Son yıllarda oldukca yaygın kullanılan bir tedavi yontemi olan PRP ile ilgili bilimsel tarama yapıldığında iyi dergilerde 15000 in uzerinde bilimsel makale yapıldığı gorulur. Bilimsel puanı duşuk olan dergilerinde buna eklenirse bu sayı 20000 nin cok uzerinde olacaktır. Peki, tum dunyada bu kadar yaygın olarak kullanılan PRP nedir, kullanım alanları nelerdir?
Vucudumuzda herhangi bir hasar oluştuğunda ve iyileşme ile ilgili bir sıkıntı var ise doğal kaynaklardan iyileşmeyi hızlandırmak icin biz doktorların faydalandığı yontemler vardır. Biyolojik ajanları kullanmakta bu yontemlerden bir tanesidir.
Biyolojik ajanlar kabaca 3 e ayrılır.
1-Mezenşimal (oncu) kok hucre: Kemik iliği ve yağ doku, kok hucrenin ana kaynaklarıdır. Kemik iliğindeki kok hucreler ya aspire edilerek hazırlanıp hasarlı dokuya verilir veya kıkırdak problemlerinin bazılarını cozmek icin ameliyat sırasında kullanılan mikrokırık tekniği ile kemik iliği hucreleri direk olarak hasarlı bolgeye getirilmeye calışılır.
Kemik iliği haricinde diğer kaynak yukarıda bahsettiğim gibi yağ dokudur. Yağ dokuicin karından veya diz cevresinden alınan yağ doku hucreleri kullanılabilir ve oluşan urun hasarlı bolgeye verilir.
2- PRP:
3-Buyume faktorleri/sitokinler
Gorulduğu uzere bilinenin aksine PRP bir kok hucre değildir ama bir cok alanda kullanılan faydalı bir urundur.
PRP nin ana kaynağı trombositlerdir. Trombositler kemik iliğindeki megakaryosit denilen oncu hucrelerince oluşturulan şekilli kan elemanlarıdır. Hasarlı damardan dışarıya cıktıklarında aktive olurlar, hasarlı yere cokerler ve pıhtı oluştururlar. Trombositler aktive olunca dallar oluşturup hasarlı doku etrafına yayılırlar. Bu nedenle bazı PRP uygulamalarında aktivasyon surecini hızlandırmak icin aktivatorler kullanılmaktadır.
Bu aşamada yani aktive olunca trombositlericerisindeki pıhtılaşma ve doku iyileşmesine katkı sağlayan biyoaktif proteinleri yani buyume faktorlerini ortama salgılanır ve boylece yara iyileşmesinde anahtar rol oynarlar. Ayrıca beyaz kan hucrelerini de aktive ederek olu hucreleri dokudan uzaklaştırırlar.
Trombositler icinden ortama salınan ve sayıları 30 dan fazla olan bu buyume faktorlerinin en onemlileri ve kabaca fonksiyonları şunlardır.
Plateletderivedgrowthfactor (PDGF) – Hucre ayrışmasını ve yeniden damarlanmayı hızlandırır. Kemikte protein sentezini, kollajen ve matrix uretimini stimule eder.
Vaskulerendotelyalgrowth faktor (VEGF)– yeniden damarlanmayı hızlandırır
Transforminggrowth faktor β grubu (TGF- β)– Yaklaşık 303 faktor bu gruptadır. Fibrozis ve kas ve kemik hucresi dengesininde anahtar rol oynar. Fibroblastgrowth faktor (FGF)–Kas hucresi coğalması icin uyarıcıdır
Epidermalgrowth faktor (EGF)– Epitelyal ve mezenşimal hucre arttırıcıdır
Hepatositgrowth faktor (HGF)– Yeniden damarlanmayı hızlandırır
İnsulin benzeri growth faktor (IGF) – Kas ve tamir hucresini uyarır.
Madem ki vucutta zaten var, PRP nin kullanılmasındaki amac nedir.
Normalde kanda ml de 150-400000 arasında olan trombositler, PRP ile yapılan tedavide kanda olduğundan cok daha yoğun olarak hasarlı bolgeye verilir. Yani amac fonksiyonel yara iyileştiricilerini daha yoğun olarak hedef alana koymak ve doğal yara iyileşme yeteneğini arttırmaya calışmaktır
Hazırlanan sıvıdaki trombosit sayısının tam olarak ne kadar olması gerektiğine dair bir kanıt yoktur. Hedef 1 ml de 1 milyontrombosit yakalamaktır.
Piyasada cok fazla PRP ile ilgili urun ve kullanım şekli vardır. Bunlar arasında
-Alınan kan miktarı
-Kanın alındığı tupun ozelliği
-Santrifuj suresi
-Santrifuj sayısı
-Kullanılan pıhtılaşmayı engelleyici ajan
-Preperatta lokosit varlığı
-Aktivator kullanımı ile ilgili olarak bircok fark vardır. Aslında hepsindeki ortak amac daha once de belirtildiği gibi yoğun tromsosit elde edilmesidir.
Bu farklar nedeniyle sınıflama ihtiyacı doğmuş ve PRP iceren sıvılar lokosit denilen diğer bir kan hucresinin de varlığına gore kabaca 4’e ayrılmıştır.
1-Pur plateletrich plazma (P-PRP): Yani lokosit icermeden sadece trombosit icerenler. Ornek: Vivostat PRF, AnituaPRGF, Nahita, Arthrex PRGF.
2-Lokosit ve plateletrich plazma (L-PRP) hem lokosit hem de trombosit icerenler. Ornek: Curasan, Regen, Plateltex, SmartPRP, PCCS, Magellan, GPS III.
3) Pureplateletrich fibrin (P-PRF) veya lokositten fakir plateletrich fibrin
Urun şekli farklı olan ama icinde lokosit olmayan PRP. Ornek: fibrinet
4) Lokosit ve plateletrich fibrin (L-PRF) Urun şekli farklı olan ve icinde lokosit de olan PRP. Ornek: Choukroun PRF
Urunun icerisinde lokosit iceriği kullanıcılar arasında goruş ayrılığı olan bir konudur. Bazı yazarlar lokositin olmasını onerirken bazı yazarlar onermemektedir. Kimi tendon problemlerinde lokositin olmasının iyileşmeyi hızlandırdığını iceren yayınlar vardır.
PRP diş hekimliği, maksillofasyal cerrahi, plastik cerrahi, ortopedi, spor hekimliği, dermatoloji ve kardiyotorasik cerrahi de sıklıkla kullanılmaktadır. Kozmetik amacla dahi kullanım alanı vardır.
Ortopedi de başlıca kullanım alanlar ise tendon, kas ve kıkırdak problemleri, kırık iyileşmesi, bağ yaralanmaları, omuz problemleri ve yuzeyel yara problemleridir.
PRP nin avantajları:
-Kolay uretilir
-Allerjik reaksiyona neden olmaz
-Etkilidir
-Guvenilirdir.
Dezavantajları
-Enjeksiyon sırasında ağrı olabilir (ozellikle lokosit icerenlerde)
-İnflamatuar reaksiyon gorulebilir.
-Lokal irritasyon gorulebilir
Kesin kontrendikasyon olarak belirtilmese deve her ne kadar ciddi bir yan etki yayını olmasa da kanser hastalarında ve hamilelikte onerilmemektedir.
Trombosit ve pıhtılaşma bozukluğu olan hastalarda ise zararlı olmasa da tamamen trombosit kaynaklı bir urun olduğu icin faydalı olmama ihtimali daha yuksektir. Aspirin kullananlarda en az 5 gun once aspirin kullanımı kesilmelidir.
PRP de dahil olmak uzere hicbir ilac ve urun yuzde yuz garantili iyileşme sağlamaz. Ama genel olarak memnuniyet yuzdesi yuksek olan bir urundur.

[h=2]Muğla Ortopedi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]