Yakın tarihte Arapları Osmanlı’ya karşı kışkırtmasıyla tanınan İngiliz ajan Thomas Edward Lawrence’ın, İngiltere’nin Arapların kendi kendini yönetmesine dair sahte vaatlerde bulunması nedeniyle “acı bir utanç” hissettiği ortaya çıktı. Arabistanlı Lawrence olarak bilinen İngiliz subayın “Bilgeliğin Yedi Sütunu” adlı kitabından bir bölümü sonradan çıkardığı ve bu bölümde İngilizlerin Araplara olan ihaneti nedeniyle hissettiği utancı yazdığı belirtildi. 1926’da basılan kitap için Lawrence’ın yatırımcı bulmak amacıyla 1924’te 100 kişiye özel bir gönderim yaptığı ve Lawrence’ın utandığı sözlerinin bu 100 kopyanın giriş bölümünde yer aldığı ortaya çıktı. Ancak sonraki basımlarda bu bölümün silindiği keşfedildi.

‘Ateş altındaydık’

Lawrence 1926 basımında silinen bölümde, Araplara karşı acı bir utanç duyduğunu şöyle aktarmış: “Araplar Osmanlı ateşi altındaki iki yıllık ortaklığımızda, bana inanmaya ve hükümetimin de benim gibi samimi olduğunu düşünmeye alıştılar. Bu umutla güzel şeyler yaptılar ama tabii ki birlikte yaptıklarımızdan gurur duymak yerine sürekli acı bir şekilde utandım.” Lawrence’ın Arap isyanını “Arabistan’da bir amaca önderlik eden savaş” diye tanımladığı da silinen bölümde yazıyor. Lawrence, Araplara “yeni bir ulus yaratmayı ve kaybedilen nüfuzu geri kazanmayı” inşa etme konusunda yardım ettiğini de bu kısımda belirtiyor.


Thomas Edward Lawrence, İngiliz istihbaratının gözde bir elemanı olarak Arabistan çöllerinde görev üstlenmişti.

Silinmiş bölümle birlikte yeniden yayımlandı

Lawrence, “Bilgeliğin Yedi Sütunu” kitabında, Araplara yalan söyledikleri için İngiltere yönetiminden utanç duymasıyla ilgili kısmı, İrlandalı oyun yazarı Bernard Shaw’ın telkiniyle çıkarmış. Şimdi kitap, silinmiş bölümün de yer aldığı haliyle tekrar yayımlandı. Bu yeni yayımlanan sansürsüz kitabın, el yazmasının son derece nadir bir kopyası olduğu ve 65 bin sterlinlik fiyatıyla Peter Harrington yayınevi tarafından satışa çıkarıldığı bildirildi. Lawrence 1935’te motosiklet kazasında ölmüştü.