Psoriatik artrit, psoriazis (sedef) adı verilen bir cilt hastalığı bulunanların yaklaşık %15-20’sinde gorulen, eklem iltihabına verilen addır. Bircok eklemi tutabilir ve yakınmalar da kişiden kişiye değişkenlik gosterir. Psoriatik artrit, tuttuğu eklemde hasara neden olur. Bu nedenle erken tanıyla, ne kadar erken tedaviye başlanırsa, eklem hasarına bağlı sakatlığın da onune gecmek o kadar mumkundur.
Psoriatik artrit nedir?
Psoriazis, halk arasında sedef hastalığı olarak da bilinen; deride kızarıklık ve soyulma, beyaz pullanmalarla seyreden dokuntulu bir cilt hastalığıdır. Sedef hastalığı, vucudun bağışıklık sistemi tarafından deriyi hedef alarak saldırmasından kaynaklanır. Bazı sedef hastalarında bağışıklık sistemi, derinin yansıra eklemlere de saldırarak eklemde iltihap gelişmesine neden olur. Sedef gibi, psoriatik artrit semptomları da alevlenme ve yatışmalarla seyreder. Hastalık bulguları kişiden kişiye değişir; hatta aynı kişide bile zamanla tuttuğu eklem bolgeleri değişebilir.
Psoriatik artrit vucudun herhangi bir eklemini tutabilir. Sadece tek eklemi, birkac eklemi ya da birden cok eklemi etkileyebilir. Omurgayı tutabilir ; aşağı bel bolgesinde ağrı, sırt ve boyun ağrısı, goğus kafesinde ağrıya neden olabilir. El-ayak parmakları gibi kucuk eklemlerin yanı sıra diz, ayak bileği gibi buyuk eklemleri de tutabilir. Bazen el veya ayak parmaklarının birinde, boylu boyunca şişlik ve kızarıklıkla sosis gorunumde ‘daktilit’ denilen duruma neden olabilir. Tırnaklarda iğne ucu gibi cukurluklara (yuksuk tırnak) veya tırnakta kabalaşma ve tırnağın yatağından ayrılması gibi değişiklikler gorulebilir.
Psoriatik artrit, omurgayı tuttuğunda, spondilit denilen sırt veya boyun ağrısına, eğilirken zorlanmaya neden olur. Psoriatik artrit, tendon ve bağların kemikler uzerine tutunduğu noktalarda hassasiyete neden olabilir. ‘Entezit’ diye adlandırılan bu durum, topuk, ayak tabanı, ayağın arka kısmında, dizin on kısmı, dirsek etrafında veya diğer alanlarda ağrıya neden olabilir. Entezit, psoriatik artritin karakteristik ozelliklerinden biridir.
Psoriatik artrite ne sebep olur?
Psoriatik artrite neyin sebep olduğu tam olarak bilinmemektedir. Psoriatik artriti olan kişilerin yuzde 40’ında, birinci derece (hatta bazen ikinci derece akrabalarda da olabilir) akrabalarında sedef veya sedefe bağlı artrit oykusu vardır. Bu da hastalığın gelişiminde, kalıtımın onemli bir rolu olduğunu duşundurmektedir. Bu hastalar uzerinde yapılan genetik calışmalar, bircok genin bu hastalık gelişiminde rolu olabileceğini gostermiştir. Yalnızca genetik faktorler değil, gecirilen enfeksiyonların da, bağışıklık sistemini aktive ederek, hastalığın ortaya cıkmasında veya alevlenmesinde rolu olabileceğini duşundurmektedir. Yaygın cilt dokuntusu bulunan sedef hastalarına, etrafındaki kişiler bazen sanki bulaşacakmış gibi dokunmaktan kacınırlar. Sedef hastalığı bulaşıcı değildir. Bu nedenle lutfen bu kişilere dokunmaktan cekinmeyiniz.
Psoriatik artrit kimlerde gelişir?
Psoriatik artrit, genellikle 30 ila 50 yaşları arasındaki kişilerde gorulur, ancak cocukluk cağında da başlayabilir. Erkekler ve kadınlar eşit risk altındadır. Psoriatik artritli cocuklarda uveit (gozun orta tabakasının iltihabı) gelişme riski daha fazladır.
Sedef hastalığı olan insanların yaklaşık yuzde 15-20’sinde psoriatik artrit gelişir. Genellikle once cilt bulguları cıkıp, ardından yıllar sonra artrit gelişir. Bazen her ikisi bir arada cıkar. Nadiren de once eklem bulguları gelişir sonra dokuntu cıkabilir.
Psoriatik artrit nasıl teşhis edilir?
Psoriatik artrit tanısı icin, romatoloji doktoru, şiş ve ağrılı eklem ile artrit belirtilerini ve sedefin tipik deri ve tırnak değişikliklerini araştırır. Eklem hasarını aramak icin genellikle direkt rontgen filmleri alınır. Ekleme ve omurgalara daha detaylı bakmak icin manyetik rezonans goruntuleme (MRI), ultrason veya tomografi taramaları yapılabilir.
Kan testleri; gut, osteoartrit ve romatoid artrit gibi benzer belirti ve bulgularla seyreden diğer eklem hastalıklarını ayırt etmek icin yapılabilir. Psoriatik artritli hastaların, kan testlerinde inflamasyon ve hafif anemi cıkarabilir. Bazen deri biyopsisi sedefi doğrulamak icin gerekebilir.
Psoriatik artrit nasıl tedavi edilir?
Psoriatik artritin tedavisi, hastadan hastaya ve tutulan eklem bolgesine gore değişir.
Eklemde ağrı ve iitihabı gidermek icin steroid olmayan inflamasyon gideren ilaclar (NSAİİ-naprosyn, diklofenak, indometazin gibi), mide korunarak tok olarak alınabilir. Tek eklem tutulumunda, eklem icine kortikosteroid enjeksiyonu yapılabilir. Ancak ağızdan (sistemik) kortikosteroid tedavisi, psoriatik artritte kullanılmaz; cilt dokuntulerini arttırır.
Hastalığı uzun sureli kontrol altına almak ve eklemde hasar gelişmesini onlemek icin; hastalık seyrini değiştiren romatizma ilacları kullanılır. Bunlar metotreksat, leflunomid, sulfasalazin, siklosporin’dir. Bazen bu ilaclar, birbiriyle kombine edilerek kullanılabilir. Sıtma ilacı hidroksiklorokin (Plaquenil) tedavide yardımcı olabilir, ancak sedef alevlenmesine neden olacağından, genellikle kacınılır. Azatioprin, şiddetli psoriatik artrit formlarında tek veya diğer tedavilerle kombine edilebilir. Yukarıda belirtilen ilaclara direncli hastalarda, anti-tumor nekroze edici faktor (anti-TNF) adlı biyolojik ilaclar-adalimumab (Humira), etanercept (Enbrel), infliksimab (Remicade), golimumab (Simponi) tek başına veya metotreksatla beraber kullanılabilir.
Ciddi hasar gormuş eklemlere; diz ve kalca eklemine protez ameliyatları gibi onarıcı cerrahi tedaviler yapılabilir.
Psoriatik artritli hastalara oneriler:
Ozetle, psoriatik artrit alevlenme ve yatışma ile giden kronik bir artrittir. Tuttuğu eklemde hasara neden olur. Bu nedenle erken donemde tedavi başlanması cok onemli. Hastalığa bağlı tutulum kişiden kişiye hatta aynı kişide bile zamanla farklılık gosterebilir.
Hastalarda yorgunluk ve kansızlığa neden olabilir. Psikolojik olarak kişileri olumsuz etkileyebilir.
Sedef hastalığı olanlarda, tansiyon yuksekliği, kolesterol yuksekliği, obezite (şişmanlık), gut ve diyabet biraz daha fazladır.
Sağlıklı bir kiloda olmak, kan basıncı ve kolesterol seviyelerini duzenlemek gerekir.
Artriti olan bircok kişide, eklemde sertlik ve onunla ilişkili kas grubunda gucsuzluk gelişir. Genel sağlığınızı iyileştirmek ve eklemleri esnek tutmak icin uygun egzersiz cok onemlidir. Basitce yuruyuş, egzersiz bisikleti, yoga, pilates, germe egzersizleri gibi, doktorunuzun onerileri ile yapabilir veya bir fizyoterapist eşliğinde bazı egzersizler oğrenilerek yapılabilir. Yuzme ve havuz ici egzersizler de eklemi zorlamadan yapılabilecek uygulamalardır.
Psoriatik artrit tedavisinde romatoloji doktorunun rolu:
Psoriatik artritli hastalara, bazen gut, romatoid artrit veya osteoartrit tanısı konulabilir.
Kas-iskelet sistemi hastalıkları uzmanı olarak romatologlar, bu hastalara en uygun tanıyı ve en iyi tedavi seceneğini sunabilirler.

[h=2]İstanbul Dahiliye uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]