Sınav kaygısı; edinilen bilgilerin sınav sırasında etkili bir bicimde kullanılmasına engel olan ve başarının duşmesine yol acan yoğun kaygı olarak tanımlanır.Sınav ve sınanma herkes icin kaygı yaratan durumdur. Belli bir duzeye kadar kaygı yaşanması sanılanın aksine başarıyı olumlu yonde etkiler, kişiyi calışma yonunde motive eder, dikkat ve konsantrasyon uzerine olumlu etkileri vardır. Ancak kaygı kişinin başarısını olumsuz yonde etkileyecek kadar arttığında bir bozukluk olarak kabul edilir.
Sınav kaygısının nedenleri
Sınava cok fazla anlam yuklenmesi kaygıyı arttıran onemli etkenlerdendir. Sınavın bilgi duzeyini değil de kişinin kendisini ve değerini olcen bir arac olarak algılanması kaygıyı attırmaktadır.
Sınavda başarısız olunması durumunda oluşacak sonuclar ve ailelerin vereceği tepkiler konusunda abartılı duşunceler kaygıyı arttırmaktadır. Başarısızlık durumu felaketleştirilmekte hatta dunyanın sonu gibi algılanabilmektedir.
Cocuğun veya ailenin mukemmeliyetci beklentisi kaygı duzeyini yukseltir. Yuksek hedefler koymak ve yaptıklarının hatasız olması gerektiğine olan inanc cocuğu zorlayan etkenlerden biridir.
Sınav konusunda yeterince hazırlıklı olmamak sınav kaygısını arttırır. Kişinin kendisini hazır hissetmediği bir sınavla ilgili kaygı duyma olasılığı daha yuksektir.
Ailelerin kıyaslama, surekli eleştirme gibi yanlış tutumları cocuğun kendisini yetersiz ve başarısız gormesine neden olmakta ve kaygısını arttırabilmektedir.
Sınav kaygısının belirtileri
Cok calışılmasına karşın sınavlarda istenen başarı elde edilemez. Sınavlardan once huzursuzluk, gerginlik, endişe,sıkıntı ve başarısızlık korkusu yaşanır. Ders calışma sırasında odaklanamama ve dikkat dağınıklığı gorulur. Kaygıların yoğunlaştığı donemlerde mide bulantısı, kalp carpıntısı, terleme, titreme ve karın ağrısı gibi bedensel yakınmalar gorulebilir. Sınav sırasında genellikle bu şikayetler daha yoğun şekilde yaşanır. Başarısızlık korkusu nedeniyle ders calışma ve sınava girme konusunda isteksizlik ve kacınma gorulebilir.
Sınav kaygısı ile baş etme yolları
Sınav kaygısını tetikleyen ve gercekci olmayan duşunce ve inancların alternatif ve gercekci duşunce ve inanclarla değiştirilmesi amaclanmalıdır. “Sınavda kesin başarısız olacağım”,”Sınavda başarısız olursam ailem tarafından sevilmem” gibi gercekci olmayan duşunceler objektif şekilde değerlendirilip ”Yeterince calışırsam başarabilirim” , “Başarısız olursam ailem uzulebilir ama beni sevmeye devam edeceklerdir” şeklinde gercekci duşuncelerle değiştirilmesi kaygıyı azaltmada etkili olmaktadır.
Kaygının arttığı zamanlarda derin nefes alıp verme şeklinde nefes egzersizleri yapmak, gevşeme egzersizleri yapmak, dikkati başka yone odaklama gibi teknikleri kullanmak rahatlama sağlayacaktır.
Zamanın etkili kullanılması cok onemlidir. Sınav hazırlığına erken başlamak, programlı şekilde calışmak ve bilgi eksiğini kapatmak gerekir. Kişi kendisini sınava hazır hissettikce kaygısı azalacaktır.
Ailelerin cocuklarına yuksek beklentiler yansıtmamaları cok onemlidir. Cocuklarda kaygı yaratacak soylemlerden ve kıyaslamalardan kacınılmalıdır. Aileler cocuğun sergilediği cabayı ve başarıyı takdir etmeli ve her koşulda cocuklarını sevecekleri ve değer verecekleri mesajını vermelidir.
Dr. Mehmet Colak
Cocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı


[h=2]İzmir Cocuk Psikolog uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]