Kaygı: Belirsizlik, karamsarlık, kotu beklenti, kotu şeyler olacak hissiyle duyulan uzuntu, tasa ve endişe duygularının bileşeni olarak ortaya cıkan sıkıntılı duygu durumudur. Bireyin yaşamsal olarak varlığını surdurebilmesi icin gerekli bir duygudur. Kaygı duymayan bir birey hicbir girişimde bulunamaz.
Birey herhangi bir uyaranla karşılaştığında yaşadığı fiziksel, zihinsel ve davranışsal değişimlerin yarattığı duygu durumudur. Kaygının duzeyine gore, oğrenme ve başarı uzerinde olumlu ya da olumsuz etkisi vardır. Cok yuksek ve cok duşuk kaygı duzeylerinin dikkat, başarı ve oğrenmeyi olumsuz etkileme, optimal duzeydeki kaygının ise dikkat, başarı ve oğrenmeyi olumla etkileme ozelliği vardır.
Sınav Kaygısı: Bireyin sınavla ilişkili gercekci ya da gercek dışı oluşturduğu olumsuz beklentilerinin yarattığı endişe, tasa ve gerginlik hali olarak adlandırılabilir. Normal bireylerin hedeflerini gercekleştirmek, aile ve kendi beklentilerini karşılamak, gelecekle ilgili ideallerine ulaşabilmek gibi durumlar karşısında bu şekilde ortaya cıkan kaygı durumunun varlığı kacınılmazdır.
Kaygının gerekliliği: Kaygı bireyin yaşamını surdurebilmesi, varoluşunu surdurmesi, yaşamdan doyum alabilmesi, toplum icinde kabul gorme ve kendini gercekleştirebilmesi icin cok oenmli bir rolu vardır. Kaygı ortalama bir duzeyde olduğunda bireyde, motivasyon, atılganlık, istek duyma, karar alma, alınan kararlar doğrultusunda motive olma, enerji uretme ve bu enerjiyi kullanarak performansını yukseltme acısından pozitif etkiler yaratır. Hic kaygı duymayan birey, yaşam enerjisinde duşukluk, olumsuz duygulanım, uyku hali, reddedici tutumlar, dikkat ve motivasyon eksikliği yaşar.
Kaygı duzeyi yukselen bireyde, kalp atışlarında hızlanma, terleme ya da uşume, ellerin terlemesi, yoğun nefes alma, yorgunluk, solunumda gucluk, titreme, mide veya baş ağrısı, bai donmesi, mide bulantısı gibi fizyolojik belirtiler gorulur.

Kişide duşunce duzeyinde şu değişimler oluşur: Sınav durumları hakkında olumsuz duşunceler, hayaller, atıflar, imgeler, yorumlar, inanclar vardır.
Kişide davranış duzeyinde ise kaygı yaratan durumdan kacma yada savaşma tepkisi gorulur.Kacma davranışı rahatlamayı sağlar, rahatlama kacma davranışını pekiştirir ve sınav korkusu oluşur.
Sınav kaygısı endişe ve yoğun duygulanım olarak iki boyutta ele alınabilir.
Endişe, performansa yonelik zihinsel bir surectir. Sınav sonucuna ilişkin olumsuz duşunce, inanc ve beklentilerden oluşur.
Yoğun duygulanım, kaygının yarattığı fizyolojik uyarım sonucu bedenden gelen ve bedenin olağan işleyişi dengesi dışına cıktığı mesajını veren sinyallerdir.
Sınav kaygısı sınavın ilk yirmi dakikası icinde yoğun yaşanıyor, sınavın sonuna doğru belirtiler azalıyor. Kaygı yaşayan cocukların başarıları % 40 – 60 civarında kalıyor.
Araştırmalar, oğretmenlerin sınav kaygılı cocukların zeka durumlarından şuphe ettiklerini gosteriyor.
Kaygı olumsuz bir duygudur. Duyguları kontrol etmek zordur. Duyguları ancak anlayabiliriz. Olaylar notrudurler ve duyguları belirleyemezler. Ancak, olaya ilişkin kişilerin yaptığı duşunceler, atıflar duyguları yaratır. Kaygı ile başa cıkabilmek icin kişinin kendi zihinsel surecleri uzerinde duşunup, yaralayıcı olanlar uzerinde kontrol yapması sağlanabilir.

Kaygı duzeyi normal olan kişiler sınav durumlarını, başarılarının test edileceği bir fırsat olarak değerlendirirken, kaygısı normalin uzerinde olan kişiler bu durumları bir tehdit olarak algılarlar. Sınavla ilgili durumlarda kendileriyle olumsuz bir diyalog icine girerler. Gercek dışı ve karamsar bir duşunce tarzını secerler.Sınav oncesi ve sonrası fizyolojik durum dereceleri aynı olduğu halde, normal duzeyde kaygı yaşayan kişiler, bu uyarımı sınavda daha fazla caba gostermeye yonelik bir ipucu olarak algılarken, kaygısı yuksek olanlar yaşadıkları endişe yuzunden, bunu olumsuz bir durum olarak gormektedirler.

Sınav Kaygısının Nedenleri Nelerdir?
· Anne baba tutumlarının etkisi ve cevresel faktorler
· Yuksek beklenti duzeyi
· Mukemmeliyetci tutumlar
· Duzensiz yaşam ve calışma alışkanlıkları
· Değerlendirilme anksiyetesi vb.

Sınav Kaygısının Fiziksel ve Bilişsel Belirtileri

· Kalp carpıntısı, nefes darlığı ve yoğun nefes alışverişi
· Terleme ve/veya titreme, mide şikayetleri, karın ağrısı, bağırsak hareketlerinde değişme (ishal-kabızlık) vb. sorunlar
· Organize olamama, konsantrasyon ve dikkat sorunları
· Başağrısı ve baş donmesi
· Aşırı uyku veya uykusuzluk, yorgunluk belirtileri
· İştah duzeyinde ve yeme alışkanlıklarında değişme

Sınav Kaygısının Duygusal Belirtileri

· Kontrolun kaybedileceği hissi, gerceklik hissinin kaybolması,
· Endişe, huzursuzluk, guvensizlik, tedirginlik
· Caresizlik, ofke-Kızgınlık, korku
· Umitsizlik, hayalkırıklığı, mutsuzluk,

Sınav Kaygısını Azaltma Yontemleri

Sınav kaygısını optimal seviyede tutabilmenin en onemli belirleyicileri arasında; planlı calışma, program oluşturma, profesyonel bir ekiple calışma, hedef belirleme gibi etkenler sayılabilir. Hedefi belli olmayan, plansız bir yaşam tarzı olan ve iyi bir ekiple sınava hazırlanmayan bireyin başarısının duşuk olması beklenecektir.
Bir calışma takvimi oluşturmak, hedef belirlemek, programa riayet etmek, duzenli yaşamak, duzenli uyumak, spor yapmak, calışmayı durduracak koşulları engellemek, calışma ortamından uzaklaştıran arkadaşlardan, ortamlardan uzak durmak, cep telefonu, televizyon, bilgisayar gibi engelleyici ortamdan uzaklaşmak yararlı olacaktır. Masada ve rahat bir odada oturarak calışmak, tum kitap, defter ve arac gereci bir araya getirerek zaman kaybını ve dikkat dağılmasını ortadan kaldırmak, duzenli calışan bir grupla ders calışmak yararlı olacak diğer durumlardandır.
Aşırı yuksek kaygı istenmeyen bir durum olmakla birlikte, aşırı duşuk kaygı duzeyi de istenmeyen bir durumdur. Sınav kaygısı, baş edilebilecek bir sorundur. Yuksek kaygı duzeyi, başarıyı azaltan etkenler arasında sayılırken, duşuk kaygı duzeyi de motivasyon eksikliği, calışma isteksizliği vb. faktorler yuzunden başarısızlık etkenlerinden birisidir. İdeal olan kaygı duzeyini yonetmeyi bilmek ve optimal duzeyde tutmaktır.

Sınavdan bir gun once iyi yemek ye ve iyi uyumak, sınava hazırlanma calışmalarını son gune bırakmamak, egzersiz, uyku, beslenme duzeni acısından sağlıklı bir yaşam bicimi geliştirmek onemlidir.
Sınav yerini, tarihini ve kurallarını onceden oğrenmek ve okulu ve salonu onceden gormek, aşina olmak ve guvende hissetmek icin yararlı olacaktır.
Sınavın iyi gectiğini hayal etmek, bireyin kendini detaylarıyla olumlu bir sınav ortamında hayal etmek, sınav icin ihtiyac duyulan her şeyi bir gece onceden hazırlamak, sınav oncesi sınava girecek bireylerle sınavla ilgili konularda konuşmamak kaygı duzeyinin kontrol altında tutabilmek acısından onemlidir.

Sınav yerine belirlenen saatten once gitmek, gevşeme calışmaları yapmak, sınav kağıtları dağıtıldığında nefes egzersizi, olumlu duşunme imajinasyonları vb. yapmak yararlı olacaktır. Sınav sırasında sadece sınava odaklanmak, başkalarını duşunmemek, gelecek ya da gecmişi bırakıp sınav anına odaklanmak gerekmektedir.

Sınav sırasında hala kaygı duygusu varsa birkac dakika gevşeme calışması yapmak, olumsuz duşunceleri uzaklaştırmak, yerine olumlu duzenceler oluşturmak yararlı olacaktır.

Sınav kaygısının kontrol altına alınamadığı durumlarda uzman bir psikologtan danışmanlık almak yararlı olacaktır.

Anne Babalara Oneriler

• Olumsuz eleştirilerden, karşılaştırmalardan ve etiketlemelerden kacınmak,
• Mukemmelliyetci, detaycı, sorgulayan, reddedici ve onu kucuk duşuren davranışlardan kacınmak,
• Tutarlı anne baba tutumları geliştirmek,
• Kendi kaygılarını cocuğa yansıtmamak,
• Onunla konuşurken goz teması kurmak ve konuşmasını bitirene kadar onu dinlemek,
• Abartılı karar almaktan kacınmak, tv izlememe, misafir cağırmamak, işten surekli izin almak vb.
• Cocuğu tanımak ve kapasitesine gore beklenti icinde olmak,
• Sınavın kişiliğini, ahlakını, değerlerini olcen bir arac değil, sadece akademik becerilerini test eden bir değerlendirme aracı olduğunu vurgulamak,
• Daha cok olumlu ozelliklerine odaklanmak,
• Sınav haricinde de etkinlikler yapmasına izin vermek yararlı olacaktır.

[h=2]Hatay Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]