Sindirim sistemi hastalıkları insanlarda hemen hemen her yaşta gorulebilecek bir sorundur.. Yeni doğmuş bir bebekte bile ishal ya da kabızlık gibi farklı sindirim rahatsızlıkları meydana gelebilmektedir. Sindirim sistemi hastalıkları meydana geldiği anda direk olarak kişilerde ishal ya da kabızlık gibi farklı belirtilerin meydana gelmesine neden olur. Bu belirtiler direk olarak insanlarda bir problemin olduğunu duşundurur. Fakat gunumuzde ishal ve kabızlık cok ciddi bir rahatsızlık gibi algılanmamaktadır. Bu nedenle ishal ve kabız gibi bir problemi olan kişi bir sure daha doktora gitmeden sorunun iyileşmesini bekler.
Aslında bu durum son derece yanlıştır. Cunku basit bir ishal sorunu ya da kabızlık sorunu, aslında cok ciddi bir sindirim sistem hastalığı olarak karşınıza cıkabilir. Sindirim sistemi hastalığı cok fazla sayılardadır. Yani birden fazla sindirim sistemi hastalığı vardır. Farklı turde olan sindirim sistemi hastalıklarının farklı da belirtileri vardır. Sindirim sistemi sağlığımızın korunması ve geliştirilmesi acısından genel sağlık acısından da onem taşır. Cunku tukettiğimiz besinlerin vucudumuz tarafından kullanılabilmesi icin sindirilmeleri ve sağlıklı bir şekilde barsaklardan emilmeleri gerekmektedir. Hafife alınan bircok sindirim sistemi hastalığı gelecekte sağlık durumumuzu olumsuz etkiler.
Ceşitli ağız hastalıkları, diş curukleri, tukuruk bezi hastalıkları, ağızda yara gibi durumlarda kişiler ciğneme ve yutma gucluğu yaşarlar. Surecin uzaması halinde yetersiz besin alımı ve besinsel ihtiyacların karşılanamaması nedeni ile kilo kaybı, halsizlik ve yorgunluk gibi olumsuz durumlar oluşabilir. Bu durumdaki bir kişinin bireysel besin oğesi ihtiyacları hesaplanmalı ve uygun besin veya besin destekleri ile ihtiyaclarını karşılaması sağlanmalıdır.
Yemek borusu hastalıklarında da tıbbi beslenme tedavisi uygulanması gerekir. Ulkemizde cok sık rastlanan gastroozafagial reflu hastalığında hastalığa ve kişiye ozel hazırlanmış beslenme programı; kişinin reflu olma sıklığını azaltır, hastalığın oluşturduğu diğer rahatsızlıkların onune gecmeye destek olur.
Sindirim sistemi hastalıklarında da kişiye ozel hazırlanacak olan beslenme programı ile hastalıkların ilerlemesi, olası kanamalar, iştahsızlık ve kilo kaybı gibi durumların onune gecilebilir ve aynı zamandasindirim sistemi kanserleine yakalanma riski azalır.
Sindirim sistemi hastalıklarında en sık rastlanan hastalıklar; ishal ve kabızlıktır. İshal; enfeksiyon sonucunda oluşabileceği gibi, colyak gibi bazı emilim bozuklukları hastalıklarında, besin alerjisi olan kişilerde ve beslenme yetersizliğinde de oluşabilir. İshal ile vucuttan su ve mineral kaybı yoğun olmaktadır. İştahsızlık ve kilo kaybı da ishalin oluşturduğu olumsuzluklardandır. İshalin kısa donemde sonlanması, vucudun sıvı ve mineral ihtiyacının karşılanabilmesi icin hastalığa ozgu beslenme tedavisi uygulanmalıdır. Kabızlığın en sık gorulen nedenleri; yanlış beslenme tarzı ve fiziksel aktivite azlığıdır. Sağlıklı beslenme ilkelerine uygun, kişiye ozel beslenme programı ile bu nedenlerle oluşan kabızlığın onlenmesinde onemlidir.
ULSERATİF KOLİT
Ulseratif kolit kolonun ve rektum mukozasının enfeksiyonel bir hastalığıdır. Genelde genc erişkin ve orta yaş grubunda gorulur. Hastalığın kesin sebebi bilinmemektedir. Hastalık genelde kronik seyirlidir. Ancak bazen şiddetli akut ataklar yapar. Rektal kanamalar, devamlı ishaller, şiddetli karın ağrısı, karında şişme, ateş, halsizlik ve huzursuzluk gibi belirtiler gosterebilir
Beslenme Tedavisi Bireyin durumu ve bulguları goz onunde bulundurularak diyet, yuksek enerjili, bol proteinli (enerjinin %15-20’si), az posalı, az yağlı ve vitamin minerallerden zengin olmalıdır. Az az sık sık beslenme onerilir. Kişide sut intoleransı gelişmişse sut diyetten cıkarılır, yerine yoğurt tuketimi onerilebilir. Yağ turu olarak, orta zincirli yağ asitlerinin olumlu etkileri olduğu gibi, n-3 yağ asitlerinin de immun sistemi olumlu yonde etkilediği bilinmektedir. Bu nedenle, hastalara balık tuketimi ve/veya balık yağı onerilir.
CROHN HASTALIĞI (REJİYONEL ENTERİT)
Crohn hastalığı, gastrointestinal sistemi ağızdan anuse kadar tutabilen, kronik enfeksiyonel bir hastalıktır. Hastaların buyuk bolumunde, kronik diyare, steatore (yağlı dışkılama), iştahsızlık, ateş, karın ağrısı ve şişkinliği, gaz, anemi, melena (dışkıda kan gorulmesi), yorgunluk ve eklemlerde bozukluklar gorulebilir. Besin tuketiminin azalması, gereksinimin artması, emilimin azalması ve gastrointestinal kanaldan protein, sıvı ve elektrolit kaybına bağlı olarak malnutrisyon gorulebilir. Buna ek olarak kolon tutulumu soz konusu ise, elektrolit yetersizliği, distal ileum tutulmuşsa safra tuzları, yağ ve yağda eriyen vitaminlerin emiliminde bozukluk, ileum 90 cm’den fazla fonksiyon kaybına uğramış ise, B12 vitamini emilim bozukluğu gorulebilir.
Beslenme Tedavisi Hastalıkta akut donemde, sıvı ve elektrolit kaybının karşılanması onemlidir. Daha sonraki donemde, bağırsakların dinlendirilmesi ve bireyin yeterli ve dengeli beslenmesinin sağlanması icin total parenteral ve/veya enteral destek uygulanır. Hastada bulgular duzelmeye başladıktan sonra ağızdan beslenmeye gecilir. Diyet ilkesi olarak yuksek enerjili, bol proteinli , az posalı, az yağlı (MCT: orta zincirli yağ asitlerinden zengin), vitamin-minerallerden (ozellikle A, D, E, K vitaminleri; B1 , B2 , B12 , folik asit, selenyum) zengin bir beslenme programı hazırlanır. Bazı hastalarda, buğday, mısır, pirinc, turuncgiller ve sut ve urunlerinin semptomları arttırdığı bildirilmektedir. Bu nedenle hastaya denenerek verilmesi gerekmektedir. Buna ek olarak, acı, baharat, alkol, koyu cay, kahve, cok sıcak ve cok soğuk besinler ile ciğ sebze ve meyvelerin tuketiminden de kacınılmalıdır.
IRRITABLE BAĞIRSAK (SPASTİK KOLON) SENDROMU(IBS)
IBS, kalın bağırsakta karın ağrısı, gaz, dışkılama alışkanlıklarında değişikliklerin oluştuğu, gecmeyen veya aralıklarla tekrar eden bir durumdur. Barsağın yapısında bir bozukluk olmamasına rağmen, işleyişi aksamıştır. Kalın bağırsakta duzensiz, hareketler soz konusudur. Cok şiddetli kasılmaların yanında bazen de bağırsak hareketlerinde yavaşlama olabilir. Butun bu değişiklikler dışkılama duzeninin bozulmasına ve karın ağrısına neden olur. IBS; bağırsak alışkanlıklarındaki değişiklik, gecmeyen veya tekrarlayan ishal, kabızlık veya her ikisinin birden, birbirinin peşi sıra gelmesi şeklinde de olabilir.

SİNDİRİM SİSTEMİ HASTALIKLARI VE BESLENME TEDAVİSİ
Cinsiyet, yaş, duygusal sorunlar ve stres, besinlere karşı hassasiyet bazı hastalıklar ve ilaclar hastalığın sıklığını etkiler. Hastalık her yaşta gorulmekle birlikte 13 - 49 yaşları arasında daha sıktır. 50 yaşın uzerinde ise oldukca nadir gorulur. Bazı besinler (alkol, kahve, bazı baharatlar, bazı meyve ve sebzeler, sut) bağırsakların faaliyetlerinin bozulmasına neden olabilir. Beslenme Tedavisi Enerji ve diğer besin oğeleri hastanın gereksinimine gore verilir. Bazı bireylerde diyet yağı bağırsak hareketlerinin artmasına neden olabilir. Bu nedenle azaltılması gerekebilir. Hastada diyare varsa, az posalı, konstipasyon varsa bol posalı, hem diyare hem konstipasyon goruluyorsa, az posalı diyete ek olarak gunluk 20 gram kepek ilavesi yapılır. Az az sık sık beslenme onerilir. Gaz yapıcı besinler (lahana, turp, kuru baklagiller), gazlı icecekler, alkol, kafein iceren icecekler/besinler, acı baharatlar verilmemelidir. Ciğ sebze-meyve ve sut bazı hastalarda semptomları artırdığı icin kontrollu verilmelidir.
DİVERTİKULER KOLON HASTALIĞI
Kolon duvarından dışarıya doğru cepleşmeleridir. Yaygın gorulmesine divertukilozis denir. Şişmanlık, az posalı diyet tuketimi, yaşlılık, kolon kaslarındaki dejenerasyon ve bakteriyel enfeksiyonlar divertikul nedeni olabilir. Beslenme Tedavisi Divertikul tedavisinde, karın ici basıncı değiştiren, kusma ağır egzersizlerden kacınılmalı ve hasta şişmansa ideal vucut ağırlığına ulaşılması sağlanmalıdır. Diyet posası, hastalığın ilk donemlerinde azaltılmalı (tolere edilemediği icin), sonrasında posa miktarı arttırılmalıdır. Sıvı tuketimi artırılmalıdır. Kızartma, kavurma turu yiyeceklerden kacınılmalıdır.
KISA BAĞIRSAK SENDROMU
Bağırsağa cerrahi girişim bulunulması (ince bağırsak alınması) sonucu gelişen duruma verilen isimdir. İnce bağırsak, % 70-80 duzeyinde alınabilir. Beslenme Tedavisi Bireye gore enerji, protein, vitamin ve mineral, sıvı gereksinimi ayarlanır. Az posalı, yumuşak besinler verilir. Hastaya uzun sure TPN (total parenteral beslenme) uygulanır. Daha sonraki donemde enteral ve/veya oral beslenme uygulanır. Oral beslenme uygulandığında, laktaz enziminin yapımı azaldığı icin diyette laktoz miktarı azaltılır. Yağ emilim bozukluğu sonucu, A,D,E,K vitaminleri ve kalsiyum emilimi azalır. Sık sık ve azar azar beslenme uygulanır.

[h=2]Mersin Diyetisyen uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]