya trichomonas gibi akıntıya neden olan iltihabi bir olay vardır. Bu durumun tedavisi ile smear sonucu normale doner.
Reaktif değişiklikler veya atrofi: Menopoz veya benzeri durumlarda gorulen, tehlikesi olmayan smear sonuclarıdır.
ASCUS: Onemi anlaşılmayan hucresel değişiklikler vardır. Displazi denilen kanser oncusu lezyonlara ait bulgu yoktur. 4-6 ay ara ile smear tekrarlanmalı, ust uste iki smear sonucu normla bulunana kadar tekrarlanmalıdır. Tekrar ASCUS sonucu gelmesi durumunda kolposkopi yapılmalıdır. Yuksek rsikli ve onceki smearlerinde anormallik bulunan hastalarda biopsi alınması duşunulmelidir.Menopoz sonrası bir kadında smear sonucunun ASCUS gelmesi durumunda estrogen iceren kremlerle tedavi yapılmalı ve 3 hafta sonra tekrar smear alınmalıdır. Smear sonucu normal gelirse rutin tarama programına alınmalı, tekrar ASCUS gelmesi durumunda kolposkopi yapılmalıdır.
Displazi-CIN ve SIL: Kanser oncusu olabilecek hucresel değişiklikleri tanımlar. Hafif, orta veya ağır olabilir. Hafif displazi veya low grade SIL tanısında risk duşuktur, lezyon kendi kendine gerileyebilir. Bu durumda yapılması gereken ya 4-6 ay sonra smear tekrarı veya doğrudan kolposkopi denilen rahim ağzının buyutulerek goruntulenmesini sağlayan tanısal işlemin uygulanmasıdır. İki defa normal smear sonucu alınana kadar 4-6 ay ara ile smear alınmalı, daha sonra rutin tarama programına donulmelidir. Smear sonucunun tekrar hafif displazi / LGSIL gelmesi durumunda kolposkopi yapılmalıdır.
High grade SIL veya ağır displazi sonucu geldiğinde yapılması gereken işlem kolposkopik değerlendirme ve gerekirse biopsi alınmasıdır.
Kolposkopi rahim ağzının buyutec benzeri bir alet yardımı ile buyulterek goruntulenmesini sağlayan bir yontemdir. Kolposkopi altında bir problem saptanan bolgelerden biopsi alınarak kesin tanı konulabilir.
Smear ve kolposkopi altında alınan biopside patoloji saptanan hastalarda ceşitli tedavi yontemleri vardır. Bunlar lezyonun derecesine gore rahim ağzının yakılması (koterizasyon), dondurulması (kryoterapi) veya LEEP denilen yontemle ince bir tabakanın cıkartılmasıdır. LEEP işlemi ayaktan yapılabilen bir işlemdir ve hem cıkartılan dokunun incelenmesi ile kesin tanı konulabilir hem de bu işlem coğunlukla tedavi icin yeterli olur. Rahim ile ilgili başka bir problem de varsa ve hasta doğurganlığını tamamlamışsa rahimin tumunun alınması (histerektomi) de duşunulebilecek bir tedavi seceneğidir.
Kanser saptanması durumunda daha ayrıntılı tedavi secenekleri duşunulmelidir.
Son yıllarda smear testinin yapılması ve değerlendirilmesi konusunda bircok değişiklikler yapılmıştır. Sıvı bazlı incelemelere başlanmış ve yaygın olarak kullanılma girmiştir. HPV DNA testi araştırma amaclı yapılmaktan cıkıp pratik sonuclar doğuracak olcude yaygınlaşmıştır. Cinsel yolla bulaşan bu virusun rahim ağzı kanserine neden olduğu kanıtlanmış dahası 2005 de Gardasil ve Cervarix isimli HPV aşıları pazara sunulmuştur.
Hangi sıklıkta yapılmalı?
Kullanılan testin duyarlılığına ve kişinin risk faktorlerine bağlı karar verilmelidir.
İki etkili kurumun farklı kararları vardır. ACOG ( American College of Obstetricians and Gynecologists) kullanılan yonteme bakılmaksızın 30 yaşından once her yıl, 30 yaşından sonra ise ardarda 3 normal sonuc olması koşulu ile 2 - 3 yılda bir yapılmasını onermektedir. ACS ( American Cancer Society ) ise likid bazlı testler kullanıldığında 30 yaşından once de 2 yılda bir yapılmasını onermektedir.
FDA ise 2003 de 30 yaşından buyuk kadınlar icin başka bir oneri getirmiştir. HPV taraması ve smear testleri normalse bu yaş grubunda 3 yılda bir smear onermiştir, cunku bu durumda risk 1/1000 dir.
Riskli kadınlar ise her yıl taranmalıdır.
Ne zaman bırakılmalı?
Daha once duzenli smear yaptırmış olmak koşulu ile yuksek riskli bulguları olmayanlar 65 yaşından sonra tarama yaptırmayabilirler.
[h=2]İstanbul Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]