Kaygı (anksiyete) Nedir?

Kaygı (anksiyete), canlıların neredeyse tumunde ortaya cıkabilen, nedeni belli olan ya da olmayan sıkıntı, gerginlik, tedirginlik, korku ve uyarılmışlık hali olarak acıklanmaktadır. Bazı kuramcılara gore kaygı, yaşanan icsel catışmaların sonucu olarak ortaya cıkan yoğun tedirginlik hali olarak acıklanırken, diğer bazı kuramcılara gore oğrenilmiş davranışlar sonucu, edinilmiş olumsuz deneyimlerin ortaya cıkardığı olumsuz duygu durumu olarak acıklanmaktadır. Yaşamsal onemi olan bu duygunun canlıların hayata, dış ortama ve doğaya uyum cabasında koruyucu bir tepki olarak ortaya cıktığı duşunulmektedir. Anksiyete, genelde kavramsal, somatik, duygusal ve davranışsal bileşenlere sahip olmak biciminde tanımlanır (Seligman, Walker & Rosenhan, 2001). Kan basıncı ve kalp atışının artması, terleme, ana kas gruplarına ani kan akışının hucum etmesi nedeniyle kaslarda gerginlik, bağışıklık ve sindirim sistemi fonksiyonlarının yavaşlaması gibi fiziksel etkileri vardır. Bunlara ek olarak mide bulantısı, el ve ayaklarda soğukluk, titreme -uşume hissedilir.Bu yaşamsal duygu, kontrol edilemeyen bir duzeye ulaşması, bireyin işlevselliğini bozması, gundelik hayatı surdurmede gucluk cekilecek boyuta gelmesi durumunda, anksiyete bozuklukları adı altında psikiyatrik bir bozukluk olarak incelenmeye başlanmaktadır.

Sınav Kaygısı Nedir?

Sınav kaygısı, sınav donemi boyunca, sınava girmeden once ve sınav esnasında yaşanan yoğun endişe, tedirginlik ve aşırı uyarılmışlık hali olarak gozlenen bir durumdur. Bireyde terleme, titreme, carpıntı vs. gibi fizyolojik belirtilerin yanı sıra, istenmeyen olumsuz otomatik duşunceler, başına kotu bir şey geleceği duşuncesi, kucuk duşmekten korkma gibi bilişsel, nedeni belirsiz, tanımlanamayan bir gerginlik durumudur. Sınav kaygısı, sınav oncesinde oğrenilen bilginin, sınav sırasında etkili bir bicimde kullanılmasına engel olan ve başarının duşmesine, bireyin performansını geriye ceken bir durumdur.

Sınav Kaygısının Belirtileri

Sınav kaygısı bireylerde; fizyolojik belirtiler, bilişsel belirtiler ve duygusal belirtiler olarak gozlenmektedir.

FizyolojikBelirtiler: Terleme, nefes darlığı, nefes alıp vermede gucluk yaşama, mide krampları, karın ağrısı, baş ağrısı, bulantı, kusma, bağırsak rahatsızlıkları, surekli idrara cıkma isteği ve sık idrara cıkma, baş donmesi, ağızda kuruluk, yorgunluk ve bitkinlik belirtileri, uyku bozuklukları, ellerde titreme.

Bilişsel Belirtiler: Konsantrasyon/odaklanma gucluğu, dikkat dağınıklığı, kendini boşlukta hissetme, olumsuz otomatik duşunceler, duşunce bulanıklığı, muhakeme etmede gucluk, unutkanlık, transfer edememe, gorsel ve işitsel kanaldan gelen bilgileri anlamada gucluk cekme, kucuk duşme ve sosyal alanda başarısızlık duşunceleri vb. belirtiler gozlenmektedir.

Duygusal Belirtileri: Tedirginlik, endişe, korku, huzursuzluk, ofke ve kızgınlık, gerginlik, kafa karışıklığı, mutsuzluk, ice kapanma, ilişki kurmada gucluk, kendini olumsuz algılama, umitsizlik, utangaclık, sucluluk, hayal kırıklığı vb. belirtiler gozlenmektedir.

Sınav Kaygısının Nedenleri

Başarısızlık korkusu, değerlendirilme endişesi, oz yeterlilik algısında bozulmalar, ana-baba tutumlarındaki hatalar, eğiticilerin yanlış tutumları, mukemmelliyetci kişilik ozellikleri ve mukemmelliyetci anne baba tutumları, yuksek beklenti duzeyi, zamanı iyi kullanamama korkusu, hedeflerdeki belirsizlik, plansız calışma duzeni, gorev ve sorumlulukları erteleme, danışma ve rehberlik sorunları, olumsuz beklentide olma, sınava olması gerekenden farklı anlamlar yukleme, gercekci olmayan duşunce bicimleri, aile ve cevrenin beklentilerinin yuksek olması sınav kaygısının oluşmasında rol oynayan faktorler arasında sayılmaktadır.

Sınav Kaygısı Sonucunda Ortaya Cıkabilecek Belirtiler

Psikosomatik rahatsızlıklar (mide ya da karın ağrıları, baş ağrıları, kas ağrıları, yorgunluk, halsizlik, sindirim sisteminde sorunlar vb.), gerginlik, caresizlik, umutsuzluk, ofke, uzuntu, hayal kırıklığı vb. durumların ortaya cıkabileceği gozlenmektedir.

Sınav Kaygısını Azaltmanın Avantajları

Dikkatini toplama başarısını artırır, oğrenme becerisini geliştirir, zamanı verimli kullanmasını sağlar, ozguveni artırır ve cesaretlendirir, olumsuz duşunmeyi ve paniğe kapılmayı engeller, kontrol duygusu kazandırır, başarıyı artırır, hedef belirlemesine yardımcı olur, sınava konsantre olmayı ve sorulara odaklanmayı sağlar, duşunceleri organize etmede, dikkati toplamada yardımcı olur, gercek performansın ortaya cıkarılmasını sağlar.

Sınav Kaygısını Azaltma Yontemleri

Sınav kaygısı, baş edilebilecek bir sorundur. Aşırı yuksek kaygı istenmeyen bir durum olmakla birlikte, aşırı duşuk kaygı duzeyi de istenmeyen bir durumdur. Yuksek kaygı duzeyi, başarıyı azaltan etkenler arasında sayılırken, duşuk kaygı duzeyi de motivasyon eksikliği, calışma isteksizliği vb. faktorler yuzunden başarısızlık etkenlerinden birisidir. İdeal olan kaygı duzeyini yonetmeyi bilmek ve optimal duzeyde tutmaktır.
Sınav kaygısını optimal seviyede tutabilmenin en onemli belirleyicileri arasında; planlı calışma, program oluşturma, profesyonel bir ekiple calışma, hedef belirleme gibi etkenler sayılabilir. Hedefi belli olmayan, plansız bir yaşam tarzı olan ve iyi bir ekiple sınava hazırlanmayan bireyin başarısının duşuk olması beklenecektir.
Bir calışma takvimi oluşturmak, hedef belirlemek, programa riayet etmek, duzenli yaşamak, duzenli uyumak, spor yapmak, calışmayı durduracak koşulları engellemek, calışma ortamından uzaklaştıran arkadaşlardan, ortamlardan uzak durmak, cep telefonu, televizyon, bilgisayar gibi engelleyici ortamdan uzaklaşmak yararlı olacaktır. Masada ve rahat bir odada oturarak calışmak, tum kitap, defter ve arac gereci bir araya getirerek zaman kaybını ve dikkat dağılmasını ortadan kaldırmak, duzenli calışan bir grupla ders calışmak yararlı olacak diğer durumlardandır.

Sınavdan bir gun once iyi yemek ye ve iyi uyumak, sınava hazırlanma calışmalarını son gune bırakmamak, egzersiz, uyku, beslenme duzeni acısından sağlıklı bir yaşam bicimi geliştirmek onemlidir.
Sınav yerini, tarihini ve kurallarını onceden oğrenmek ve okulu ve salonu onceden gormek, aşina olmak ve guvende hissetmek icin yararlı olacaktır.
Sınavın iyi gectiğini hayal etmek, bireyin kendini detaylarıyla olumlu bir sınav ortamında hayal etmek, sınav icin ihtiyac duyulan her şeyi bir gece onceden hazırlamak, sınav oncesi sınava girecek bireylerle sınavla ilgili konularda konuşmamak kaygı duzeyinin kontrol altında tutabilmek acısından onemlidir.

Sınav yerine belirlenen saatten once gitmek, gevşeme calışmaları yapmak, sınav kağıtları dağıtıldığında nefes egzersizi, olumlu duşunme imajinasyonları vb. yapmak yararlı olacaktır. Sınav sırasında sadece sınava odaklanmak, başkalarını duşunmemek, gelecek ya da gecmişi bırakıp sınav anına odaklanmak gerekmektedir.

Sınav sırasında hala kaygı duygusu varsa birkac dakika gevşeme calışması yapmak, olumsuz duşunceleri uzaklaştırmak, yerine olumlu duzenceler oluşturmak yararlı olacaktır.

Sınav kaygısının kontrol altına alınamadığı durumlarda uzman bir psikologtan danışmanlık almak yararlı olacaktır.

[h=2]Hatay Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]