Burun cevresindeki kemiklerin icerisinde yer alan hava boşluklarına sinus (paranazal sinus) adı verilmektedir. Yanak sinusleri (maksiler sinusler), alın sinusleri (frontal sinusler), gozler arasındaki sinusler (on ve arka etmoid sinusler) ve kafa ici sinusler (sfenoid sinusler) olmak uzere beş cift sinus mevcuttur. Burnun icerisini doşeyen mukoza sinuslerin icini de doşer ve sinuslerin mukozasındaki salgı bezleri gun icerisinde 0,5-1 litre sumuk (mukus) uretir. Uretilen bu mukus mukoza uzerinde bulunan silia denilen mikroskobik kamcıların hareketleri ile sinusleri burna bağlayan ostium denilen dar kanallara doğru taşınarak bu kanallardan buruna boşaltılır. Mukus iceriğinde bulunan maddelerle mikroplara karşı vucut savunma sitemine yardımcı olurken solunum havasındaki partikullerin filtre edilmesine ve havanın akciğerlere gitmeden once nemlendirilmesinde rol oynar.

Sinuzit - rinosinuzit
Burun cevresindeki sinuslerin her turlu iltihabı "sinuzit" olarak isimlendirilmektedir. Sinuslerin urettikleri mukusu drenaj kanallarının (ostium) tıkanması ya da mukus taşıma sisteminin (muko silier aktivite) bozulması sonucunda burna boşaltamamaları sinuzit ile sonuclanmaktadır.

Burun ve sinuslerin mukozasının embriyolojik ve anatomik olarak devamlılık gostermesi ve tıbbi ve cerrahi tedaviye benzer cevap vermeleri nedeni ile "sinuzit" yerine daha sıklıkla "rinosinuzit" terimi kullanılmaya başlanmıştır.

Rinosinuzitler sure ve neden oldukları şikayetlere gore dort grupta toplanırlar.
 Akut rinosinuzitler, ani başlayıp 4 hafta icinde şikayetlerin tamamen kaybolması ile sonlanan rinosinuzitlerdir.
 Subakut rinosinuzitler, dort haftadan fazla surup 12 haftadan once sonlanan akut rinosinuzitlerdir.
 Tekrarlayan (Rekurren) akut rinosinuzitler, bir yıl icinde, en az 7 gunde sonlanan dort ya da fazla akut rinosinuzit olması durumudur
 Kronik rinosinuzitler, şikayet ve bulguların 12 haftadan uzun surduğu rinosinuzitlerdir. Arada akut rinosinuzit atakları da olabilir.
Rinosinuzitin nedenleri
Rinosinuzitler hasta ve cevre faktorlerinin etkileşimi ile oluşurlar. Tum gruplarda en sık neden viral ust solunum yolu enfeksiyonlarıdır (USYE). Nazal mukozanın odem ve inflamasyonu ile beraber sinusleri tıkayan koyu kıvamlı mukus uretimi ikincil bakteriyel coğalma ile sonuclanır.

Alerjiye bağlı sinus ostiumlarını bloke eden mukozal odem ikinci onemli rinosinuzit nedenidir. Burun ici eğrilikler (septum deviasyonu), polipler, burun eti buyumeleri (konka hipertrofileri) gibi sinus boşalma kanallarını bloke eden anatomik patolojiler de rinosinuzitlere neden olabilirler. Mukus uretimi veye transportunu bozan kistik fibrozis ya da silier hareket bozuklukları nadiren izlenir. Aynı zamanda HIV enfeksiyonu, kemoterapiler, immunsupresif kullanımı, insuline bağlı diyabet ve bazı kollajen doku hastalıkları immun sistemi etkileyerek rinosinuzitlere neden olabilirler.

Hikaye ve muayene
Rinosinuzitlerde hikaye ve muayenede saptanan şikayet ve bulgular tanıda birinci derecede oneme sahip olan major şikayet ve bulgular (yuzde ağrı ve basınc hissi, yuzde şişme ve dolgunluk, burun tıkanıklığı, burundan-genizden iltihaplı akıntı, koku alamama (hipozmi) ve ateş) ve bir ya da fazla major semptomla beraber tanısal anlamı olan minor şikayet ve bulgular (baş ağrısı, ağız kokusu, duşkunluk, diş ağrısı, oksuruk, kulak ağrısı) olmak uzere iki grupta toplanır. Yatar pozisyonda paranazal mukozadaki kan miktarı ve odemin artması ve mukosilier aktiviteyi olumsuz etkilemesi nedeni ile geceleri ve sabah erken saatlerde şikayetler daha fazla olur.

Kronik rinosinuzitler genellikle hafif semptomlar verirler ve sadece hikaye ile tanı zordur. Genel olarak burun gerisine, genze akıntı ve sinus uzerinde hassasiyet en anlamlı şikayetlerdir. Alerjik nezle hikayesi olan kişilerde hafif şikayet ve muayene bulguları enfeksiyondan once alerji duşundurmelidir. Sinuzit duşunulen hastalarda fizik muayenede genel KBB ve baş-boyun muayenesinin yanı sıra ozellikle yuzdeki şişlikler, kızarıklıklar ve odem (ozellikle gozler cevresinde), lenf bezi buyumeleri ve burun arkasına iltihaplı akıntı dikkatle araştırılmalıdır.

Burun muayenesinde; Mukozada odem ve kızarıklık, iltihaplı kabuklanmalar, iltihaplı akıntı, polipler ya da sinus kanallarının burna acılma bolgesinde (orta meatus) tıkanmaya neden olan anatomik bozukluklar izlenebilir.

Burnun arka kısmının muayenesinde (nazofarinks muayenesi) izlenen iltihaplı akıntı ozellikle kronik rinosinuzitlerin tanısında onemlidir. Muayenede patolojik bulgu saptanmayan hastalarda nazal endoskopi ile orta ve ust meatusun gozlemlenmesi ile bu bolgelere boşalan sinuslerin patolojileri saptanabilir.

[h=2]İstanbul Kulak Burun Boğaz uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]