Ses kısıklığı bircok nedene bağlı olarak oluşabilen ve bazen cok ciddi hastalıkların belirtisi olabilen bir durumdur.
Sesimizdeki değişiklikler sadece ses tellerinden kaynaklanmaz…
Ses, halk arasında ses telleri denilen ancak gercekte ses bantları diyebileceğimiz, perde şeklinde iki yapının yan yana durarak arasından gecen havayı titreştirmesi veya havada basınc değişikliği dalgaları oluşturulmasıdır.
Gırtlak tıbbi deyişle “larinks” akciğerlerimize hava sağlayan soluk borumuzun girişine yerleştirilmiştir, burası aynı zamanda yemek borumuzun da hemen onunde yer alır, akciğerlerimize giden hava ses bantlarımızın uzerinden gecer, ses bantlarının ses cıkarmak dışındaki bir diğer gorevi de su ve yiyeceklerin akciğerlere kacmasını engelleyerek yemek borusuna doğru yonlendirilmesidir.
Guzel bir ses icin, sesi oluşturacak havayı sağlayan guclu bir akciğer, farklı titreşim dalgaları yaratacak esnek ve puruzsuz yuzeye sahip ses bantları ve bu sesi şekillendirmeye uygun dil, damak, dudak ve burun yapısıdır.
Sesimiz yukarıda tarif ettiğimiz butun organlardaki değişikliklerden kolayca etkilenmektedir.
Guzel bir ses Allah vergisi olmakla birlikte, bu sesin korunması ve daha iyi hale getirilmesi insanların kendi elindedir.
Sesteki değişiklik uc haftadan daha uzun surduğunde mutlaka bir Kulak Burun Boğaz doktoruna gidilmesi gerekir.
Sesimizi kotu etkileyen sebeplerin başında sigara ve alkol alışkanlığı, gırtlak reflusu yani kotu yemek yeme alışkanlığı, sesin kontrolsuz ve kotu kullanılması diğer bir deyişle bağırarak konuşma alışkanlığı gelmektedir. Buradan anlayacağımız sesimizin bozulmasında ki temel sebep bizim sesimizi bozacak uygunsuz davranışları alışkanlık haline getirmemizdir.
Sigara bu sebeplerin en tehlikelisi olup icerdiği toksik maddeler akciğere doğru yol alırken ses bantlarının uzerine temas ederek gecer ve bu bantların yuzeyini tahriş eder. Sigaradan her cekilen nefesin ses bantlarına verdiği zararı şu ornekle acıklayabiliriz; elinizi zımpara uzerine cok bastırmadan surttuğunuzu duşunun her bir nefes sigaranın sıcak dumanı da ses bantlarınızın uzerini doşeyen ortuye aynı zararı vermektedir. Ayrıca icerdiği toksik maddeler bu ortudeki hucrelerin yapısını bozarak kontrolsuz hucre coğalması dediğimiz kotuye donuşumu başlatabilir. İşte bu durum en korkulan ses kısıklığı hastalığı olan gırtlak kanseri habercisidir. Bu nedenle sesinizde fark ettiğiniz değişiklik uc haftadan daha uzun surduğunde mutlaka bir Kulak Burun Boğaz doktoruna gidilmesi gerekir.
Diğer onemli bir ses kısıklığı sebebi de gırtlak reflusu dediğimiz asit veya alkali mide iceriğinin ses bantlarımız uzerine temas ederek benzer şekilde bu bolgeyi tahriş etmesidir. Eğer bu sık sık tekrarlanırsa benzer sonuclar doğurabilir.
Sesin kotu kullanımı ses kısıklığının en sık rastlanan nedenlerindendir…
Ses kısıklığının en sık sebebi olan ancak iyi huylu ses banttı etkilenmesi diyebileceğimiz diğer sebep ise sesin aşırı ve uygunsuz kullanımıdır. Surekli bağırarak konuşma alışkanlığına sahip kişileri buna ornek verebileceğimiz gibi, cok az su icerek ses bantlarının kurumasına sebep olan ve cok konuşarak bu bantları aşırı yoran kişilerde buna ornek olabilir.
Her bireyin gırtlak yapısı farklı olup, ses cıkarma kapasitesi, toksik maddelere dayanıklılığı, kotu ve aşırı kullanıma verdiği tepkide farklılıklar gostermektedir. Bazen iyi huylu ses kısıklığı ile başlayıp kotuleşebilir veya aynı kalabilir, bazen de bu tepkiler kotu yonde olmaktadır. Bu tepkinin ne zaman nasıl başlayacağı belli değildir, daha cok ileri yaşlarda ve erkeklerde olmakta ancak aşırı sigara kullanımı ve HPV (Human Papilloma virus) gibi mikrobik sebeplere bağlı olarak son yıllarda artan oranda cok genc yaşlarda ve kadınlarda da kotu yonde hucre değişikliği olmaktadır.
Yukarda bahsettiğimiz sebepler sonucunda ses bantları uzerinde farklı kişilerde farklı tepkiler oluşur, bu tepki ses bandı uzerinde oluşan basit tabirle su toplaması “odem” ile başlayıp bu tahrişin sebebine, suresine ve yoğunluğuna bağlı olarak, ellinizdeki nasırlaşmaya benzete bileceğimiz “nodul”, su toplamış kalıcı kesecikler “polip” gibi iyi huylu diyebileceğimiz ses bozukluklarına sebep olabilir.
Sesimizi bozan sebepler sonucunda ses bantları uzerini orten epitel dediğimiz ortunun hucrelerinin kotu yonde nasırlaşması diyebileceğimiz “hiperkeratoz”, bozulmuş hucre diyebileceğimiz “displazi” kanser oncusu olan kotu yonde değişikliklerdir. Bu erken fark edilir ve onlem alınırsa hic bir problem olmadan atlatılabilir.
Ancak ses bandı uzerindeki hucrelerde kontrolsuz coğalma başlarsa bu kontrolsuz olarak buyuyen doku ses bandını boydan boya tutabileceği gibi karşı ses bandına yayılabilir. İşte bu kontrolsuz buyumenin ismi “gırtlak kanseri” dir. Bundan daha da kotusu kontrolsuz olarak coğalan kanser hucreleri derine yayılarak ses kaslarına veya daha derinlere gırtlak catısı kıkırdağına kadar yayılabilir. Bu kotu doku ne kadar yuzeyde ve kucuk boyutta tespit edilirse o kadar kolay tedavi edilirken, ne kadar derinlere inerse o kadar vucudun diğer bolumlerine yayılarak tedaviyi imkansızlaştırabilir.
Sonuc olarak bu hastalıkların genelinde ilk bulgu sesin kısılmasıdır, bu nedenle ozellikle 3-4 hafta icinde duzelmeyen ses kısılmalarında vakit kaybedilmeden KBB doktoru ile temasa gecilerek uygun muayene teknikleri ile ses bantları değerlendirilmeli gerekirse ameliyathanede biyopsi yapılarak oluşan değişikliğin sebebi aydınlatılmaya calışılmalıdır. Erken evrede kucuk boyutta yakalanan kotu değişiklikler cok basitce tedavi edilebileceği gibi gec kalınan durumlarda gırtlağın tamamen alınmasına veya daha kotusu vucuda yayılım nedeniyle hastanın kaybedilmesine kadar giden dramatik sonuclar alınabilir.
Ses hijyenini nasıl sağlayabiliriz?
Sesimizi koruyup, sesimize iyi bakmamız icin gerekli onlemlere biz tıpta “ses hijyeni” diyoruz.
- Buna sigara alışkanlığının bırakılması ile başlayabiliriz.
- Bol su icilmesi gırtlağımızın nemli tutulmasının yanı sıra vucuttan toksik maddelerin uzaklaştırılmasını sağlar.
- Gırtlak reflusu tanısı ve tedavisi de burada cok onemlidir. Mide sıvılarının ses bantlarını tahrişi engellenmiş olur.
- Bağırmak, yuksek sesle ve cok uzun sure konuşmak gibi sesimizi aşırı ve kotu kullanmaktan kacınmalıdır.
- İyi bir ses icin ses kasların uygun kullanımı duzenli calıştırılması da diğer bir onlemdir.
- Eğer profesyonel ses kullanıcısıysak ki buna ses sanatcıları dışında oğretmen, bankacı, pazarlamacı gibi surekli ve uzun konuşan kişilerin hepsi dahil edilebilir, ses kullanımı ve ses egzersizleri konusunda bu kişilerin ses terapistlerinden yardım alınmasında fayda vardır.
Prof. Dr. HAKAN CINCIK

[h=2]İstanbul Kulak Burun Boğaz uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]