Kurbağalarla yapılan hamilelik testi, diğer adıyla Hogben testi bir kadının idrarının, dişi kurbağanın derisinin altına enjekte edilmesi ile yapılıyordu. Bu işlemden 12 veya 24 saat sonra kurbağa yumurtluyorsa sonuc pozitif anlamına geliyordu.
Yani kurbağalar, ilginc bicimde kadınların hamilelik mujdelerini veren HGG (insan koryonik gonadotropin) hormonunu algılayabiliyordu. Buraya kadar her şey tamam da peki bir kurbağanın hamilelik testinde işe yarayacağı nasıl ve ne şekilde keşfedildi?
Bu test, 1930'da İngiliz biyolog Lancelot Hogben tarafından icat edildi. Afrika Peceli kurbağası Biyolog, kendince hamilelik testi tasarlamak istiyordu ve bu testte denek olarak kullanabileceği hayvanlar uzerine araştırmalar yapıyordu. Bu esnada Hogben, Guney Afrika'da oğretmenlik yaparken, Xenopus kurbağalarının (Afrika peceli) hormon değişikliklerine duyarlı olduklarını oğrendi. Ardından biyolog, 1937'de hayvan genetikcisi Francis Albert Eley Crew ile birlikte Guney Afrika'dan İngiltere'ye 1.500 Xenopus kurbağası getirtti.
İki yıl icinde kurbağaları hamilelik testi icin kullanıp kullanamayacakları uzerine kafa yorup ceşitli calışmalar yaptılar. Mesela bunlardan en dikkat cekeni, bir okuzun hipofiz bezinden (beyinde bulunan ve hormonların salınmasını kontrol eden yer) uretilen hormonları bu hayvanlara enjekte etmeleri oldu.
Kurbağanın derisine kadınların idrarları boyle enjekte ediliyordu Ardından kurbağanın yumurtlamaya başladığını gorduklerinde kafalarında bir ampul yandı ve bu işlemi kadınlarda da denemek istediler. Cunku zaten hamile kadınların idrarlarının da hipofizde uretilen ve yumurtalıkların gelişimini etkileyen hormonları (buna HGG de dahil) icerdiği bilinen bir durum.
Lancelot Hogben Araştırmacılar, kadınlarda denediklerinde testin başarılı olduğunu gordu ve ardından bu testi tıp alanında nasıl yaygınlaştırabileceklerini duşundu. Zaten bu girişimin namı o donemlerde acayip derecede yayılmış olduğu icin farklı araştırmacılar da cok sayıdaki kurbağa uzerinde bu testi denedi.
Ustelik gercekten de sonucta oldukca ufak yanılma payları goruluyordu. Mesela ornek vermek gerekirse, bir keresinde 150 kurbağa uzerinde yapılan gebelik tespiti denemesinin, sadece 3'unde hata oldu. Yani aslında kişi hamile olsa bile kurbağalar bunu test edememiş oldu desek daha doğru.
Peki bu testi kadınlar nasıl kullanıyorlardı?
1940'lı yıllarda bu test aktif olarak kullanılmaya başladığında, kadınlar direkt olarak şimdilerde olduğu gibi eczaneden bu testi elbette ki temin edemiyorlardı. Anca şoyle oluyordu: Diyelim siz bir doktorun hastasısınız. O doktor, bu testin yapıldığı laboratuvarlardan testi sipariş ediyordu ve sizi yanına cağırıp işlemi uyguluyordu.
Aslına bakarsanız, hamileliği ortaya cıkarmak icin denek olarak kullanılan ilk hayvanlar, kurbağalar değildi. Farelerle yapılan A-Z testine dair rahatsız edici temsili gorsel Mesela bu konudaki ilk girişim, 1927 yılında Alman bilim insanları Bernhard Zondek ve Selmar Aschheim tarafından “A-Z testi” ile yapıldı. Bu test, olgunlaşmamış dişi farelere birkac gun boyunca hamile kadının idrarı enjekte edilerek gercekleştiriliyordu.
Bundan sonra da ne yazık ki farelerin vucutları parcalanıp, yumurtalıklarının normalden daha buyuk olup olmadığı kontrol ediliyordu. Diyelim ki hayvanın yumurtalığı buyuk cıktı, o zaman kadının gebe olduğu anlaşılıyordu. Cunku bu, bir farenin cinsel olgunluğa eriştiğini gosteriyordu ve bu durumun, hamileliği ortaya cıkaran bir done olduğu duşunuluyordu. Fakat gorduğunuz gibi, hayvanlara acı cektiren ve onları olduren bir yontemdi bu.

Daha sonra aynı yontemi tavşanlara da deneniler. Ancak hayvanlara yapılan katliamda bir azalma olmadı. Duşunun, sırf bu test icin her yıl 6.000 tavşan oldurulmuş oluyordu. İşte bu nedenle uzmanlar, kurbağaların bu tip deneyler icin daha uygun olduğunu ifade ediyor. Mesela kurbağalar, yapılan bu tip tıbbi deneyler onları oldurmediği muddetce laboratuvar ortamında 30 yıl bile yaşayabilen hayvanlardır. Yani bir hamilelik testi icin bir kurbağa, defalarca kullanılabildiği ve bu test onu oldurmediği icin tercih sebebiydi.
Modern hamilelik testleri ortaya cıkınca kurbağaların pabucu dama atıldı.
1960'lı yıllarda artık bir cubuğun uzerine idrar yapma yontemi ile hamilelik sonucunu veren testlerin ortaya cıkışıyla birlikte kurbağa testleri artık yapılmamaya başladı. Hogben testinin boylece modası gectiği icin laboravutar ortamındaki kurbağalar vahşi doğaya salındı. Sonrasında bu hayvanların, yuzlerce canlı turunu yok eden chytridiomycosis adlı bir mantar hastalığının taşıyıcıları olduğundan şuphelenildi. Peceli kurbağaların, iştahlı oldukları icin onlerine gelen her şeyi yiyerek bu hastalığı kaptıkları duşunulse de bu iddialar kanıtlanamadı.
Aslında araştırmacılar, gunumuzde bile dunya capındaki bircok calışmada kurbağaların denek olarak kullanıldıklarını ifade ediyor. Mesela kalp hastalıklarından, bobrek hastalıklarına kadar teşhisi zor durumlar icin kurbağalar uzerinde ceşitli incelemeler yapılıyor.
Eben Kirksey Hatta Afrika peceli kurbağalarıyla yapılan hamilelik testinin gercekten doğru olup olmadığını merak eden antropolog ve performans sanatcısı Eben Kirksey, 2012 yılında ilginc bir deney yaptı. Kirksey, bir şekilde bu kurbağaları tedarik eden bir şirketten kurbağa satın alıp biri tup bebek tedavisi goren, toplamda uc kadının gebe olup olmadığını Hogben testiyle ortaya cıkarmak istedi. Ustelik bunu Brooklyn'de herkesin gozu onunde yaptı.
Nasıl derseniz şoyle; uzman, hayvana kadınların idrarlarını enjekte etti ve 130 kişinin izlediği canlı yayında kurbağanın yumurtlamasını bekledi. İzleyenlerin hicbiri kurbağanın yumurtladığını goremedi, sadece zaman gecince 1-2 kişi lekelenmeye benzeyen izler gorduklerini soyledi.
Bu işlemin ardından Kirksey kadınlardan, gunumuzun hamilelik testini uygulamalarını istedi. Sonuc ise ilgincti cunku hamilelik testlerinin ucu de negatifti. En nihayetinde Kirksey, bu kurbağa testinin gercekten de işe yaradığını dile getirdi. Peki siz daha once kurbağaların gebelik testi icin kullanıldıklarını duymuş muydunuz, yoksa ilk defa bu yazımızda mı oğrendiniz? Goruşlerinizi bizimle yorumlarda paylaşabilirsiniz.
Kaynaklar: Business Insider, The Atlantic Gorsel Kaynakları: The Spinoff, Yahoo News Canada