İlginctir ki, bu sorunun ‘nedeni şudur ’ diyebileceğimiz bir cevabı bulunmuyor. Aksine, ucaklarda bel kemeri bulunmasının maddi, psikolojik ve aslında ‘yeterlilik ’ kavramlarına bağlanan nedenleri bulunuyor.
Canımız değerli değil mi? Aslında ucak ureticilerine gore biraz değil, cunku oteki turlu maliyet artıyor:
Ucaklarda bulunan bel kemerleri, koltuğun iki kenarından cıkan parcadan oluşuyor. ‘İki noktalı kemer ’ sınıfına giren bu yapı, bizi ucağın koltuğuna sadece bel bolgemizden yapıştırıyor.
Tabii sistemin bu kadar basit calışması da aslında ucak ureticilerinin ve hava yolu şirketlerinin işine geliyor. Zira uc, dort veya pilotların kullandığı beş noktalı kemerler her bir yolcu koltuğunda olacak olsaydı, koltukların sistemi değişecek, koltuklar genişleyecek ve azalan hacimle daha az yolcu alınabilecek idi.
Bununla birlikte elbette bu sistemlerin her koltuğa entegre edilmesi, artan masraflar anlamına da geliyor. Tabii iş, sadece bununla bitmiyor.
Bir yanda da yolcuların psikolojisi var:
Yıl 2022, ama halen ucaklarda emniyet kemeri takmamak konusunda ısrarcı olan yolcular gorebiliyoruz. Bu basit, iki noktalı bel kemerlerini bile! İşte burada aslında yolcuların emniyet kemeri konusunda daha rahat olmalarını sağlamak gibi bir neden de yatıyor.
Pilotlar veya ucuk ekibi gibi dort veya beş noktalı bile değil, arabalardaki uc noktalı kemerleri bile takacak olsaydık, muhtemelen pek cok yolcu gelen ekstra hareket engelinden rahatsız olacaktı. Tabii şikÂyetler artacak, daha cok yolcu emniyet kemeri takmaya karşı cıkacaktı.
En onemlisi, hem ureticiyi hem yolcuyu tatmin eden bel kemerleri halen ‘yeterli miktarda guvenli ’ sayılıyor:
Şu gercekle yuzleşmekte fayda var: Kontrolden cıkmış ve hızla duşen bir ucağın icindeyseniz, ne yazık ki hayatta kalma şansınız fazlasıyla duşuk. Bu durumlarda hayatımızı on noktalı kemer bile kurtaramaz.
İşte bu nedenle de aslında mevcut emniyet kemerleri yalnızca ‘yeterli ’ seviyede guvenlik sunmakla yetiniyor. Zira aslında ucakta emniyet kemeri takmamızın nedeni bir kaza anında hayatta kalma şansımızı artırmak değil, ucuş esnasında guvenli bir yolculuk yapmak.
Emniyet kemerleri, ozellikle turbulansa yakalanan bir ucakta kendisini on plana cıkarıyor. İki noktalı emniyet kemerleri, turbulans sırasında surekli aşağı yukarı ani hareket eden ucak icinde koltuğumuzdan zıplamamızı ve kafamızı bir yerlere carpmamızı engelliyor, ciddi yaralanmalardan kacınmamızı sağlıyor. Emniyet kemerini takmayanlarınsa pek cok videosu şu şekilde internette dolaşıyor:
Bizim emniyet kemerimiz iki noktalı da pilot ve ucuş ekibi neden farklı emniyet kemeri kullanıyor?
Aslında hepimiz aynı ucaktayız, duşsek de beraber başarıyla insek de. Peki, neden pilotlar ve ucuş ekibinin emniyet kemerleri dort ve beş noktalı emniyet kemerlerinden oluşuyor? Aslında bunun yine cok basit bir sebebi var: Guvenlik.
Ucuş ekibi, ucak kalkarken veya inerken kabin icinde hepimizden daha farklı pozisyonda, genelde bizim tersi yonumuzde oturuyorlar. Dolayısıyla kendilerinin oturdukları koltukta daha guvenli olmaları icin onları her iki omuzundan ve belinden tutan dort noktalı emniyet kemeri gerekiyor.
Pilotlar, hepimizle aynı yonde oturuyor olsalar da elbette onlarda durum farklı. Pilotların her koşulda koltuklarına deyim yerindeyse 'cakılı' kalmaları, boylece ucağın tum kontrollerine kolaylıkla erişmeleri gerekiyor. Ucak, ağır bir turbulansa girdiğinde bile pilotlar ucak koltuğuna resmen yapışmış bir şekilde hareket ediyor.
Peki yeni şeyler duşunulmuyor mu?
NASA'nın Langley Araştırma Merkezi'nde bir helikopterde yaptığı emniyet kemeri carpışma testi Ucak ureticileri, yolcu ucaklarındaki emniyet kemerleri icin on yıllardır yeni ozellikler ve tasarımlar deniyor. Fakat bu denemelerin her birinde karşılarına muhendislik, finansal ve yolcu davranışı gibi sorunlar cıkıyor.
Ucak ureticilerinin iki noktalı emniyet kemerine veda etmek gibi bir planları henuz olmasa da aslında mevcut sistem surekli geliştiriliyor. Tabii bahsettiğimiz uzere bir ucağın yuksek suratli duşuşunde pek şansımız olmadığından, asıl guvenlik onlemleri bu ucakların duşmelerini engelleyecek sistemlerde alınıyor. Bu konuya da dilerseniz başka bir iceriğimizde değinelim.
Kaynaklar: FAA, How Stuff Works, NBC News, Aero Savvy, The Sun