[h=1][/h]Dunya Sağlık Orgutu tarafından yapılan değerlendirmede, sigara icenlerin bırakma isteği acısından 4 değişik grupta ele alındığı gorulmektedir;
Bırakmak istemiyor,
Bırakmak istiyor ama yakın donemde değil,
Bırakmayı duşunuyor (En gec 1 ay icinde),
Bırakmaya kararlı (Bırakmayı daha once denemiş olabilir).
Sigara bıraktırma tedavisi yapan hekimler, başarılı bir sonuc almak icin, oncelikle sigara bağımlısının bırakma isteğini değerlendirmektedir. Bu değerlendirme yapılmadan uygulanan tedavilerin başarı şansı duşmektedir. Sigarayı bırakmak istemeyen ya da yakın donemde bırakmak istemeyen kişilere tedavi onermek, sigarayı bıraktırmaya calışmak her zaman başarısızlıkla sonuclanmaktadır. Ailesi, yakınları ya da başkaları tarafından sigara bırakmaya zorlanan bağımlılar, kendi iradeleri dışında zorlandıkları bu durumdan ilk fırsatta uzaklaşacak ve tekrar sigara icmeye başlayacaklardır.
Sigara bıraktırma tedavisinde yuksek oranlarda başarı sağlayan yontemlerin tumunde, sigara icicisiyle hekim arasında karşılıklı uzlaşma sağlandığı gorulmektedir. Tedavi oncesi yapılan goruşmelerde 5Ruygulaması başarının anahtarı olarak kabul edilmektedir. Unutulmamalıdır ki, sigaranın bırakılmasında başrolde sigara icicisi vardır. Hekim destek ve taktik vererek sureci yoneten konumundadır. Sigara icicisinin iradesi, başarının olmazsa olmaz şartıdır. Hekim bu iradeyi harekete gecirerek sonuca ulaşabilmektedir. Bunun icin 5R uygulaması yapılmalıdır.
İngilizce olarak R harfiyle başlayan 5 basamak şunlardan oluşmaktadır;
1- RELEVANCE- İLİŞKİ
2- RISKS -RİSKLER
3- REWARDS -ODULLER
4- ROADBLOCKS -ENGELLER
5- REPETITION –TEKRAR
Hekim goruşmesinde 5R uygulaması şu şekilde yapılmaktadır;
1.R – RELEVANCE- İLİŞKİ
Sigara icicisinin ozel durumları değerlendirilir. Halen mevcut bir hastalık durumu olup olmadığı, varsa bu hastalığın sigara ile ilişkisi konuşulur. Kişinin yaşı, cinsiyeti, aile yapısı, sosyal durumu, cocuk sahibi olup olmadığı, sigaradan kurtulma cabası ve daha onceki başarısız bırakma deneyimi masaya yatırılır. Hekimlik sanatının en etkin uygulandığı bolum burasıdır. Sigara bağımlılığı bir hastalıktır ve tedavisi hekimler tarafından yapılmalıdır. Yeterli tıbbi bilgi ve deneyimi olmayan kişilerin sigara bıraktırma cabalarının başarısız kalma nedeni burada yatmaktadır.
2.R – RISKS – RİSKLER
Sigara icenler “sigaradan kurtulamazlarsa neler kaybedebileceklerdir?” yani “sigara icmenin riskleri nelerdir?” sorularına cevap arayan bir konuşma yapılmalıdır. Bu konuşmalar interaktif olarak hem hekimin hem sigara icicisinin goruşlerinin ele alınması şeklinde olmalıdır. Kısa donemde, uzun donemde sigaranın ortaya cıkardığı sağlık riskleri ve cevresel riskler gozden gecirilmelidir.
Sigara icerken hemen ortaya cıkabilen sağlık sorunları konuşulduğunda; Nefes darlığı, astım alevlenmesi, gebeliğin zarar gormesi, cinsel isteksizlik, cinsel gucsuzluk, kısırlık, artmış solunum yolları enfeksiyonu riski gundeme gelmektedir.
Uzun donemde ortaya cıkabilen sağlık sorunları konuşulduğunda; Kalp krizi ve inmeler, akciğer kanseri, ağız, boğaz, idrar torbası ve yemek borusu gibi diğer kanserler, KOAH ( Kronik Bronşit, Amfizem), Osteoporoz, uzun donemli maluliyet ve bakım ihtiyacı riski gundeme gelmektedir.
Sigara icerken cevrede ortaya cıkabilen sağlık sorunları konuşulduğunda; Eşinde artmış kalp hastalığı ve kanser riski, cocuklarında: duşuk doğum ağırlığı, astım, solunum yolu enfeksiyonları, sigara kullanma oranında artışa neden olma riski gundeme gelmektedir.
3. R – REWARDS- ODULLER
Sigara icenler sigaradan kurtulurlarsa neler kazanabileceklerdir. Bu konuda genelde hekim dinleyici, sigara icicisi ise konuşmacı olduğunda daha verimli sonuclar alınabilmektedir. Kazanclar konusunda coğunlukla hemfikir olunan konular; Sağlık durumunun duzelmesi, fiziksel aktiviteleri daha iyi yapabilme, tat ve koku duyusunda iyileşme, para biriktirme, cocuklarına iyi ornek olma, daha sağlıklı bebek ve cocuklar, ev, araba ve elbiselerin daha iyi kokması, cildinin guzelleşmesi, daha beyaz dişler gibi sigaradan kurtulursa kazanacağı oduller ortaya konulmalıdır..
4. R – ROADBLOCKS -ENGELLER
Sigarayı bırakmayı engelleyen faktorler konuşulmalıdır. Burada da sigara icicisinin aktif olmasına ihtiyac vardır. Sigara icen kişinin soze “Sigarayı Bırakamam Cunku“ diye başlayıp engelleri sayması istenir.
Başarılı bir goruşmede ortaya cıkarılan ve cozulmesi gereken engeller coğunlukla şunlardır ; Sigara bırakıldığında ortaya cıkabilen Nikotin yoksunluk belirtileri, başarısızlık korkusu, kilo alımı, destek yoksunluğu, depresyon, tutunden alınan keyif, etkili tedavilerden haberdar olmama, cevresinde sigara icenlerin olması.
Bu engelleri kaldırabildiği olcude tedavi yonteminin başarı şansı artmaktadır.
5. R – REPETITION –TEKRAR
Sigara bıraktırma tedavisinde, mutlaka tekrar goruşmeler planlanmalı ve duzenli olarak uygulanan bu goruşmelerin motivasyonu artırıcı ozelliği olmalıdır. Yuzyuze ya da telefonla tekrarlanan goruşmelerde, başarılarından dolayı tebrik etme, icmemeyi surdurmesi icin motivasyon, sağlık acısından kazanacağı yararların anlatılması, karşılaşılan sorunlar ve olası tehlikeler konusunda cozum onerileri paylaşılmalıdır.

[h=2]Bursa Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]