SES TERAPİSİNDE ŞAN EGZERSİZLERİNİN KULLANIMI: PERDE YUKLEME VE TAŞIMA EGZERSİZLERİ
OZET
Disfoninin tedavisinde uygulanan ses terapisi teknikleri oldukca başarılı sonuclar vermekte ancak bu başarı, kişilerin konuşma performansları sınırında kalmaktadır. Şan eğitim sisteminde ise sesin perde kalitesi uzerinde yoğunlaşılmakta ancak disfoninin tedavisinde kullanılmamaktadır. Aslında her iki teknik de vokal performans uzerinde yoğunlaşmakta ve “şarkı soyleme veya şan terapisi” adı altında belirli kliniklerde uygulamalardan bahsedilmesine rağmen literaturde terapinin tekniği ve başarısı ile ilgili birkac ornek dışında yazı bulunmamaktadır. Bu yazıda şan terapis tekniğini metodolojik olarak sunulmakta ve klinikte tercih edildiği gibi “Perde Taşıma Egzersizleri” olarak isimlendirilmektedir. Paralitik disfoni ve vokal kord nodullerinin tedavisinde Perde Taşıma Tekniği oldukca başarılı sonuclar vermektedir.
Anahtlar kelimeler: Ses terapisi, şan eğitimi, disfoni.

GİRİŞ
Ses terapisi hem fonksiyonel hem de bircok organik ses bozukluklarının tedavisinde kullanılan en etkili yontemlerinden birisidir1,2. Ses terapisinde kullanılan bircok teknik laringeal, supra, infra ve ekstra laringeal kas gruplarının ergonomik ve koordine kullanımını sağlamaktadır, boylece ses ve konuşma organlarının davranış kusurları, motor eksiklikleri veya hiperfonksiyonel durumlarında etkili bir tedavi seceneği sunmaktadır3. Tarihi surecte endoskopik ve radyolojik goruntuleme teknikleri ile fonksiyonel patolojilerdeki davranış sınıflamaları, ses ve konuşma rehabilitasyonu sağlayabilecek genel ve spesifik teknikler hem hastalık hem de teknik sınıflamalar bazında artmıştır 4.
Dunyada dil ve konuşma terapisi ile uğraşan bircok terapist, eğitmen ve okul bu teknikleri standartların dışına cıkmadan uygulamakta ve oğretmektedir. Bu surec icerisinde dil ve konuşma terapistleri toplumda mesleki acıdan onemli bir yer edinmiştir. Dil ve konuşma terapistinin dışında bu organların davranışı ile uğraşan ve yoğun calışan bir diğer grup ise şan eğitmenleridir. Bu grupta ise davranış modifikasyonları, ses ve artikulasyonun guclendirilmesi ve dunyanın zengin literaturundeki repertuara uygulanması ve uyarlanması yonunde gelişmesine rağmen, dikkatle incelendiğinde dil ve konuşma terapistlerinin kullandığı tekniklerle benzerliği, sağlıklı vokal kord gereksinimi, teknik ergonomi beklentileri acısından birebir ortuşmektedir. Ancak taşınması gereken bilgi birikiminin farklılığı ve cokluğu, mesleki jargonların tarihsel surecte uyumsuzluğu, muzikteki notasyon sistemi ve Uluslararası Fonetik Alfabe (UFA) gibi ek bilgi ve tecrube gerektiren standartların varlığı iki grubun da ortak calışmasını zorlaştırmaktadır. Ses kullanımı teknik gereksinimleri ile tıbbi profesyonellik anlamında geniş bir dağarcığı gerektirmektedir. Bir ses profesyonelinin gunluk hayatta doğal ses kullanımının yanında profesyonel olmayan normal hayattaki bir kullanıcının profesyonele yakın vokal uğraş ve talepleri toplumda onemli bir kesişim bolgesi oluşturmaktadır. Bu nedenle standart kinestetik terapi tekniklerinin ve dile ozgu fonetik yapının şan eğitimi oğretileriyle birleştirilmesi mumkundur. Buna yonelik arayışlar ve beklentiler yavaş yavaş literaturde yerini almakta, ilgi cekmekte; ancak beklenen standardizasyon seviyesine ulaşmamaktadır 5. Bu arayış icerisinde kliniğimizde uygulanan şan bazlı kinestetik ses terapileri metodolojik olarak sınıflandırılmış ve perde taşıma egzersizleri adı altında sunulmuştur.

Teknikler

1. Genel-spesifik relaksasyon teknikleri
Kinestetik ses terapisinin en temel tekniklerindendir. Hedef vucuttaki tum buyuk kas gruplarının gevşetilerek, kişinin kaslarını kasma dışındaki aktivitelerinde de kontrol etmesini sağlamak, aşırı gerilim altında fonksiyonu engellenen kas ve kas gruplarının doğal fizyolojik gerilimini sağlamaktır. Relaksasyon genel vucut, boyun ve vokal sistem kaslarında; endoskopik, elektrofizyolojik veya radyolojik goruntuleme altında lokal spesifik bolgelerdeki kas gruplarının hasta tarafından kontrol edilmesiyle sağlanır. Bazen terapistin eksternal manipulasyonları, relaksasyonun hasta tarafında algılanmasını ve kontrolunu kolaylaştırmaktadır6. Perde taşıma egzersizlerinde tum register ve notalarda relaksasyonu sağlamak gerekmektedir; şayet relaksasyon sağlanamaz ise ses yerleştirmede zorluk kacınılmaz hale gelir. Zorluk kişiye tanıtılmalı ve buna yonelik stratejiler geliştirilmelidir.
Spesifik relaksasyon bolgeleri, laringeal posturu etkileyen kas gruplarıdır. Masseter, supra ve infrahyoid kaslar, sternokleidomastoid, strep, interkostal, dil ve faringeal kas gruplarıdır7. Relaksasyon, gerilimleri azaltmanın yanında tum organların notral pozisyonlarının elde edilmesini sağlar ki bu perde taşıma sisteminin temel baslangıc pozisyonlarını oluşturmaktadır.

2. Akımsız (non-pulmonik) artikulasyon egzersizleri
Nefesin kullanılmadığı, sadece artikulasyon bolgelerinin kuvvetli aktivitesi ile oluşan seslerdir. Bu egzersizlerde hedef artikulasyonun belirginliğini arttırmak, bunun yanı sıra notr pozisyona geri donuşu sağlamaktır. Teknik, intraoral basınc kontrolunu ve gucunu sağlamaktadır. Ozellikle intraoral basıncta rolu olan perioral mimik kasları, dil ve velar kasların algı ve kullanımını kolaylaştırmaktadır. Perde taşıma sisteminde ritmik kullanım uygulamaları artikulasyon becerikliliği sağlamaktadır.

3. Nefes egzersizleri, pulmonik artikulasyon egzersizleri, frikasyon
Nefes egzersizleri, perde taşıma sisteminde standart kinestetik tekniklerle kıyaslandığında daha geniş bir yer kaplamaktadır. Kinestetik tekniklerde abdominal solunum coğunlukla yeterli gorulmesine karşı perde taşıma egzersizlerinde torakal stabilite ve segmenter abdominal solunum teknikleri kullanılmaktadır. Hem torakal stabiliteyi sağlamak hem de abdominal segmentasyona hazırlık icin inspirasyon tarzı da egzersizlere eklenmektedir.

3.1. Nefes-inspirasyon egzersizleri: Burundan ve ağızdan alınan olmak uzere iki tipi vardır. Burun inspirasyonunda yavaş ve uzun sureli bir inspirasyon yapılır. Yuz mimikleri mumkun olduğunca gevşetildikten sonra, kucuk koklama tarzında nefesler boyun kaslarında bir gerilime sebep olmadan toraks bazal kısımlarına yerleştirilir. Abdominal genişleme kontrol edilir ve sternokleidomastoid kasında gerilim oluşmamasına calışılır. Alınan nefes bir sure tutulur. Hedef ince perdelerde vokal kord vibrasyonunda ihtiyac olacak yuksek enerjiyi taşıyacak akışkanı, yani nefesi akciğerde yuksek hacimde tutabilmektir. Oral inspirasyonda hedef ağız acıldığında oluşan supralaringeal gerilimi azaltarak akciğere nefes sağlamaktır. Bu nedenle esner pozisyonda hızla nefes alınır ve serbest bırakılır. Perde taşıma sisteminde nazal inspirasyon uzun ritmik egzersizler olarak belirlenmekte, ancak oral inspirasyon gerilim riski nedeniyle tek veya kısa sureli uygulanmaktadır. Yeni başlayanlar ve amatorlerde perde falsettoya kadar yukseldikce nefes ihtiyacı artar; yeterli nefes gucune elde edemez ise sfinkterik kompanzasyon gelişir, intra ve ekstralaringeal kas gerilimi başlar. Pessagio kullanım elde edildiğinde ise tam tersine ses perdesi duştukce nefes desteğine ihtiyac artmaktadır. Nihayi olarak kararlı ton tutma ve konuşma tonlarında da nefes desteğinin yuksekliği sağlanmalıdır.

3.2. Nefes-ekspiryum egzersizleri: Fonasyon kalitesi ekspiryum kontrolu ile ilişkilidir. Toraksta yerleşmiş havanın abdominal kaslarla sıkıştırılarak vokal hava yollarından cıkartılması teknik olarak bircok vasyasyon yaratmaktadır. Ekspiryum sırasında hareketlenen abdominal bolge uce ayrılabilir. Ust rektus (1), alt rektus (2) ve lateral abdominal kaslar (3). Her bolgenin hareketi farklı bir ses kalitesinin elde edilmesini sağlamaktadır. Perde taşıma egzersizlerinde ilk aşamada tum bolgeler, ileriki aşamalarda ikinci ve ucuncu bolgelerin davranışlandırılmasına calışılır. Teknik uygulamada her bolge icin ritmik egzersizler ve ozel bir notasyon sistemi mevcuttur.
3.3. Ekspiryum frikasyon: Hava akımının daraldığı anatomik bolgelerde turbulansın yarattığı bir sestir. Daralmanın olduğu bolgenin, elde edebileceği en gerilimsiz pozisyonda frikatif sesin başlangıc ve devamlılığı sağlanır. Fonetik sistem icinde en kaudal frikasyon bolgesi laringeal artikulasyonun oluşturduğu /h/ sesidir. Egzersizler, tum frikasyon bolgelerinin ekspiryum desteği ile gerilim yaratmaksızın uzatılması ve ritmik kontrolunu icermektedir. Ritmik kontrolde terapiye ozgun notasyon sistemleri yol gosterici olarak kullanılmaktadır.

4. Kombine egzersizler (nazal konsonant ve titreşim-thrill egzersizleri)
Standart terapi tekniklerinde, hava akımının uzerine laringeal vibrasyonun eklenmesi ile elde edilen seslerle yapılan egzersizlerdir (6). Ekspiryum sırasında sağlanan hava akımının laringeal kontrol ile otumlu hale getirilmesidir. En sık tercih edilen egzersizler. Dudak, Dil ve Velar Titreştirme (DDVT) egzersizleri ve Vokal Siren egzersizlerinden oluşmaktadır.
DDVT egzersizlerinde laringeal rahatlık ve nefes desteğinin otomatik kontrolu sağlanmaktadır, bu nedenle ilk perde ve ton bu egzersizler ile başlatılmaktadır. DDVT egzersizlerinde kişinin fonetogram aralığı icinde ton tutması ya da ince perdelere taşıması sağlanır. Teknikte bir olcu hastanın nefes desteği kadardır. Stakkato egzersizler tercih edilmez. Perde yukseltme kolaylıkla sağlanabilmekte ve falsetto register oynamaları risksiz bir şekilde kolaylıkla yapılabilmektedir. Bu egzersizler sırasında hastanın nefes desteğini bilincli bir şekilde arttırarak resonans ve ses yerleştirmesi ile her tonda sesini buyutebileceği, kolaylıkla enerjize edebileceği gosterilmektedir. Bu egzersiz ideal bir ısıtma egzersizidir.

5. İnspirasyon fonasyon egzersizleri
İnspirasyon sırasında glottik vibrasyonu elde eden standart teknikler ses terapistleri tarafından “Yawn Sigh” (İc cekme-esneme) egzersizleri olarak sıklıkla kullanılırken, şan eğitmenleri tarafından nadiren tercih edilmektedir. Her iki grupta da hedef vokal aktivite sırasında supralaringeal aktivitenin minimize veya yok edilmesidir. Yawn sigh tekniği supralaringeal ve supraglottik aktiviteyi duşuren en etkili tekniklerden birisidir (6). İnspirasyon fonasyon egzersizleri “Yawn Sigh” egzersizlerinden turetilmiştir ve perde taşıma sisteminde onemli bir yeri vardır. Ağız acık (oral), ağız kapalı (nazal) olmak uzere iki farklı tarzada uygulanmaktadır. Bu iki tip arasında sesin yerleştirilmesi ve ekspiryumdaki normal tona aktarımları arasında onemli farklar bulunmaktadır. Egzersizlerde hedef legato skalalar icinde inspiratuar kapasite sınırlarında oral inspirasyon fonasyondan başlayarak, nazal kullanıma gecmek ve kişinin kendi perde aralığı icindeki her bir nota ve seste ideal rezonans ve yerleştirme bolgelerini tanımasını ve kullanmasını sağlamaktır.

6. Nazal konsonant egzersizleri
Nazal inspiratuar fonasyon ile yerleştirilen ses, ekspiryum sırasında nazal konsonant egzersizlerine cevirilir. Elde edilen ergonomik rezonans ses once 2 sonra 3, 5 ve arpeggio skalalarda perde uzerine yerleştirilir. Olcuyu her bir nefesteki ekspiratuar kapasite belirler. Yuksek perdelerde kapasiteyi arttırmak icin torakal nefes tutuş ve abdominal itiş arttırılır ya da yuksek perdeden duşuğe gecen skalalar kullanılır. Kişinin doğal dil yapısına gore ya da oral motor kontrolu geliştirmek icin UFA' da ki tum nazal konsonant sesleri kullanılabilir.

7. Notral ses [schwa]
Terapinin en onemli aşaması hastanın ilk gerilimsiz sesliyi uretmesidir. Fonetik alfabede “schwa” vokal sistemin gerilimsiz, dinlenme anında cıkarttığı bir sestir (8). Hastanın doğal temel frekansında ses elde edildikten sonra masseter, submental-suprahyoid, infrahyoid kas gruplarının gerilimsizliği ve notr laringeal pozisyon sağlanır. İlk once ikili semitonlar ile, sonra nota skalasında, terapinin sureci icinde 2, 3, 5' li aralıklarla “schwa” sesi ve izlenen bolgelerdeki gerilimsizlik her bir perdeye taşınır. Taşıma sırasında ozellikle yuksek perdelerde nefes desteği ihtiyacı artar, bu da ekstra laringeal gerilimi ve laringeal pozisyon ve stabiliteyi bozar bu nedenle gerilimler oluşmaya başladıkca abdominal kas gruplarının daha performanslı kullanımı ile nefes desteği arttırılır ve her bir perdede gerilim cozulur ve laringeal stabilite sağlanır.

8. Sesli modifikasyon egzersizleri
Seslilerin oluşumu hava yolunun ozellikle de dil kokunun hareket ve pozisyonunu gerektirir; bu da laringeal stabilite ve pozisyonu dolayısıyla davranışını kolaylıkla etkilemekte veya değiştirmektedir. Fonetik sıralamada dil koku gerilimi /i/ sesinden /u/ sesine doğru gittikce artmaktadır. Fonetik şablonda koşe sesliler olarak kabul edilen /i/, /a/, /u/ seslerinin terapi sisteminde gecişleri onemlidir. “schwa” sesinden başlayarak gerilimsizliği /i/ den /u/ ya ya da tam tersi yonde uygulayarak yerleşimi sağlamak ve habilitasyonu sesli modifikasyonu olarak tanımlanmaktadır. Hedef akustik acıdan /o/ ve /u/ gibi yuksek harmonikleri yetersiz ve duşuk projeksiyonlu seslerin /i/ ve /e/ gibi yuksek projeksiyonlu sesler kullanılarak enerjize edilmesidir. Terapistin bu teknikte oldukca tecrubeli olması gerekmektedir cunku istenen sesi cok iyi tanıması ve ek pozisyonel manipulasyonlar yapması gerekebilmektedir.

9. Kayış (gliding), yerlestirme, odaklama ve projeksiyon egzersizleri
Kayıcı “gliding” sesler yuksek frekans harmonikleri guclendirerek seslinin parlaklığını ve algılayana yakınlığını arttırmada etkilidir. Kayıcı sesler /y/ ve /w/ sesleridir. Bu sesleri takiben oncelikli olarak /i/ sonra sırası ile /e/, /a/, /o/ ve /u/ ile sesli modifikasyonu seslerine bağlanır. Nefes desteği abdominal guc ile arttırılarak sesin parlaklığı ve projeksiyonu arttırılır. Bircok patolojide sert glottal atakların hakimiyeti seslilerin kolay akışını engelleyebilmekte, bu da perde gecişlerinde ozellikle yuksek perdelerde laringeal gerilime neden olmaktadır. Bunu onlemek icin once sesli akışının arttırılması gerekir; bunun icin seslilerin başına nefes veya /h/ sesi eklenerek sert başlangıc problemi ortadan kaldırılır. Boylece sesin dinleyiciye odağı ve projeksiyonu sağlanabilir hale gelmektedir. Seslilerin başına /h/ sesinin eklenmesi ile repetetif sesli kombinasyonları elde edilebilir. Or: hi-hi, hi-he, he-he-hi vb. boylece kesik kesik abdominal nefesin buyuk bir hacmi, her bir hecede kullanılarak seslinin kuvveti ve projeksyionu arttırılabilir. Bu vurgu tekniği ile desteklenerek de devam ettirilebilir.

10. Patlayıcı, stakkato, ajilite egzersizleri
Patlayıcı sesler laringeal davranışı indirekt olarak etkilemektedir. İntraoral ve alveolar basınc eşit oranda artar ve bir anda artikulasyon seviyesinde boşalır ve basınc duşer. Laringeal vibrasyon oluşmadığı icin vokal kord mukozasında bir etkilenme olmaz; ancak patlayıcı seslerin ardından gelen seslilere postur ve buyuk hacmini kaybetmiş ancak hızla gecen bir hava akımı bırakır. Bu da seslilerde istenen bir ses projeksiyonu sağlar. Patlayıcı seslerin varlığı legato egzersizlerin stakkatoya gecişini sağlar. Stakkato egzersizlerde ise tum plosifler ve bunların otumlu seslerinde (/b/, /d/, /g/) kısa sureli projeksiyon becerisini sağlar. Stakkato seslerin 2, 3 ve 5' li notasyon sistemi icinde kullanılması ajilite egzersizlerine gecişi sağlar.

11. Rejister tanıma egzersizleri
Tum perde taşıma egzersizlerinde alt sınır en duşuk register olan “fry”, en ust sınır ise hastanın ulaşabileceği en yuksek falsetto sesi olarak belirlenir. Kişinin bu registerleri tanıması sağlanmalıdır. Tum egzersizler bu aralık icinde yapılır; egzersizler schwa frekansı veya orta tonlardan aşağı ve yukarı geliştirilerek ust ve alt sınırlar gerilimi yok edecek bicimde genişletilir.

12. Perde yerleştirme egzersizleri
Perde taşıma tum sesliler icin gecerli bir egzersiz tipidir. Hedeflenen rahat ergonomik ve rezonan vokal davranış hastanın ozellikle modal vibrasyon aralığında tek tek veya 2, 3, 5 ve 7' li nota aralıklarında calıştırılır.

13. Pessagio ve ton tutma egzersizleri
Pessagio, modal ile falsettonun karışımı gibi gorunen ve iki register arasındaki keskinliği yumuşatan bir ara register olarak tanımlanabilir. Perde taşıma egzersizlerinde amator kullanıcılar icin pessagio register kullanımı uygulanmayabilir ancak profesyonel hastaların pessagio calışması hem teknik kalitelerini arttırmak hem de laringeal vibrasyon gerilimini azaltarak vokal kord mukozasını dayanıklı kılmak icin gereklidir. Modal sesle ust perdelerde falsetto sınırına ulaşınca hastanın nefes desteği arttırılarak ust rezonans bolgelerde sesi hissetmesi ve bu bolgelerde her bir notada elde ettiği tonu tutması sağlanır. Bu ton daha sonra perde duşururken değiştirilmeden modal aralığa ve alt sınır olan “fry” rejistere taşınır. Boylece yumuşak gecişli ve oldukca rahat bir ses aralığı ve davranış elde edilmiş olur.

14. Konuşmaya geciş ve ulama egzersizleri
Dil icindeki tum sesler doğru yerleşim ve rezonans kaliteleri sağlandıktan sonra sesler kombine edilerek heceler, daha sonra kelime ve cumlelere geciş sağlanır. Sesin akışını kelimeler arasında bozmamak icin ulama egzersizlerinden destek alınır.

15. Spesifik teknikler
Bahsedilen teknik normal bir sesin enerjilenmesi ve kalitesinin arttırılması dışında bircok fonksiyonel hastalıkta da başarılı olmaktadır; ancak spesifik patolojilerde perde taşıma egzersizleri probleme bağlı olarak plan değişimi yaptırabilmektedir.

15.1.Vokal kord paralizisinde perde taşıma tekniğinin uygulaması
Hastanın cıkarabildiği en kalın tonda ses uretmesi sağlanır. Doğru ton yakalanana kadar klasik terapi tekniklerinden (itme-cekme, sert glottal atak, larinks manuplasyonu) yararlanılır. Kalın tonlarda laringeal vibrasyon ve ses elde edildikten sonra larinks pozisyonunu stabitlenir. Bu sırada ekstralaringeal kas gerilimleri azaltılır ve abdominal nefes kulanımı hastaya oğretilir. Boylece hastanın nefesi iterek ses cıkarması engellenir. Doğru nefes desteğinin sağlanması ve laringeal stabilizasyonun elde edilmesi fonasyonda doğru tonun yakalanmasını ve devam ettirilmesini kolaylaştırır. Hastanı cıkardığı kalın ses abdominal nefes desteği ile kuvvetlendirilir. Bu calışmalar sırasında hastanın kendi davranışını kontrol edebilmesi amacıyla ayna yardımıyla hastaya geribildirim sağlanır. Daha sonra yakalanan kalın tonu hastanın surdurmesine calışılır ve sesin suresi uzatılır. Hasta cıkardığı sesin rezonansına odaklandırılır. Bulunan ton rezonan bir kaliteye ulaştıktan sonra 2 saniye sureyle hastanın bu tonu tutması sağlanır. Ardından piyano yardımıyla elde edilen ton birer semiton kalınlaştırılarak ve inceleştirilerek genişletilir. Tonu ince ve kalın tonlara taşırken aynı rezonans hissi korunmaya calışılır. Calışmaya once /m/ sesi ile başlanır daha sonra calışma unlu seslerle surdurulur.
Terapinin ikinci aşamasında aynı işlemler bu kez ince tonlar icin yapılır. Hastadan cıkarabildiği en ince tonda ses cıkarması istenir. Cıkan ses larengeal stabilizasyon bozulmadan abdominal nefes desteği ile kuvvetlendirilir ve hasta cıkardığı ince sesin rezonansına odaklandırılır. Hastadan bu ince ve rezonan sesi surdurmesi istenir. Daha sonra bu ses yine piyano eşliğinde birer semiton kalınlaştırılır ve inceleştirilir. Kalın ve ince semitonlarda ayrı ayrı calıştıktan sonra her iki tondaki sesler piyanoyla birbirlerine yaklaştırılır. Calışmalarda duz seslilerden başlanarak yuvarlak seslilere doğru sesli modifikasyonu yapılır.
Terapinin ucuncu aşamasında kalın ve ince tonlar birleştirilir en kalından an inceye, en inceden en kalına perde taşıma egzersizleri yapılır. Legato skalalarla perde taşınır, daha sonra bu ses gunluk kullanıma aktarılır.


15.2.Vokal kord nodullerinde perde taşıma tekniğinin uygulanması
Hedef bayanlarda gorulen ve vibrasyona bağlı intrinsik travma sonucunda mukoza hasarına sebep olan laringeal izometri ve glottisteki aralığı kapatarak nodullerin oluşumunu engellemektir (3). Hastanın cıkartabileceği en kalın perdeden ses uretmesi istenir ve notr bir laringeal pozisyon belirlenir. Elde edilen ses nazal konsonant ve kombine egzersizlerle pekiştirildikten sonra laringeal stabilite ve rezonan ses yerleşimi korunarak orta tonlara doğru perde taşıma egzersizleri uygulanır ve duşuk perdelere ve “fry” rejistere geri donulur. İkinci safhada laringeal stabilite yine korunarak rezonans yerleşimi daha da yuksek seviyelere taşınarak falsetto sınıra kadar ulaşılır. Bircok hastada falsetto sınır F ve F diyez notalarda elde edilir. Bu bolgede hastanın odağı tamamen rezonans hissi ve yerleştirme uzerine yoğunlaştırılır ve pessagio rejistere geciş sağlanır. Pessagio ton kalitesi, pozisyon ve rezonans yerleşimi duşuk perdede tum notalara standart legato, stakkato sesli egzersizleri ile taşınarak sesli yerleşimleri tamamlanır. Daha sonra sesli modifikasyonu, artikulasyon kombinasyonları, hece, kelime, ulama ve gunluk hayata geciş egzersizleri ile terapi tamamlanır.
Laringeal izometrinin tedavisi sırasında hastaya akustik tanımlamalar biofeedback yontemlerle yapılabilir. Taktil, stroboskopi ile gorsel, ses analiz cihazları ile gorsel akustik ger bildirimlerde bulunulur. Terapi altı seansta tamamlanabilir ve iki yıl suren uc ay aralıklarla ek birer seans etkinleştirici terapiler uygulanır.
[h=2]İstanbul Kulak Burun Boğaz uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]