Ortopedi

--------------------------------------------------------------------------------

Ayak başparmağında cıkıntı halluks valgus

Ayak başparmağınızın başladığı yerde (tarak kemiği ile parmağın başlağı eklemde) şişlik, cıkıntı varsa halluks valgus'unuz var demektir. Kadınların neredeyse % 40 ında bu yakınma vardır. Bu hastalıkta %70 oranında genetik bir eğilim vardır. Genetik olarak 1.-2. tarak kemikleri arasındaki acı fazla olduğunda zamanla başparmak diğer parmaklara yaklaşır ve bu keskin acılanma bir cıkıntı olarak gorulur. Genetik eğilimliler dışında uzun yıllar topuklu, sivri burunlu ayakkabı giyenlerde de meydana gelebilir. Bu nedenle bu rahatsızlığı olan her 10 hastadan 9 u kadındır.

Bu cıkıntı ayakkabı icinde sıkışınca ciltte kızarıklık ve ağrı olur. Zaman icinde cilt altındaki “bursa” denilen kesecik su toplar ve ağrı-şişlik artar, yakınmalar daha belirgin hale gelir. Uzun zaman devam eden eklemdeki kotu pozisyon kireclenmeye neden olur. Bu aşamadan sonra yakınmalar iyice artar, ilac ve diğer tedavi yontemleri başarısız olur. Tedavinin kireclenme başlamadan yapılması, ilerideki tedavi başarısını belirleyen ana faktorlerden biridir.

Başparmak zamanla 2. parmağın altına veya ustune doğru ilerleyebilir. Bu tur mekanik sorunlara nasırlar eşlik eder.

Adolesan halluks valgus

10 lu yaşlarda, ozelliklede 10-15 yaş arası kızlarda gorulur. Bu yetişkinlerinkinden farklı olarak ağrısızdır. Ağrı oluşursa aşağıda anlatılan koruyucu onlemleri almak gerekir. Bu şekil bozukluğu ileri yaşlarda artacağı icin buyume tamamlanınca cerrahi tedavi onerilir.

Koruyucu tedavi

Bu rahatsızlığa sahip kişilerin buyuk kısmı cerrahi olmayan bir bicimde rahatlatılabilir. Oncelikle belirtileri arttıran ayakkabılar bir daha giyilmemelidir. Ozellikle dar, sivri burunlu, 5 cm den yuksek topuklu ayakkabılar giyilmemelidir. Ayakkabı alırken başparmak ustunde baskı olmayacak kadar rahat olmalarına dikkat edilmelidir. Ayakkabı icinde başparmak ile 2. parmak arasında makara biciminde destekler (parmak arası makarası) kullanılması da yardımcıdır. Ağrı kesici ve odem giderici ilaclar yakınmaların azaltılmasında yardımcıdır.

Bu tur tedaviler yakınmaları giderir, hastalığın meydana gelmesine neden olan anatomik rahatsızlığı ortadan kaldırmaz. Bu durum yukarıda anlatılan onlemler bırakıldığında yakınmalar devam edecek demektir.

Size cerrahi gerekiyor mu?

Cerrahi olamayan onlemler sizi tatmin eden bir sonuc vermediyse size cerrahi gerekir denilebilir. Gunumuzde cerrahi taleplerinde estetik kaygılar ve moda ayakkabıları giyme zorlukları daha fazla yer almaya başlamışsa da asıl cerrahi kararına aşağıdaki gereksinimlerde varmak daha doğru bir yaklaşım olur.

Gunluk aktiviteleri kısıtlayan ağrı.
Uzun sureli, dinlenme ve ilacla gecmeyen baş parmak şişlik ve kızarıklığı
Yandaki parmağın yonunu değiştirecek kadar yon değişikliği
Baş parmakta sertlik. Bukulme ve esneme zorlukları.
Unutulmamalıdır ki operasyon sonrası ayak numarası asla kuculmez.

Cerrahi tipleri

Halluks valgusta yuzlerce tip operasyon vardır. Bunlardan hangisinin yapılacağına doktorunuz karar vermektedir.

Başparmak cevresi tendon ve bağlara yonelik girişimler: Nadiren tek başına kullanılırlar. Tek başına uygulandıklarında genellikle nuks sıktır. Genellikle operasyon sonrası alcı gerekir.


Eklemin dondurulması: Aşınmış eklem yuzeyinin ortadan kaldırılarak başparmak tabanındaki eklemi oluşturan tarak kemiği-parmak kemiği uygun pozisyonda birbirine kaynatılır. Ozellikle ilerlemiş kireclenmenin on planda olduğu vakalarda tercih edilir.


Cıkıntının alınması: Başparmak dibindeki cıkıntının alınmasıdır. Nuks sıktır. Operasyon sonrası alcı gerektirmez.


Eklemin kesilmesi: Aşınmış ve bicimi bozulan eklemin kesilerek cıkarılmasıdır. İleri yaşlarda en sık tercih edilen prosedurlerdendir. Alcı gerektirmez. Ancak parmakta kısalmaya neden olur.


Osteotomi: Tarak kemiğinin değişik seviyelerden kesilerek yeniden yonlendirilmesidir. Gunumuzde en populer cerrahi yontemlerdir. Hastalığa neden olan anatomik bozukluğun duzeltilmesini sağlarlar. Kullanılan kesme ve tesbit yontemine gore alcı gerekebilir veya gerekmeyebilir.
Cerrahi sonrası muhtemel problemler

Ameliyat sonrası %10 oranında komplikasyon gorulmektedir. Bunlardan en sık olanı enfeksiyondur. Erken farkedilen ve onlem alınan enfeksiyonlar sorunsuz tedavi edilebilir. Gec kalan vakalarda yeni bir cerrahi gerekebilir.

Diğer komplikasyonlar cerrahi sırasında sinir kesilmesi sonucu başparmakta kalıcı his kaybı, devam eden ağrı, cıkıntının nuksu, eklemde kısıtlılık, cerrahi tesbit yonteminde yetersizlik olaraksayılabilir.

Genelde yeni teknikler, iyi ellerde yapılmış cerrahi, cerrahi sonrası iyi doktor-hasta iletişimi ile % 98 civarında tatmin edici sonuclar alınmaktadır.

Cerrahi sonrası problemlerden korunma

Aşağıdaki durumlarla karşılaşırsanız derhal doktorunuzu arayın;

Pansumanınız duşerse, ıslanırsa
Pansumanınız kan veya sızıntı ile kirlenirse
Kullanılan ilaclara karşı yan etkiler ortaya cıkarsa
Ateşiniz cıkarsa
Titreme olursa
Yara cevresinde ısı artışı veya kızarıklık durumunda
Artan veya azalmayan ağrı durumunda
Dizaltında-ayak uzerinde belirginbir şişlik
Evde bakım

Cerrahinin başarısı buyuk olcude sizin doktorununzun onerilerini ne olcude uyguladığınıza bağlıdır. Ozellikle ameliyat sonrası ilk uc hafta cok onemlidir.


Pansuman ve bandajlar: Hastaneden parmağınızı doğru pozisyonda tutan bir bandajla cıkarsınız.Doktorunuz size ozel bir ayakkabı vermiş veya alcı yapılmış olabilir. Bunları genellikle 6-7 hafta korumanız gerekir.

Dikişler alınana kadar pansuman malzemesini korumalı doktorunuz dışında kesinlikle actırmamalısınız. Kesinlikle ıslatmamalısınız. Yaranızda koku, ıslanma, pansumanın kirlendiğini hissederseniz zaman gecirmeden doktorunuza başvurunuz.


Ayağa basma: Doktorunuzun sectiği ameliyat tipine gore, ayağa değişik yuk verme onerileri olabilir. Bunlara mutlaka uymalısınız. Bazı ameliyat tiplerinde mutlaka koltuk değneği kullanmak gerekirken bir kısmında gerek yoktur.


Şişme: Hangi ameliyat tipi secilirse secilsin ilk hafta hatta 15 gun mumkun olduğu kadar ayağın yukarıda tutulması cok onemlidir. Bu odemin hızla azalmasına ve daha iyi bir yara iyileşmesine neden olur. İlk gunler her saat başı 15 dakika buz uygulaması şişlik ve ağrının kontrolunde onenlidir. Yalnız buz su sızdırmayan bir torba icinde olmalı ve bir havlu uzerinden uygulanmalıdır.


Ayakkabı giyimi: Dikişler alındıktan, alcı ve bandajlar kaldırıldıktan sonra hastalar spor ayakkabılar, ucu geniş topuksuz ayakkabıları giymeye başlarlar. Topuklu ve sivri burunlu ayakkabılara 6 ay sonra izin verilir.


İlaclar: Ameliyat sonrası antibiotik kullanımı genellikle rutindir. Ağrı kesicilere ilk gunlerde ihtiyac olmaktadır