SİNUZİT NEDİR?
Paranazal sinusler delikleri burun ve genze acılan kafa icindeki boluklardır. Sinuzit, bu sinuslerin viral, allerjik veya bakteriyel nedenlere bağlı iltihaplanması olarak tanımlanır. Sinuzite neden olan inflamasyon burun mukozasını da etkiler. Gunduz oksuruğu, burun akıntısı ve burun tıkanıklığı gibi belirtilerinin 10 gunden uzun surmesi ve 30. gunden once kaybolması durumunda akut bakteriyel sinuzit (ABS), 4-12 hafta surup gecmesi durumunda subakut bakteriyel sinuzit, 90 gun veya daha uzun surerse kronik sinuzitten soz edilir. En az 10 gunluk belirtisiz donem aralıkları ile tekrarlayan ABS, rekurran akut bakteriyel sinuzit olarak adlandırılır. Kronik sinuzit zemininde ABS geliştiğinde, var olan sinus belirtilerine akut atak suresince yeni akut sinuzit belirtileri eklenir, antibiyotik tedavisi sonrası yeni belirtiler kaybolur, kronik sinuzit belirtileri devam eder.
Viral ust solunum yolu enfeksiyonu (soğuk algınlığı, USYE), allerjik rinit ve sinuzit, pediatri polikliniğinde gorulen hastaların buyuk coğunluğunu oluşturur ve bu hastalıkların ucu de burun tıkanıklığı, burun akıntısı ve oksuruk ile belirti verir. Allerjik rinit ve viral USYE sinuziti kolaylaştıran en onemli hastalıklardır. Cocuklar yılda 6-8 viral ust solunum yolu enfeksiyonu (USYE) gecirirler. Bunların %5-10’unda ABS komplikasyonu gelişir. Komplike olmayan viral USYE doğal seyri iyi tanımlanmıştır. Ateş, halsizlik, miyalji, boğaz ağrısı, aksırık gibi belirtiler 3-8 gunde kaybolur; oksuruk, burun akıntısı ve burun tıkanıklığı gibi sık rastlanan belirtiler hastaların %25’inde 14. gune dek, %10’unda 14. gunden daha fazla uzayabilir. Burun akıntısının renk ve kıvamı sinuzitin viral veya bakteriyel olduğunu ayırt ettirmez. ABS tanısı, USYE belirtilerinin 10-14. gunden sonra devam etmesi ile konulabilir. Devam eden bulgular genellikle gunduz oksuruğu ve burun akıntısı şeklindedir. Burun akıntısı herhangi bir renk veya kıvamda olabilir.
TANI NASIL KONUR?
Normal koşullarda ve teorik olarak steril kabul edilen sinus boşluklarının zaman zaman komşuluğundaki boğaz-geniz-burun mukozası flora bakterileri ile temasta olduğu goz onune alınırsa, paranazal sinus boşluğunda 104/ml veya daha fazla bakteri uretilmesi ABS tanısı icin altın standarttır. Bununla birlikte invazif bir yontem olan sinus sıvısı alınması cocuklarda bakteriyel sinuzitin rutin tanısı icin onerilmez.
ABS tanısı, ust solunum yolu belirtileri ile başvuran cocukta belirtilerin sebat etmesi veya şiddetli olması gibi klinik kriterlere dayanır. Sebat eden belirtiler, 10-14 gunden fazla surup 30. gunden once kaybolan nazal veya postnazal akıntı (her nitelikte), gunduz oksuruğu (gece kotuleşebilir) veya her ikisi birliktedir. Şiddetli belirtiler ise hasta gorunumlu bir cocukta 39oC’den yuksek ateş ve 3-4 gunden uzun suren purulan burun akıntısıdır. USYE sonrası solunum yolu belirtileri 10. gune dek surebilir, ancak belirtilerin hafifleme eğilimi gostermemesi bakteriyel olumsuz sonucları duşundurur. Orta derecede şiddetli komplike olmamış viral USYE’nun şiddetli belirtilerle ortaya cıkan ABS’den ayrılması gerekir. Viral USYE’da ateş hastalığın erken doneminde, başağrısı ve miyalji gibi belirtilerle birliktedir. Bu başlangıctaki belirtiler 2 gun icinde kaybolur, solunum belirtileri belirginleşir. Hastalığın ilk birkac gununde purulan burun akıntısı gozlenmez. Şiddetli belirtilerle başvuran akut sinuzit olgularında yuksek ateş ve ustuste 3-4 gun purulan burun akıntısı aynı anda gorulur, goz kurelerinin arkasında şiddetli başağrısı olabilir.
Fizik inceleme ABS tanısında genellikle yardımcı olmaz. Komplike olmayan viral USYE ve akut bakteriyel sinuzitte mukopurulan akıntı ile birlikte burun mukozasında hafif kızarıklık ve şişlik gorulur. Yanakta ağrı veya hassasiyete cocuklarda nadiren rastlanır; bu bulgular cocuk ve ergenlerde akut bakteriyel sinuzitin guvenilir belirtileri değildir. Frontal ve maksiller kemik uzerinde perkusyonla veya direkt basınc uygulayarak uyarılan ağrı, ABS’i gosterebilir. Goz etrafı şişlik etmoid sinuziti duşundurur.
Solunum hastalığının erken donemlerinde sinus rontgeni, bilgisayarlı tomografi ve magnetik rezonans gibi radyolojik yontemler sinuzit tanısında yararlı değildir, cunku viral USYE’da mukoza odemi ve osteomeatal kompleksin tıkanması sinus icinde sıvı birikmesine neden olmak suretiyle sinuzitin radyolojik bulgularını taklit eder. Bazı cocuklarda frontal sinus hic gelişmeyebilir veya tek tarafta gelişebilir. Gelişmemiş sinusler yanlışlıkla opasite olarak değerlendirilip gereksiz tedavi verilmesine yol acabilir. Bu nedenle bir yaş altında sinus filmleri buyuk bir dikkatle değerlendirilmelidir. Bakteriyel sinuzitin tanısını tek başına koyan radyografik yontem yoktur. Sinus radyolojik incelemesi normal ise sinuzit olasılığı oldukca duşuktur. Anormal radyografik bulgular iltihabı yansıtır, ilithabın viral, bakteriyel veya allerjik orijinli olup olmadığını belirleyemez. Akut bakteriyel sinuzitin rutin tanısında bilgisayarlı tomografi (BT) onerilmemektedir, cunku viral USYE’na bağlı mukoza değişiklikleri ile akut bakteriyel sinuzite bağlı olanları ayırt ettirmez. BT şu durumlarda yapılmalıdır: komplike ABS, rekurran veya kronik sinuzit durumlarında cerrahi tedavi duşunulen hastalarda, ABS’li hastalarda proptosis, gorme bozukluğu, goz ve etraf kaslardaki hareketlerde kısıtlılık, şiddetli yuz ağrısı, alın veya yuzde belirgin şişlik, şidetli başağrısı veya toksik gorunum varsa, kronik sinuzit medikal tedaviye yanıt vermez ise, sinus ve cevre dokuların anatomisini detaylı bir şekilde gostermek ve cerrahi endikasyonu değerlendirmek amacı ile.
ANTİBİYOTİK TEDAVİSİ SURESİ NEDİR?
Optimal tedavi suresi konusunda sistematik calışmalar olmamakla birlikte ABS’de 10-14 gunluk antibiyotik tedavi suresi uzerinde goruş birliği vardır. Alternatif olarak belirtiler tamamen kaybolduktan sonra 7 gun daha antibiyotik verilebilir.
YARDIMCI TEDAVİLER NELERDİR?
Tamponlanmış serum fizyolojik (SF) ile burun yıkamalarının kabuk oluşumunu onlediği, yapışkan salgıları sulandırdığı, burun kan akımı uzerine hafif vazokonstriktor etkisi olduğu gosterilmiştir. Ulkemizde yapılan bir calışmada SF burun damlası alan hastalarla antibiyotik alan hastaların 10 gun sonunda iyileşme oranları karşılaştırılmış, gunde 4 kez her bir burun deliğine 5 damla SF verilen hastalarda iyileşme oranı antibiyotik alanlardan bir kat daha fazla bulunmuştur.
Balgam yumuşatıcı ilacların kullanımı, kalın ve yapışkan balgam yapımı arttığı icin kronik sinuzitte yararlı olabilir. Ancak, akut sinuzitte bu ilacların etkinliğini gosteren calışmalara mevcut değildir.
Topikal ve sistemik dekonjestan ilaclar akut sinuzit tedavisinde kullanılmıştır. (Sudafed, Rinogest, Rhinfant, Iliadin Vs.)Ancak, sinuzitte topikal veya sistemik vazokonstriktorlerin faydalı etkilerini gosteren kontrollu calışmalar mevcut değildir.
Allerjik ritine sekonder gelişen ABS’de antihistaminikler (Allerset, Alores, Zaditen Vs) burun akıntısını azalttıkları icin kullanılmaktadır. Ancak, antihistaminiklerin antikolinerjik etkileri burun ve sinus salgılarının viskozitesini artırdıklarından sinus drenajının daha cok bozulmasına yolacabilirler.
Cocuklarda ABS’in adjuvan tedavisinde intranazal steroidlerin (N-cort, Flixonase, Nasonex Vs))etkinliği uzerine cift kor plasebo kontrollu tek calışma mevcut olup bu calışma intranazal budesonid ile tedavinin ikinci haftasında sinuzit belirtilerinde orta derecede iyileşme sağlamıştır.

[h=2]Malatya Cocuk Doktorları uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]