Sitolojinin kelime anlamı hucre bilimidir.Vucun herhangi bir yerinden alınan materyalin değerlendirilmesidir.Hastaya işlem uygulamadan vucut boşluklarından alınan dokulen hucrelerin değerlendirilmesidir.Kadında genital kanaldan alınan materyalin sitolojik incelemesinde kullanılan isim smear testidir.İlk kez 1925 yılında Papanicolaou tarafından uygulanmıştır.1943 yılında oluşturulan sitolojik atlas ile klinik hayata gecmiştir.
Jinekolojide kullanım amacı
· Genital kanser taramasında
· Hormonal durumun değerlendirilmesinde
· Vajinal ve servikal iltihapları değerlendirmede
· Genital kanserlerin tedavi sonrası takibinde(radyoterapi oncesi ve sonrası gibi)
Smear alma teknikleri:
Smear camı hazırlanırken vajinadan dokulen hucrelerin butunluğu bozmamk hedeflenmektedir.Bir smear testinin amacı transformasyon zonunu icerebilmektir.
Bu nedenle hastalara şu sorular sorgulanmalıdır
24 saat oncesinden itibaran vajinal duş veya cinsel ilişki olmamalıdır.
İdeal zaman adetten 10 gun sonraki zamandır ancak şart değildir
Vajinal kanama varken smear almak doğru değildir
Once endoservikten ardından ektoserviksten kuru bir spekulum kullanılarak bir fırca yardımı ile ornek alınır.
Fiksasyon alınan materyal kuru temiz bir lama yayılır lamel kapatılmaz.En onemli olay materyalin kurumadan fixe edilmesidir.Fiksasyonda gecikme hucrelerin bozulmasına neden olur.Fiksasyon 15 dk yapılmalıdır.Fiksayon sonrası lam 7-10 gun bozulmadan kalabilir.
Labratuvara ornek gonderilirken bildirilmesi gerekli bilgiler
· Hastanın yaşı
· Son adet tarihi
· Gebelik olup olmadığı
· İlac kullanımı
· Spiral varlığı
· Klinik tanı
· Hasta şikayeti ve anamnezi
Vajinal smearda bulunan hucreler bazal hucreler,parabazal hucreler,intermedier hucreler, superfisyal hucreler, endoservikal hucreler, bakteriler
Enfeksiyon varlığında trikomonas vajinalis, kandida albikans,leptorikoz
Yaş gruplarına gore vajinal sitoloji
1.Yenidoğan
Vajina mukozası plesentadan gecen materyal anneden gelen hormonların etkisindedir
2.Puberte oncesi
Smearda immatur hucreler vardır.
3.Reproduktif donem
Adetin fazına gore değişen hucreler vardır.
4.Gebelik
Gebeliğe ozel gebeliğin intermedier hucreleri gelişmektedir.Gebelikte aynı zamanda cıplak hicre cekirdekleri gorulur.
5.Postmenapozal donem
Tabakalarda belirgin atrofi vardır.Hormonal değerlendirme icin materyal vajina dış yan duvarındanda alınmalıdır.
Akut enfeksiyonlarda yaymanın genel goruntusu iltihap hucrelerinin ustunluğudur.Yine radyoterapi alan hastalarda şiddetli bir lokositoz smearda hakimdir.
Smear değerlendirmede kullanılan teknikler
Bedhesta sistemi gunumuzde preperatların değerlendirilmesinde kullanılmaktadır.
Bethesda Sınıflaması: (2001)
Bethesta sistemi başlangıcta yeni terminoloji icermesi nedeniyle karışık gibi gorunmesine rağmen, gercekte; hemen hemen tum laboratuarlarda aynı terimlerin kullanılması hastaların yonlendirilmesinde daha kolaylık sağlamıştır .
*Spesmen Tipi:
Konvansiyonel Pap smear, likit bazlı veya diğer.
.*Spesmenin yeterliliği:
Yeterli; Likit bazlıda en az 5000, konvansiyonel smearde 8000-12.000 iyi izlenen skuamoz hucrelerin varlığı.
Yetersiz; İnflamasyon, kan ya da debris nedeniyle hucrelerin %75’den fazlasının yorumlanamaması. Yetersiz smear varlığında mutlaka iki-dort ay icinde smear tekrarlanmalıdır . Enfeksiyon varlığında enfeksiyon tedavi edilmelidir. Tekrarlayan smear yine yetersiz ise, kolposkopi ve/veya biopsi yapılması uygundur .
Metaplastik ve endoservikal hucrelerin varlığı, transformasyon zonunun yeterli orneklendiğini gosterir.
*Genel kategorizasyon (isteğe bağlı):
İntraepitelyal lezyon veya malignansi negatif
Epitelyal hucre anormallikleri; Yoruma/Sonuca bak (skuamoz ya da glanduler ayırtedilmesi)
Diğer; Yoruma/Sonuca bak (bir kadında 40 ve ustu yaşlarda endometrial hucreler vs.)
*Otomatik gozden gecirme: Test otomatik cihazda calışılmışsa cihazı ve sonucu belirtir
*Yardımcı testler: Test metodunu tanımlar
*Yorum/Sonuc: Ya intraepitelyal lezyon veya malignensi negatif, ya da Bethesda sınıflamasına uyan bir hucresel anormallik vardır.
*Epitelyal hucre anomalileri:
Skuamoz hucre anomalileri;
Atipik skuamoz hucreler(ASC): Onemi belirlenemeyen (ASC-US) ve HSIL dışlanamayan (ASC-H)
Low grade intraepitelyal lezyon (LSIL)
High grade intraepitelyal lezyon (HSIL)
Skuamoz hucreli karsinom
Glanduler hucre anomalileri:
Atipik glanduler hucreler (AGC): Onemi belirlenemeyen endoservikal (AGUS), endometrial ya da diğer glanduler hucreler.
Adenokarsinoma insitu (AIS)
Adenokarsinom
LSIL, direncli HPV enfeksiyonunu ya da hafif displaziyi (CIN I) acıklar. HSIL ise, orta dereceli veya ciddi displaziyi (CIN II, III), karsinoma in situyu ya da invazyon şuphesini icerir.
Gunumuzde sitoloji ikiye ayrılmıştır: Konvansiyonel PAP smear ve Sıvı bazlı preparatlar (ThinPrep, SurePath).
Gunumuzde sitoloji ikiye ayrılmıştır: Konvansiyonel PAP smear ve Sıvı bazlı preparatlar (ThinPrep, SurePath).
Genel olarak servikal kanserin tarama yontemi olarak Pap smear tercih edilir. Onceleri sensitivitesinin yuksek (% 70’lerde) olduğu duşunulurdu. Ancak son calışmalar, sensitivitesinin %50’lerde olduğunu gostermiştir (40-43). Sıvı bazlı ve bilgisayarlı tarama gibi yeni sitolojik teknikler %70’e varan daha yuksek duyarlılığa sahiptirler. Fakat ne yazık ki; bu teknikler gelişmekte olan ulkelerde sıklıkla kullanılamamaktadır. Duşuk sensitivitesine karşın, Pap smear’in spesifitesi oldukca yuksektir (% 94) .
Sıvı bazlı sitolojinin konvansiyonel smeare gore bazı avantajları vardır:
Hucrelerin tamamı sıvıya gecer, kan, mukus ve debristen arındırılırıp ozel bir filtrede toplanır. Ozel sıvı hucreleri uzun sure korur ve yetersiz smear elde etme olasılığını azaltır. Tek bir ornekle HPV ya da diğer seksuel gecişli hastalıkların taraması yapılabilir. Sıvı bazlı yontemlerle adenokarsinoma insitu (AIS) ve adenokarsinom daha iyi tanınabilir . Sıvı bazlı sitoloji menstruel kandan daha az etkilenir (Fakat yine de menstruasyon esnasında ornek alınması onerilmez). Yine bu yontem intraepitelyal lezyonları saptamada konvansiyonel teknolojiye gore daha duyarlıdır. High grade lezyonlar icin; konvansiyonel Pap smear %70, sıvı bazlı sitoloji %95; HPV testiyle kombine sıvı bazlı sitoloji ise %100 duyarlıdır . Bazı kaynaklarda sıvı bazlı sitolojinin,konvansiyonel Pap smearin yalancı negatiflik oranını %60 azalttığı belirtilmektedir .
Yalancı (-) Pap Smear Sonuclarının Nedenleri:
1. Smear alınımında anormal hucreler iceren alanların atlanması ve bu nedenle anormal hucrelerin camda gorulmemesi,
2. Anormal hucre alınmasına rağmen cam hazırlama aşamasında anormal hucrelerin smear cubuğundan cama aktarılamaması,
3. Patoloğun anormal hucreleri camda gorememesi veya gorse bile normal değerlendirmesi,
4. Lezyonun servikal kanalın ic kısmına doğru yerleşmesi,
5. İnflamasyon varlığı .
Gay ve ark. yaptıkları bir calışmada, ornekleme hatalarının % 70 en sık gorulen yalancı negatif smear sonucu olduğunu gostermişlerdir
Daha onceki yıllarda kullanılan gğnğmğzde kullanılmayan tanımlamalarda kısaca bahsedilecek olursak
CIN Sınıflaması:
CIN I: Epitelin alt 1/3’une sınırlı displastik değişiklikler; hafif displazi.
CIN II: Displastik değişiklikler epitelin 2/3’unu icine alıyorsa; orta dereceli displazi.
CIN III: Displastik değişiklikler epitelin tamamına yakınını tutmuşsa; ağır displazi.
CIS: Displastik değişiklikler epitelin tumunu iceriyorsa; karsinoma insitu olarak adlandırılır.
Butun lezyonlarda bazal membran sağlamdır.
Papanicolaou Sınıflaması:
Class I: Normal
Class II: Atipik inflamasyon veya uterin hucreler
Class III: Displastik hucreler (hafif, orta, ağır)
Class IV: Karsinoma insitu
Class V: Malign hucreler invaziv kanseri destekler


[h=2]Ankara Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]