PROSTAT KANSERİ
Prostat kanserleri erkeklerde en sık gorulen kanserlerdir. Erkeklerde akciğer kanserlerinden sonra 2 nci sırada olume neden olan kanserdir. 50 yaşın altında cok nadirdir. Genellikle 70 yaşından sonra gorulur ve yaş ilerledikce sıklığı artar. Kanser prostatta geliştikten sonra cevre dokulara yayılabilir. Bir diğer yayılma yolu kan yoluyladır. Kanserli hucreler bu yol ile kısa zamanda Akcigere ve kemiklere yayılırKanser prostatta geliştikten sonra cevre dokulara yayılabilir. Bir diğer yayılma yolu kan yoluyladır. Kanserli hucreler bu yol ile kısa zamanda Akcigere ve kemiklere yayılır
Prostat Kanserinde Belirtiler:
Erken devrede belirti vermez. Belirtiler ancak idrar yolunu tıkadıktan sonra ortaya cıkar. İdrar şikayetleri vardır. Zor idrar yapma, sık idrara cıkma, gece idrara kalkma şikayetleri daima bulunur.
Prostat Kanserinde Tanı
Prostat Spesifik Antijeni (PSA) adlı tetkik ile prostat kanseri teşhisi konmaya calışılır. Bu tetkik hem teşhis koyucu hemde tedavinin seyri hakında bilgi verir. PSA, prostat bezi hucreleri tarafından uretilen bir proteindir. Prostat kanserli olgularda kanda PSA duzeyi artabilir. Kan PSA duzeyi ne kadar yuksekse, kişinin prostat kanseri olma olasılığı da o denli yuksektir.
1992-2004 yılları arasında Johns Hopkins’de prostat ameliyatı gecirmiş 2.312 hasta uzerinde yapilan araştırmada; prostat ameliyatı oncesinde PSA duzeyleri ne kadar yuksekse, ameliyatla alınan dokuda daha yuksek duzeyde kanser ve kanser hucrelerinin prostat dışına yayılma olasılığının da daha yuksek olduğunu saptandı. PSA yuksekliği değerli bir tanı metodu isede tek başına tanı koymada yetersiz kalabilir diğer tanı metodları ile koordine edilmelidir. Ayrıca PSA’nın zaman icindeki artış hızına bakmak da, tek bir değerden cok daha fazla bilgi verebilir.
Son gunlerde prostat kanserinde yeni bir molekuler test geliştirildi. PCA3 ( Prostate Cancer Antigen Gene = Prostat Kanseri antijen geni )denilen bu test PSA gibi prostat dokusuna ozel değil, prostat kanserine ozel. Yani prostat kanseri tanısında daha kuvvetli veriler sunuyor. Test hastanın idrar orneğinde bakılıyor. Ancak test oncesi tuşe ile prostat masajı yapılması gerekiyor. Ayrıca PCA3 testi PSA + TRUS ile prostat volumu + Yaş ile beraber değerlendirildiğinde daha anlamlı olabiliyor. PCA3 molekuler test hem tanı koymada hemde gereksiz prostat biyopsilerini azaltmada etkili bir yontem olarak gelecek vaad ediyor.
Ultrason : Hem prostat kanserini gosterme hemde yayılma derecesini anlamada onemli tetkiklerdir. Ultason ayrıca gorerek biyopsi almada kullanılır. Ultrason probundan sokulan otomatik iğneler yardımı ile kanserli alandan kontrollu bir şekilde parca almak mumkundur.
Bilgisayarlı Tomografi ve MR : Ultrasonografi gibi prostat kanserini gosterme ve yayılma derecesini anlamada kullanılırlar.
Duz ve ilaclı rontgen filimleri kanserin kemiklere veya akcigerlere yayılıp yayılmadığını anlamak icin cekilir. Prostat kanserinden şuphelenildiği zaman iğne ile prostattan parca alınıp patolojide incelenilir.
Kemik Sintigrafisi : Kanserin kemiklere yayıldıp yayılmadığının anlaşılmasında kullanılan cok faydalı bir tetkiktir.
Prostat Kanserinde Tedavi:
Cerrahi Tedavi:Prostat dışına taşmamış kanserlerde Radikal Prostatektomi denilen bir ameliyat yapılır. Ameliyatta prostat dokusu, cevre dokuları ve organlar olduğu gibi cıkarılır.
Şua Tedavisi (Radyoterapi) Dışarıdan belirli derecelerde ışın verilir. Boylece kanser hucreleri oldurulmeye calışılır. Işın tedavisinden once prostata altın ( goldmarker ) işaretleyiciler yerleştirildiği taktirde prostata yapılacak işın tedavisi daha sağlıklı ve daha az zararlı yapılabilir.
Hormon Tedavisi: İleri devre prostat kanserlerinde uygulanılır. Verilen ilaclarla erkeklik hormonu testesteron sıfır duzeylerine yakın seviyelere indirilir.
Testislerin alınması: Erkeklik hormonu (Testesteron) un prostat kanserinin gelişiminde direk etkisi vardır. Erkeklik hormonuda testislerden salğılandığı icin amaliyatla testisler alınır. Boylece prostat kanserini alevlendiren erkeklik hormonu kaynağı kurutulmaya calışılır
İlac tedavisi: (Kemoterapi) Kanser tedavisinde kullanılan ilaclar prostat kanserinde de kullanılır.
Brakiterapi, prostat dışına yayılmamış kanserlerde radikal prostatektomi ameliyatına alternatif daha kolay ve daha kullanışlı kapalı bir ameliyat şeklidir. Bu ameliyatta şua yayan cisimcikler (seed) ultrason eşliğinde tumor icine veya tumore yakın bir alana yerleştirilir. Bu uygulamada hastalara ortalama bir yıl boyunca radyasyon yayacak 100 civarında cisimcik yerleştirilir.Boylece prostat dışındaki (rektum vs)dokulara zarar vermeden kanser ışınlanabilmektedir.
Brakterapi ya tek başına yada şua tedavisi (Radyoterapi) ile beraber yapılabilir. Kucuk prostatlılarda, duşuk kanser evresi, duşuk PSA seviyesi ve duşuk gleason skoru varsa brakiterapi tek başına yapılabilir.
PROSTAT KANSERİ HAKKINDA SIKCA SORULAN SORULAR
Prostat nasıl bir organdır, işlevleri nelerdir?
Prostat bezi erkek genital organlarından biri olup idrar kesesinin hemen altında, makatın onunde bulunur. İdrar kanalı prostat bezinin ortasından gecer. Testislerden salgılanan spermlerin olduğu sıvıyı boşaltan kanal prostatın icinden gecen idrar kanalına acılır. Prostatın salgısıda meninin bir bolumunu oluşturur. Prostat PSA adı verilen bir protein salgılar, bu protein meni ile birlikte atılır. Kandaki normal değeri 4ng/ml nin altıdır. Prostat hastalıkları PSA nın kandaki seviyesinin yukselmesine neden olurlar. Prostat kanserinde de bu artış daha fazla olur. Erkeklerde yaş arttıkca prostat bezi buyuyebilir ve idrar kanalını tıkayabilir. Bu durum idrar yapmada gucluk ile kendini gosterir. Bu hastalığa selim prostat buyumesi adı verilir. Bu aslında kanser olmamasına rağmen, prostat kanseri de aynı şikayetlere neden olabileceğinden kanser olmadığı gosterilmelidir.
Prostat kanseri nedir?
Prostat kanseri prostatı oluşturan hucrelerin kontrolsuz bir şekilde, gerekmediği halde coğalmasıdır. Dunyada erkeklerde en sık gorulen kanser turudur.Yaşlı erkeklerin hastalığıdır.
Prostat kanseri icin risk faktorleri nelerdir?
En guclu risk faktorleri ileri yaş ve siyah ırktan olmaktır. Yaş arttıkca risk artar. Ailesinde, ozellikle birinci derece akrabalarında prostat kanseri olanların prostat kanserine yakalanma oranı olmayanlara gore daha fazladır. Gercek anlamda kalıtsal prostat kanseri cok nadirdir ve genellikle 55 yaşın altındaki erkeklerde gorulur. Bazı calışmalar diyetle alınan yağın prostat kanserine yakalanma riskini arttırdığını one surmuşlerse de bu henuz tam olarak kanıtlanmamıştır.
Prostat kanserinin belirtileri nelerdir?
Erken evredeki prostat kanseri belirti vermeyebilir. Aşağıda sayılan şikayetlerden herhangi biri olduğunda mutlaka bir doktora başvurulması gereklidir.
*Sık idrara cıkma (ozellikle geceleri)
*İdrar yaparken zorlanma
*İnce ve kesintili idrar yapma
*İdrar yaparken acı veya ağrı duyma
*İdrarda kan gorme
*Sırt, kalca ve bel ağrısı
Erken teşhis mumkun mudur?
50 yaştan başlamak uzere her erkek her yıl bir doktora rektumdan (makattan) parmakla muayenesini yaptırmalı ve kanda PSA baktırmalıdır. Bu şekilde henuz belirti vermemiş, hastada şikayete yol acmamış erken evredeki prostat kanseri yakalanabilmektedir. Eğer doktor muayenesinde şupheli bir bulguya rastlar veya PSA değeri 4ng/ml’nin uzerinde olursa ileri tetkikler istenir.
Teşhis nasıl koyulur?
Yukarıda sayılan şikayetlerle başvuran hastaları doktor eldiven giyerek rektumdan parmağı ile muayene eder. Buna parmakla rektal muayene adı verilir. Bu muayene ile doktor rektumun hemen onunde bulunan prostat bezini hissederek buyukluğu ve kıvamı hakkında bilgi sahibi olur. Ayrıca rektum icinden yapılan ultrason tetkiki (transrektal ultrasonografi) ile de prostat hakkında fikir elde edilebilir. Eğer doktor yaptığı muayene ve istediği tetkikleri (kandaki PSA ve transrektal ultrasonografi) şupheli bulursa, prostattan iğne ile parca alarak (biyopsi) mikroskop altında incelenmesini isteyebilir. Bu işleme TRUS eşliğnde biyopsisi denir. Anestezi gerektirmez. Bu işlemin yan etkisi olarak her 200 hastadan 1 tanesinde biyopsi sonrası prostat enfeksiyonu gelişebilir. İdrarda ve buyuk tuvalette kan gorulmesi işlemden sonraki 2-3 gun devam edebilir. İşlemden sonraki ilk 2-3 haftada meni kanlı gelebilir. Eğer biyopsi negatif gelirse bu hastalar 6 ila 12 ay aralarla muayene ve PSA testi ile izlenirler.
Eğer biyopside prostat kanseri teşhis edilirse, bir urolog veya medikal onkolog pek cok faktoru goz onune alarak tedavi planını belirler. Radyasyon onkologlarının da bu planlamada katkıları olabilir. Tedavi planlanmasında goz onunde bulundurulan en onemli unsurlar hastalığın ne kadar ilerlemiş olduğu yani evresi ve hastanın genel durumudur.
Hastalığın evreleri nelerdir?
Hastalık teşhis edildikten sonra, vucutta prostat dışında başka yerlere yayılıp yayılmadığını gormek icin ek testler yapılır. Boylece hastalığın evresi belirlenmiş olur. Doktor bu amacla bir akciğer grafisi, kemik sintigrafisi ve kan testleri isteyebilir.
Kanserin geliştiği organın dışına cıkıp başka bolgelere sıcramasına metastaz denir. Prostat kanseri komşuluk yolu ile meni kesesi (seminal vesicle), lenf dolaşımı ile lenf bezlerine ve kan dolaşımı ile kemiklere yayılabilir. En cok bel kemiklerine gider fakat kafa kemiklerine ve kaburga kemiklerine de sıcrayabilir. Daha nadir olarak karaciğer ve akciğerlere de yayılabilir.
Evre 1 hastalıkta, hastaların şikayeti olmaz ve kanser muayenede de saptanmaz. Tanı genellikle başka nedenlerle yapılan ameliyatlar sonrasında tesadufen konur. Kanser hucreleri prostat dışına cıkmamışlardır.
Evre 2 hastalıkta, tanı genellikle ya kanda PSA seviyesi yukselmiş olduğu ya da makattan muayene sırasında prostat buyuk olarak bulunduğu icin yapılan ince iğne aspirasyon biyopsisi ile konur. Hastalık prostat bezi dışına cıkmamıştır.
Evre 3 hastalıkta, kanser hucreleri prostatı saran kapsulun dışına cıkıp prostatın yakın cevresindeki dokulara yayılmışlardır .
Evre 4 hastalıkta kanser hucreleri prostat dışında lenf bezlerine veya kemik, karaciğer ve akciğer gibi organlara sıcramıştır.
Nuks Hastalık:Tedavi edildikten sonra (ya tekrar prostatta ya da diğer organların birinde) hastalığın geri gelmesidir.
Tedavi şekilleri nelerdir?
Cerrahi Tedavi
Ameliyatla kanserli dokunun cıkarılması en sık kullanılan tedavi turudur. Genellikle 70 yaşından genc, genel durumu iyi olan hastalarda, eğer hasta da kabul ederse tercih edilir. Bir kac şekilde yapılabilir.
Radikal Prostatektomi: Prostat bezinin etrafındaki bazı dokularla birlikte alınmasıdır. Radikal prostatektomi karnın alt tarafından bir kesi ile yapılırsa retropubik, anus ile skrotum (testisleri saran deri) arasından bir kesi ile yapılırsa perinanal prostatektomi adını alır. İdrar kacırma ve cinsel gucte azalma (impotans) en sık rastlanan ameliyat sonrası sorunlardır.
Transuretral rezeksiyon (TUR): İdrarı dışarı attığımız kanal (uretra) icine bir aletle girerek, prostata ulaşılıp, kanserli dokuyu alma işlemine verilen addır. Genellikle ana tedavi oncesinde hastanın şikayetlerini gidermek amacı ile veya diğer medikal hastalıkları nedeni ile radikal prostatektomi ameliyatını olamayacak hastalarda yapılır.
Kriyocerrahi: Kanser hucrelerinin dondurularak oldurulme yontemidir.
Brakiterapi, prostat dışına yayılmamış kanserlerde radikal prostatektomi ameliyatına alternatif daha kolay ve daha kullanışlı kapalı bir ameliyat şeklidir. Bu ameliyatta şua yayan cisimcikler (seed) ultrason eşliğinde tumor icine veya tumore yakın bir alana yerleştirilir. Bu uygulamada hastalara ortalama bir yıl boyunca radyasyon yayacak 100 civarında cisimcik yerleştirilir.Boylece prostat dışındaki (rektum vs) dokulara zarar vermeden kanser ışınlanabilmektedir.
Brakterapi ya tek başına yada şua tedavisi (Radyoterapi) ile beraber yapılabilir. Kucuk prostatlılarda, duşuk kanser evresi, duşuk PSA seviyesi ve duşuk gleason skoru varsa brakiterapi tek başına yapılabilir.
Radyasyon tedavisi:
Tumor hucrelerinin olmesini ve tumorun kuculmesini sağlar. Dışarıdan belirli derecelerde ışın verilir. Boylece kanser hucreleri oldurulmeye calışılır. Işın tedavisinden once prostata altın ( goldmarker ) işaretleyiciler yerleştirildiği taktirde prostata yapılacak işın tedavisi daha sağlıklı ve daha az zararlı yapılabilir.
Hormon Tedavisi:
Kanser hucrelerinin buyumesini durdurmak amacı ile hormon verilmesidir. Pek cok şekilde verilebilir. Testosteron gibi erkek hormonları prostat kanseri hucrelerinin buyumesini sağlarlar. Testesteron uretimini dolaylı olarak engelleyen bazı maddeler (LHRH analogları gibi) veya anti-androjen ilaclar kullanılabilir. LHRH analogları hipofiz bezi aracılığıyla etki eder ve dolaylı olarak testesteron uretimini engellerler. Anti-androjenler ise erkeklik hormonlarının etkilerini bloke ederler. Testesteron uretimi buyuk oranda testislerde olduğundan bazen testislerin ameliyatla alınması gerekebilir, buna ise orşiektomi denir.
Kemoterapi:
Kemoterapi, kanser hucrelerini ilaclarla oldurmeyi amaclar. Kemoterapi damardan sıvı seklinde veya ağızdan hap olarak verilebilir. Kemoterapi vucuttaki kan dolaşımına katılarak, prostat dışına yayılmış kanser hucrelerine de etki eder. Bugun kemoterapinin prostat kanserinin tedavisinde onemli bir değeri yoktur, ancak yapılmakta olan klinik calışmalar bu kansere daha etkili ilacların bulunması yonunde devam etmektedir. Yukarıda sayılan tedavi seceneklerini alıp fayda gormeyen hasta grubunda kemoterapinin etkinliği ile ilgili calışmalar surmektedir.
Evreye gore tedavi secenekleri nelerdir?
Evre 1 ve 2 icin;
Eğer hastanın şikayeti yoksa ve tumor yavaş buyuyorsa doktor hicbir tedavi vermeden hastayı takip etmek isteyebilir ya da radyasyon tedavisi verilebilir veya radikal prostatektomi yapılabilir.
Evre 3 icin ;
Hormon veya radyasyon tedavisi verilebilir. Hormon tedavisi ışın tedavisine ek olarak da verilebilir. Başka bir secenek olarak radikal prostatektomi yapılabilir. Genellikle pelvik lenf bezi diseksiyonu da yapılır, ameliyat sonrası ışın tedavisi de verilebilir. Hastanın şikayeti yoksa ve tumor yavaş buyuyorsa doktor tedavi vermeden izlemeyi isteyebilir.
Eğer hasta tedavisi icin ameliyat veya ışın tedavisi alamayacak durumda ise sadece şikayetlerini gecirebilmek amacı ile destek tedavisi verilebilir ki buna palyatif tedavi denir. Palyatif amaclı olarak radyasyon, hormon tedavileri, kriyocerrahi ve transuretral rezeksiyon gibi tedaviler uygulanabilir.
Evre 4 icin;
Bu evrede hormon tedavisi veya radyasyon tedavisi verilebilir. Kansere bağlı şikayetleri (orneğin idrara zor cıkma gibi) rahatlatmak amacıyla ameliyatlar yapılabilir. Eğer hasta yaşlıysa, başka ciddi tıbbi rahatsızlığı varsa ve hastanın onemli bir şikayeti de yok ise, mevcut olan tedavi seceneklerinin yan etkilerini bu durumda kaldıramayacağını duşunerek doktor hastayı tedavisiz izlemek isteyebilir. Eğer hastanın şikayetleri devam ediyor ve hormon tedavisine yanıt alınamıyorsa hasta tedavide umut vadeden, sistemik kemoterapi iceren klinik calışmalara dahil edilebilir. Kemik metastazları icin ışın tedavisi verilmesi hastanın ağrı şikayatlerini azaltır.
Nuks hastalık icin;
Bu aşamada tedavi secimi, orneğin hastanın onceden hangi tedaviyi aldığı gibi pek cok faktore bağlıdır. Eğer hastanın onceden ameliyatla prostatı alınmışsa ve kanser yine ayni bolgede ve kucuk bir alanda geri gelmişse ışın tedavisi verilebilir. Eğer hastalık vucudun diğer bolgelerine sıcramışsa hormon tedavisi uygun olacaktır. Bu aşamada kemik ağrısı gibi hastalığa bağlı şikayetleri gecirmek icin radyasyon tedavisi veya kemoterapi de verilebilir. Hastalar değişik kemoterapi ilaclarını iceren klinik calışmalarda yer almayı isteyebilirler.

[h=2]Balıkesir Urolog uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]