[h=1]psikiyatri.com/upload/content/images/stress-exam-2.jpg" width="200" />[/h]Ailelerin ve oğrencilerin en cok duştuğu hatalı durumlardan birisi de yanlış telkinlerdir ve cumlelerin sonu “-ecek, -acak” gibi kati sonucu niteleyen eylemlerle bitmektedir. Bu ise en basit dille kehanettir.
Kişinin karşıya gecerken oleceği, oğrencinin sınavı kazanamayacağı veya soruları yetiştiremeyeceği ongoru ve tahmin olmaktan cok bir falda bakılan kehanetler duzeyinde asılsız ve temelsizdir. Bu duşunceler bizi cumlenin sirayet ettiği anlama gore şartlar ve duşuncenin gerektirdiği gibi davranırız; sınavı ve caddeyi gecemeyiz, soruları yetiştiremeyiz vs. Kaygı duzeyimizi duşurmek icin oğrencilerin genelde kullandığı bazı hatalı telkinleri analiz ederek ornekleyelim:
Yıkıcı telkin ornek 1: “Sınavı gecmeliyim.”
Şart kipi icerir ve zorunluluk hissi verir. Oğrencinin motivasyonu ve irade oruntusu zayıftır, zorunda olduğu icin hedefine ulaşma cabasındadır. İc gerilimi yukseltir.
Yapıcı telkin ornek 1: “Sınavı gecmek istiyorum.
Yıkıcı telkin ornek 2: “Bu sınavı gecemezsem başarısız birisi olacağım. Bu sınavı gecmek istiyorum” : Oğrencide ozguven ile ilgili sorun olabilir. İradenin varlığı zorunluluk hissiyatının verdiği gerilimi yok edebilir. Ancak başarılı olmak fenomenini karakter duzeyine getirmek sağlıksız bir duşuncedir.
Yapıcı telkin ornek 2: “Benim başarılı biri olmam bir sınava bağlı değildir. Bu sınavı gecmek istiyorum.”
Yıkıcı telkin ornek 3: “Annem ve babam icin bu sınavı gecmek istiyorum. Kardeşimin geleceğini de duşunmeliyim ve bu sınavı gecmeliyim.”
Oğrenci duygusal acıdan yoğundur ve ic gerilimi yuksektir. İradenin varlığı hedefe ulaşma konusunda motivasyonu arttırır ancak anne ve baba gozetilerek oluşturulmuş duşunce kaygı duzeyini yukseltir ve başarımı duşurebilir. Aynı zamanda kardeşinin geleceği icin ailesi veya kendi tarafından sorumluluk yuklenmiş olabilir. Bu durum oğrenciyi duygusal acıdan yorar ve başarım konusunda yıkıcı bir etki oluşturur.
Oğrencinin kendi kendine yaptığı telkinler aslında hedef ve hedefe ulaşma konusundaki duşunceleridir. Duşunce oruntusunun motive edici olması, iradenin var olması, başarının karakter duzeyinde tutulması ve başkalarına atfedilmemesi, orneğin; anne ve baba icin başarmayı istemek, daha yapıcı sonuclar doğurabilir. Ote yandan ebeveynlerin veya oğretmenlerin yanlış telkinleri oğrencilerin sınav kaygılarını arttırabilir. İyi niyetli girişim gibi gorunse de oğrenci uzerinde motivasyon duşurucu, ozguven ve benlik saygısını sorgulayıcı, yuksek kaygıya surukleyen etkiler yaratabilir.
Yıkıcı telkin ornek 4: “Baban ve ben senin icin calışıyoruz.”
Bu cumle cocuğun uzerinde baskı yaratabilir ve başarmayı istediği icin değil, ailesi icin başarıya ulaşmaya şartlanır. Cocuk aileye karşı kendini borclu hisseder ve duygusal acıdan yuk alır. Tum bunlar oğrenci uzerinde yıkıcı bir gerilimin doğmasına sebep olur.
Yapıcı telkin ornek 4: “Baban ve ben her zaman yanındayız.”
Yıkıcı telkin ornek 5: “Bu sınav senin icin cok onemli, hayatın bu sınava bağlı.”
Sınav kaygısı yaşayan veya yuksek kaygıya meyilli cocuklar icin bu cumle travmatik olabilir. Nitekim cocuğunuz da en az sizin kadar bu sınavın oneminin farkındadır. Eğer cocuğunuzda duşuk kaygıdan dolayı kaynaklanan bir motivasyon eksikliği yoksa, icinde bulunduğu durumun onemini hatırlatmaya gerek yoktur. Ancak sınavı hayati bir duruma bağlamak cok şiddetli bir kaygının doğmasına sebep olabilir. Unutulmamalıdır ki hicbir şey cocuğunuzun hayatından daha onemli değildir.
Yapıcı telkin ornek 5: “Bu sınavı onemsediğini biliyorum.” Cocuğun otomatik duşuncelerine bağlı olarak gerekirse “Bu senin hayatından daha onemli değil.” gibi telkinlerde bulunulabilir.
Yıkıcı telkin ornek 6: “Sen başarılısın, bunu da başaracaksın. Sana guveniyoruz.”
Yukarıda oğrencinin kendine yaptığı telkinlerde olduğu gibi, burada da kehanet vardır. Buna bağlı olarak eğer bu kehanet gercekleşmez ise cocukta yıkıma neden olabilir. Ayrıca, ebeveynlerin cocuklarına duydukları guven onemli olmakla birlikte bazı durumlarda yıkıcı bir etki yaratabilir. Orneğin cocuk ailesinin kendisine olan guveni icin “Ailem bana guveniyor, onların guvenlerini boşa cıkarmamalıyım” gibi duşuncelere sahip olabilir. Ailenin cocuğa olan guvenin onemi kadar en az cocuğun kendine olan guveni de cok onemlidir.
Alkım Seven Noropsikolog

[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]