Sizde bir zamanlar cocuktunuzErgenlikle olgunlaşan sosyalleşen insan, surekli kaydeden belleğinin yardımı ile oğrendiklerini yaşadıklarını bir havuzda toplayıp hayata başlar. Cocukken yaşanılan tecrubeler hayatının tamamını etkileyecek kişiliğe donuşur. Psikoloji bu donemi her zaman irdelemiş, cocuk gelişiminin donemlerini binanın inşasındaki basamaklar gibi gormuştur. Cocukken kazanılan sosyal kuralların nasıl kazanıldıkları ve nasıl yorumlandıkları her donem merak konusu olmuştur.
Yakından takip edebildiğimiz cocuklarımızın oynadığı bir oyunda, neden oyunu fazlası ile ciddiye aldığı kurallara bağlı kaldığı, değişikliklere neden şiddetle karşı cıktığı, olaylarla ilgili yorumlarındaki duşunme şekli cok dikkat cekici değilmidir?
Cocukların duygusal reflekslerinin nasıl şekillendiğini anlayabilmek icin, onların duygusal olaylara getirdikleri yorumları anlayabilmek gerekir. Cok basit oyun kurallarından, televizyonlarda izlediği şiddet dolu yayınlara, kurtaj ve idam cezası gibi daha kompleks konulara kadar her turlu konu da bir yorum yapar belleklerinde saklarlar. Sekizli yaşlara kadar cocuk olaylara farklı acıdan ve farklı bireylerin gozlerinden bakmakla zorlanır. Boylece olayları yorumlama fırsatı bulamaz, kısır bakış acısı ile basit bir sonuca ulaşır. Sekiz yaşının uzerine cıkıldıkca her yıl olgunlaşan duşunceler algılar, edinilen eğitimin de eşliğinde farklı bakış acıları ile sonuca daha bilincli ulaşılmasını sağlar.
Piaget cocuklardaki bu gelişmeyi yaptığı araştırmalarla dort doneme ayırmıştır. Bakıldığında yaşamsal onemler taşıyan bu donemde, olup bitenleri anne babaların bilmeleri halinde, cocuklarını tanımalarının anahtarı olabileceğini de gostermektedir.
Piaget 2-4 yaş grubunu dahil ettiği birinci basamağında; cocuğun kuralları izleme davranışı olmadığını, oyunlarına kural yerine nadir olarak kısıtlamalar getirilebileceğini savunmaktadır.
5-7 yaş grubunda; başkalarının koyduğu kurallara uyma fikri yeni başlamaktadır. Fakat bu donemde cocuklar kuralları cok katı değişmez olarak algılarlar. Cocuklara bir kurala uymaktan hoşlanmasalar bile o kuralın doğruluğunu yada yanlışlığını asla irdelemezler. Olayları sadece fiziksel ve objektif sonuclarına gore değerlendirirler. Bu donemdeki diğer goruşleri de ceza uygulamalar ile ilgilidir. Eğer birisi bir kuralı ciğnerse yada o kurala uymazsa mutlaka cezalandırılmalıdır.
8-11 yaş grubunda; kuralları insanları korumak yada onlara yardım etmek icin konulan, ortak kararlar sonucu ortaya cıkan uygulamalar olduğunu anlamaya başlar. Yorumlar yaparken sadece fiziksel ve objektif sonuclara değil, kişinin o davranışlarda bulunma sebeplerini de irdeleyerek yorum yapar. Kurallar artık birilerinin emirlerine koru korune uymak değildir, diğerleri ile birlikte yaşayabilmek icin yapılan anlaşmalardır. Cocuk bu anlaşmada olmak isteyip istemeyeceğine artık kendisi karar verebilmektedir.
11 yaş ve uzerinin olduğu dorduncu basamağında ise; cocuk artık yeni kurallar koyabilir. Daha toplumsal ve politik olaylarla ilgilenir ve kendi benliğiyle yorumlar yapmaya başlar.
İşte bu basamaklardan gecen cocuk ergenliğe gecişini ve ergen oluşunu kutlarken gecirebileceği travmalardan korunmalıdır. Kimi zaman bunu kendisi başarır. Ama sıklıkla bir izleyene yol gostericiye ihtiyac duyar.
Kucuk bir cocuk babasına işlerinde yardım etmek istemiş. Bunun icin babasının calışma odasına girmiş ve masanın uzerinde duran dolmakaleme murekkep doldurmaya calışmış. Fakat bunu yaparken yanlışlıkla tum murekkebi masanın uzerine dokmuş ve masanın uzerinde kocaman bir leke olmuş. Diğer bir cocuk ise, babasının calışma odasını yasak olmasına rağmen karıştırmak istiyormuş. Odaya girmiş ve masanın uzerindekilerle oynarken dolmakalemden bir damla murekkep masanın uzerine dokulmuş. Masa uzerinde kucuk bir leke oluşmuş.
Piaget in bu hikayesinden sonra “Sizce hangi cocuk suclu?” sorusuna cocukların yaşlarına gore verdikleri cevaplar, farklılığı ortaya cıkarmış.
5-7 yaş-ikinci basamak- cocuklar olayları sadece sonuclarına gore değerlendirdikleri icin birinci cocuğu suclu bulmuşlar. Cunku onun verdiği zarar diğerininkinden daha buyuktur.
8-11 yaş arasındaki cocuklar ise, olayları sadece sonuclarına gore değil kişilerin amaclarına gore de yorumladıkları icin ikinci cocuğu daha suclu bulmuşlar. Verdiği zarar az da olsa, o yapması istenmeyen bir şeyi yapmıştır.
Cocuklarımızın davranışlarını değerlendirirken, yaptıklarına bir anlam yuklerken, hep denildiği gibi “Sizde bir zamanlar cocuktunuz” cumlesinden cok, onların her yaş donemini ne gucluklerle atlattıklarını bilmemiz gerekiyor. “Anaokulunda daha hareketliydi, bu okula geldi durgunlaştı.” Yerine, o okula geldiğinde ve anaokuluna gittiğinde kac yaşında olduğunu duşunmemiz yaptıklarını daha rahat anlamamıza neden olacaktır.
Altı yaşındaki cocuğunuz eğer yeni bir kural oğrenmiş ise bunu sık sık uygulamakta ısrarcı olabilir. Bu konuda asla telaşa duşmeden, cocuğunuzun o konuyu anlayabilecek zihinsel seviyeye gelmesini beklemeniz ve bazı şeyleri onların kendi başlarına keşfetmesini beklemeniz, hem sizin hem de cocuğunuz icin daha iyi olmaz mı...
Unutmayın ki cocuğunuz olaylara hicbir zaman sizin baktığınız gibi bakamayacaktır. Ancak, biz onların bulunduğu yerden yetişkinlere ve olaylara bakmıştık.

[h=2]Gaziantep Pratisyen Hekim uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]