Sınavlardan once ve sırasında kaygılanıp, kendiniz yiyip bitiriyor musunuz? Sınavdan onceki gece ertesi gunu kafanızda canlandırıp duruyor ve uyuyamıyor musunuz (ve tabii ki bu canlandırmalar hep felaketle sonuclanıyor)? Siz de bircok kişi gibi sınav kaygısı yaşıyorsunuz.

Peki, sınav kaygısını herkes yaşar mı? Hangi noktada yardım almak gerekir? Nasıl duzelir? Psikoterapi işe yarar mı? Bu soruları sırayla yanıtlamaya calışacağım.

1. Sınav kaygısını herkes yaşar mı?

Bircok kişi farklı duzeylerde de olsa sınav/performans kaygısı yaşar. Diğer bir deyişle performans gostermesi, sınanması soz konusu olan ortamlar ile ilgili endişe duyar. Orneğin, etrafınızdakilere şunu sorun: “Kalabalık bir grubun onunde bir konuşma yapman gerekecek. Kendini nasıl hissedersin?”. Buyuk bir coğunluktan “Kaygılanırım.”a yakın bir cevap alacaksınız. Dinleyici sayısına ve farklı ozelliklerine (orneğin bu kişilerin yonetici, iş arkadaşı veya arkadaş olması gibi) gore bu kaygının da duzeyi değişecektir ama kimse aslında oyle zannettiğiniz gibi cok rahat değil. Aynı şekilde “Onemsediğin bir sınavın var yarın. Sınav oncesinde ve sırasında nasıl hissedersin?” diye sorsanız alacağınız yanıt diğer orneğe benzer şekilde yine kaygıyla bağlantılı olacaktır. Yani neredeyse herkes bir duzeyde yaşadığınız kaygıyı yaşıyor ama farklı duzeylerde ve şekillerde. Ozetle, zannettiğiniz kadar yalnız değilsiniz!

2. Hangi noktada yardım almak gerekir?

Bu sorunun cevabı cok basit: Kendiniz bu kaygıyla boğuşur ve başa cıkamaz hale geldiğinizde ya da başa cıkmaya calışmaktan yorulduğunuzda. Orneğin, biraz kaygılanıyorsunuz ama bu durumdan da kacmıyor, biraz gergin olsanız da performans gosterebiliyorsanız ve performansınız etkilenmiyor size cok daha fazla bir rahatsızlık vermiyorsa bu durum, muhtemelen yardım arayışına girmezsiniz. Fakat eğer, bu kaygı sizin performansınızı etkiliyorsa, uykularınızı kacırıyorsa, bu durumdan (sınav, performans gerektiren durum) kacmaya calışıyor ya da kacıyorsanız işte o zaman kendinize bir iyilik yapın ve psikoterapiye başlayın.

3. Nasıl duzelir?

Bu sorunun da cevabı cok şaşırtıcı değil: Psikoterapi ile. “Peki, hangi tur psikoterapi?” diye sorarsanız cok yerinde bir soru olur bu. Bircok farklı turde psikoterapi uygulaması yapılmaktadır ve bazı durumlar icin bazı turdeki terapiler diğerlerine kıyasla daha etkili bulunmaktadır.

Kaygıya dair yaşanan problemlerde Bilişsel Davranışcı Terapi (BDT)'nin etkinliği artık tartışılmaz bir hale gelmiş durumdadır. Sınav ve performans kaygısı icin de ruh sağlığı alanında calışan bircok profesyonel tarafından BDT tercih edilmektedir.

4. Psikoterapi işe yarar mı?

Bu tip durumlarda BDT yonelimli terapilerin etkin olduğundan bahsetmiştim. Sınav/performans kaygısı yaşayan kişiler genellikle bu yonelimdeki bir terapiden fayda gormektedirler. Terapi surecine bağlı olarak değişebileceği icin net bir zaman aralığı vermek mumkun değildir ancak ortalama 8-20 seans aralığında bir sure icerisinde fayda gorulur.

5. Neden işe yarar? Mantığı ne?

BDT duşuncelerimizi ve davranışlarımızı daha rahat edeceğimiz alternatifleri ile değiştirmeye odaklanmaktadır. Bu değişiklikler ile beraber duygumuz da değişir. Orneğin, sınav durumunda sınav oncesi kurduğumuz felaket senaryolarını ve sınava girmekten kacınmaya calışma davranışımızı hedef alır. BDT'de bu gibi durumlarda duşunce ve davranışlar uzerinde calışırken etkinliği bilimsel olarak kanıtlanmış gevşeme egzersizlerinden de faydalanılabilir. BDT'nin neden etkili olduğuna dair daha detaylı bilgi icin “Bilişsel Davranışcı Terapi (BDT)” yazıma başvurabilirsiniz.
[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]