Para soz konusu olduğunda, dolandırıcılık her zaman vardır. Aynısı kripto para birimi icin de gecerlidir.
İlk makale daha cok Ponzi sistemiyle yapılan Blockchain dolandırıcılıklarına odaklanmıştık. Bunun nedeni asıl dolandırıcılıkların Ponzi sistemi cıkışlı olması ve bu sistemlerin mantığını kavramaktı. Ancak Blockchain’de dolandırıcılarda care tukenmiyor ve turlu turlu yollar uruyor. Asıl balığa, yani Ponzi sistemlerinin Blockchain uyarlama orneklerine gecmeden (One Coin) bu yolların da acıklanması gerekiyor ve boylece her şeye hazırlıklı olabiliriz.
Blockchain projeleri icinde var oldukları sistem gereği birden fazla para kacırma yolu izleyebilirler. Orneğin her Blockchain projesinin reklamını sağlama ve yayılmak amaclı actığı bir Twitter hesabı vardır. Bu hesap uzerinden kullanıcıların varlıkları ele gecirilmeye calışılabilir ya da ikinci bir ornek olarak projenin surec icinde duzenlediği on satışta (ICO) topladığı parayı projenin kepenklerini indirerek kacmaları. Anlayacağınız sektorde dolandırıcılık varyasyonları her bir yenilikte coğalabiliyor.Elbette ki bu varyasyonların onunu kesmek imkansızdır, yani her zaman dolandırma yolları artacaktır ancak bu projeleri tespit etmek o kadar da imkÂnsız değil, aksine tahmininizden basittir. Tespit kısmına gecmeden once Blockchain’de karşımıza cıkabilecek 7 ceşit dolandırıcılık yontemini gostermek istiyorum.
Bitcoin Yatırım Planları Rug Pull Dolandırıcılığı Kimlik Avı Dolandırıcılığı (oltalama) Giveaway Dolandırıcılığı Ponzi Sistemi (piramit sistemleri) Sahte ICO ya da NFT Dolandırıcıları Bakiye Dolandırıcıları Şubat 2022’de Wormhole, bir siber saldırıdan sonra 320 milyon dolar kaybetti. Federal Ticaret Komisyonu tarafından hazırlanan rapora gore, bu saldırıya ek olarak, 2021’den bu yana 1 milyar dolardan fazla kripto para calındı.
Bitcoin Yatırım Planları Bitcoin yatırım planlarında dolandırıcılar, deneyimli “yatırım yoneticileri” olduğunu iddia ederek yatırımcılarla iletişim kurar. Planın bir parcası olarak, sozde yatırım yoneticileri kripto paraya milyonlarca yatırım yaptığını iddia ediyor ve kurbanlarına yatırımlardan para kazanacaklarına soz veriyor.Başlamak icin, dolandırıcılar onceden bir ucret talep eder. Daha sonra para kazanmak yerine sadece on odemeleri calarlar. Dolandırıcılar ayrıca para transfer etmek veya para yatırmak icin kişisel kimlik bilgileri talep edebilir ve boylece bir kişinin kripto parasına erişim elde edebilirler.
Başka bir yatırım dolandırıcılığı turu, sahte unlu reklamlarını icerir. Dolandırıcılar gercek fotoğraflar ceker ve bunları sahte hesaplara, reklamlara veya makalelere empoze ederek, ilgili unlunun yatırımdan buyuk bir kazanc elde ediyormuş gibi gorunmesini sağlar. Profesyonel gorunumlu bir web sitesi ve logolar ile ABC veya CBS gibi saygın şirket adlarını kullanarak meşru gorunme cabası icine girerler.
Bakiye Dolandırıcıları Bu dolandırıcılık turunde, daha yuksek bir hesap sınırına ihtiyac duydukları (sozde yuklu yatırım yapmak istiyorlar) icin kripto para cuzdanınızı veya kredi kartı kimlik bilgilerinizi isteyen biri vardır. Buna karşılık, dolandırıcı, yatırımlarından elde edecek gelirlerin bir kısmını sunar.
Kurbanın kripto para hesabı calındıktan sonra bu hesabı kripto para ile “bakiyelendiriyorlar” ve sonra hepsini kendileri alıyorlar. Kurbanı ise cuzdan kimlik bilgileriyle yapılan işlemlerden sorumlu bırakıyorlar. Sonucta mağdur taraf, hesap bilgilerini kendi rızası ile vermiş oluyor.
Bu dolandırıcıları bildirebileceğiniz kaynaklar:
Emniyet Genel Mudurluğu bunyesinde bilhassa internet aracılığı ile işlenen dolandırıcılık gibi suclar ile mucadeleye yonelik olarak Siber Suclarla Mucadele birimi kurulmuştur.
Rug Pull Dolandırıcılığı Rug Pull dolandırıcılığı, yatırım dolandırıcılarının yeni bir projeyi, NFT veya parayı, kazanc elde etmek icin “pompalamasını” icerir. Dolandırıcılar parayı aldıktan sonra ortadan kaybolurlar. Bu yatırımların kodlanması, insanların satın aldıktan sonra Bitcoin ’i satmasını engeller, bu nedenle yatırımcılara değersiz bir yatırım kalır.
Bu dolandırıcılığın populer bir versiyonu, adını populer Netflix dizisi Squid Game’den alan Squid jeton dolandırıcılığıydı. Yatırımcılar kripto para kazanmak icin oynamak zorundaydı:
İnsanlar cevrim ici oyunlar icin token satın alır ve daha sonra diğer kripto paralarla takas etmek icin daha fazla kazanırdı. Squid token’ının fiyatı, 1 cent değerinden yaklaşık 90 dolara cıktı.
Sonunda alım satımlar durdu ve para ortadan kayboldu. Daha sonra, insanlar token’larını satmaya calışıp başarısız olduklarında token’ın değeri sıfıra ulaştı. Dolandırıcılar bu yatırımcılardan yaklaşık 3 milyon dolar kazandı.
Rug Pull dolandırıcılığı, ozellikle NFT alanında yaygındır.
Kimlik Avı Dolandırıcılığı (Oltalama) Kimlik avı dolandırıcılığı, eskinin populer yontemi olsa da Blockchain dolandırıcılığının da en sık kullanılan yontemlerindendir. Bu yonteme ayrıca Oltalama (Phishing) denir. Bunun nedeni, kullanıcıya e-posta veya mesaj yoluyla atılan yemlerdir. Dolandırıcılar, kripto para cuzdanı anahtar bilgileri gibi kişisel bilgileri toplamak icin sahte bir web sitesine kotu amaclı bağlantılar iceren e-postalar gonderir.
Kullanıcı ise bu yemlere kanıp oltaya yakalanırsa dolandırıcılar kişilerin paralarına erişim sağlayabilirler.
Kimlik avı dolandırıcılıklarından kacınmak icin asla bir e-posta bağlantısından guvenli bilgiler girmeyin. Web sitesi veya bağlantı ne kadar meşru gorunurse gorunsun, her zaman doğrudan siteye gidin.
Web sitesi URL’lerini kontrol edin. Kimlik avı dolandırıcılığına teşebbus eden dolandırıcılar, meşru sitelerin URL’lerini kopyalar ve harfleri ve sayıları değiştirir- orneğin, “1” icin “l” veya “O” harfi icin “0”.
Giveaway Dolandırıcılığı Bazı unluler ve kamuya mal olmuş kişiler sosyal medya hesaplarında kripto hakkında oldukca sık konuştuğundan, dolandırıcılar insanlardan para almak icin isimlerini ve suretlerini kullanarak sahte cekilişler duzenlerler. Hatta yasal gorunmesi icin cekiliş gonderisine diğer sahte hesaplarla yanıt verebilirler. Verilen hediye, tuhaf veya gercek olamayacak kadar iyi gorunuyorsa, uzak durun.
Dolandırıcılık gonderileri, genellikle hediyenin gercek gorunmesini sağlamak icin tasarlanmış ekran goruntuleri ve insanların girebileceği bir web sitesine bağlantı (hatta QR kodu) icerir. Bir şey odemenizi gerektiren ve ozellikle odeyeceğiniz miktar karşısında kat be kat fazlasını vereceğini one suren tweet, web sitesi veya videolara asla guvenmeyin.
Sosyal medyada veya Telegram gibi bir mesajlaşma uygulamasında, kripto para istenilen bir mesaj alırsanız, gormezden gelin. Yasal şirketler, odemeler veya oturum acma bilgileri istenmeden sizinle asla iletişime gecmeyecektir.
Elon Musk’ın kimliğine burunen sahte bir hesap Ponzi Sistemleri Ponzi planları, eski yatırımcılara yenilerinden elde edilen gelirlerle odeme yapar. Yeni yatırımcılar elde etmek icin ise eski yatırımcılara yapılan odemeler kanıt olarak kullanılır ve yeniler bu yolla cezbedilir.Bir Ponzi şemasının ana cazibesi, az riskle buyuk karlar vadetmesinde yatar. Ponzi sistemli en buyuk blockchain dolandırıcıldığı ise OneCoin projesi olmuştur.
OneCoin, Bulgaristan merkezli offshore şirketleri OneCoin Ltd (Dubai’de kayıtlı) ve Onelife Network Ltd (Belize’de kayıtlı) tarafından kripto para olarak tanıtılan bir Ponzi şemasıdır. Times tarafından “tarihin en buyuk dolandırıcılıklarından biri” olarak tanımlanmıştır.
OneCoin boyle tanıtılıyordu: The Bitcoin Killer OneCoin 2014’un sonlarında piyasaya suruldu. Merkezi olmayan bir kripto para değil, OneCoin Ltd’nin sunucularında barındırılan merkezi bir paraydı. OneCoin ’e gore, ana işi, alım satım işlemleriyle ilgili eğitim materyali satmaktı. Uyeler 100 euro ila 118.000 euro arasında değişen eğitim paketleri satın alabilirler veya bir endustri bloguna gore 225.500 euro. Her paket, “Mine” OneCoins’e atanabilecek token’lar icerir.ABD’li savcılar, OneCoin’in dunya capında yaklaşık 4 milyar dolarlık vurgun yaptığını iddia etti. Cin’de kolluk, 98 kişiyi kovuştururken 1.7 milyar yuan (267.5 milyon dolar) topladı. Ignatova (projenin başındaki kişi), tutuklanması icin gizli bir ABD emri verildiği zaman 2017’de ortadan kayboldu ve kardeşi Konstantin Ignatov pozisyonunu aldı. Ignatova tutuklamadan kacmasına rağmen, liderlerin coğu kayboldu veya tutuklandı. Greenwood, 2018’de ve Konstantin Ignatov, Mart 2019’da tutuklandı. Kasım 2019’da Ignatov, kara para aklama ve sahtekarlık suclamalarından suclu bulundu.
Ruja Ignatova Nasıl tespit edilir? Projelerin ortak yonleri Kripto para dolandırıcılığına karşı korunmak icin şu uyarı işaretlerine dikkat edilmelidir:Buyuk kazanclar vaadi veya yatırımı ikiye katlama iddiası Odeme olarak yalnızca kripto para kabul etmek E-postalarda, sosyal medya gonderilerinde veya diğer iletişimlerde yazım hataları ve dil bilgisi hataları, ozensizlik. Ucretsiz para vaatleri Yersiz gorunen sahte influencer veya unlu reklamları Para hareketi ve yatırımla ilgili minimal detaylar Bir gunde sistem icinde fazla işlem olması DYOR (Do your own research) / Kendi araştırmanızı yapın Whitepaper’ları okuyun Blockchain projeleri, bir geliştirme surecinden gecer. Bu surecten once, genellikle protokolleri tanımlayan, Blockchain’i tanımlayan, formulleri ozetleyen ve tum ağın nasıl calışacağını acıklayan bir belge yayımlanır. Dolandırıcılık amacı guden projelerde whitepaper’lar ya kotu yazılmıştır ya da kopya icerikler barındırır.
Bu konuyu daha iyi anlamak ve nasıl yazıldıklarını gormek icin Ethereum ve Bitcoin gibi tanınmış blok zincirlerinin “whitepaper”larını okuyabilirsiniz.
Ekip uyelerini araştırın “Whitepaper”lar her zaman projenin arkasındaki uyeleri ve geliştiricileri tanımlamalıdır. Acık kaynaklı bir kripto projesinin geliştiriciler olarak adlandırılmamış olabileceği durumlar vardır -ancak bu acık kaynak icin tipiktir. Coğu kodlama, yorum ve tartışma GitHub veya GitLab’da gorulebilir. Bazı projeler, tartışma icin Discord gibi forumları ve uygulamaları kullanır. Bunlardan hicbirini bulamıyorsanız ve “whitepaper”lar hatalarla doluysa, muhtemelen bir dolandırıcılıkla karşı karşıyasınız.
Pazarlama planlarını inceleyin Blockchain projeleri, belirtilen bir amaca sahip projelerdir ve işlevine yardımcı olmak icin kullanılmak uzere tasarlanmış coin veya token’ı vardır.
Dolandırıcı projeler, sosyal medyada kendilerini “kacırmamanız gereken sıradaki en iyi kripto para” olarak şişirirler.
Kripto para projesinin amacını ozetleyen belgeler yayınlarlar. Eğer somut bir amacı yoksa, muhtemelen (ama her zaman değil) dolandırıcılık amaclıdır.