PROSTAT KANSERİ: (PC)
Erkekler arasındaki en yaygın kanser olup coğu 65 yaş ustunde olmak uzere, her 10 erkekten birinde hayatının herhangi bir devresinde ortaya cıkar.Erkekler arasında kanserden olenler arasında 2. sırayı almaktaysa da, başarıyla tedavi şansı ozellikle erken tanıda mumkundur.
Prostat erkek ureme sisteminde bir salgı bezidir, bir kestane buyukluğunde olup mesane ile uretra (idrarı mesaneden vucut dışına taşıyan tubuler yapı) arasında yer alır. Prostat buyuk olcude adale lifleri ve salgı bezlerinden oluşmuştur ve ana fonksiyonu spermleri iletmek uzere sperme sıvı uretmektir.
Prostat Anatomisi
Prostat kanseri genellike prostatın dış kısmında başlayan bir kotu huylu tumordur. Coğu erkekte kanser cok yavaş gelişir. Hatta bu hastalığı olan bircok erkek bunun asla farkına bile varmayabilir. (Onemsiz kanser)
Erken prostat kanseri sadece prostat beziyle sınırlıdır ve bu turde kanseri olan hastaların coğu hicbir belirti vermeden hayatına devam edebilir.Bu evrede PSA kan testiyle yakalınırsa tamamen tedavi edilir.(Klinik onemli veya Lokalize PC)
Diğer kanserler gibi prostat kanseri de yayılabilir (metastaz) ve oncelikle prostat etrafındaki dokulara veya seminal vezikule (prostat arkasındaki meni depolayıcı kese) lokal yayılım yapar. Lokal yayılım gosteren tumorler zamanla vucudun diğer kısımlarına orneğin lenf nodlarına ve kemiklere yayılım yaparlar.(İlerlemiş ,metastatik PC) Malessef tam tedavisi yoktur ,1-5 sene icersinde hastalar vefat eder.
BULGULAR:
Erken donemde hicbir bulgu vermez.Genellikle BPH ile birlikte olduğu icin işemede zorluk,idrarda damlama, kesik kesik işeme gibi problemler gorulur.Gec donemde halsizlik, kemik ağrısı,kilo kaybı gibi bulgular yapar.
PROSTAT KANSERİ RİSK FAKTORLERİ:
PC neden olduğu bilinmemektedir, ancak otopsşlerde yaşlı erkeklerin coğunda duşuk evreli ,onemsiz PC bulunur.
Risk faktorleri:
Yaş: İleri yaşlarda PC artar
Irk: Afrika Amerikalarda daha fazla
Aile: Birinci derece kan bağıolan akrabalarda PC varsa ,risk 2_11 kez artar
Coğrafi bolgeler: Kuzey Amerika ve Avrupada fazla Asya ve Afrikada azdır.
Diyet: Akdeniz diyeti , kırmızı şarap ve sebze ağırlıklı beslenenlerde PC daha az olur.
Vitaminler,sigara, obesite.
Dengeli beslenen ,bol sebze yiyen ,duzenli spor yapan ,aşırı kilosu olmayan ve sigara icmeyenlerde PC daha az olur.
Prostat Kanseri Tanısı icin ve Tanı Sonrası Hangi Testler Gereklidir?
Parmakla Makattan Muayene
Basit bir muayene şekli olup hem kanserin tanınmasında, hem de kanserin prostat icinde lokalize mi yoksa prostat etrafı dokulara lokal yayılım yapmış mı tespit etmekte faydalıdır.
Prostat bir ic organ olduğundan direkt gozle muayene mumkun değildir. Hemen rektum (son bağırsak) on kısmında yer aldığı icin makattan rektuma sokulan bir parmakla muayene edilebilir.
Prostat Spesifik Antijen (PSA) Testi
Bir kan testi olup prostat kanserinin varlığı hakkında indirekt bilgi verebilir ve eğer kanser mevcutsa buyukluğu ve yaygınlığı hakkında da bilgi verebilir.PSA testini bazen yorumlamak guc olabilir cunku PSA hem tumor hucresi ,hemde normal hucre tarafından oluşturulur. Ancak normal prostat tarafından da yapılan PSA kana daha az gecerken, tumorlu dokudan oluşan PSA kana daha fazla miktarda gecmektedir.
Yuksek seviyelerde PSA prostat buyumesi, enfeksiyon veya kanser gibi bir prostat problemi olduğunu ifade eder. Eğer PSA seviyeniz yuksekse daha ileri tetkikler icin mutlaka bir uroloji uzmanına gorunmelisiniz.PSA yı daha iyileştirmek icin proPSA ,phi –index gibi yeni testlerde kullanımaktadır.
Yıllık duzenli PSA testini şu kişilere onermektedir:
•Erkeklerde, babada veya erkek kardeşte prostat kanseri varsa 40 yaşından itibaren
• Ailesinde prostat kanseri olmayan erkeklerde 50 yaşından itibaren.
Transrektal Ultrasonografi (TRUS)
Ozel bir ultrasonografi probu kullanılarak makattan direkt prostatın ultrasonografisinin yapılmasıdır.
Prostatı goruntulemenin kolay ve emniyetli bir yoludur. Bu inceleme ile hem prostatın buyukluğu daha net değerlendirilir, hemde kanser olma ihtimali daha yuksek olan nodullerin daha iyi goruntulenmesi sağlanır. En onemliside prostattan biyopsi alınması gerektiğinde transrektal U.S. kılavuzluğunda bu işlem cok daha kolay olmakta ve şupheli nodullerden daha kolay ve etkili şekilde biyopsi alınmaktadır.
Biyopsi alınması gerekli olan hastalar
1. PSA yuksekliği olanlar.
2. Parmakla rektal muayenede sertlik, nodul tesbit edilenler.
Alınan biyopsideki tumorun yaygınlığı ve derecesi ile hastanın PSA seviyesi yapılacak tedavinin kararlaştırılmasında rol oynar.
Kemik Sintigrafisi:Kanserin kemiklere yayılıp yayılmadığını gostermede kullanılır zira prostat kanserinin en sık metastaz yeri kemiklerdir. Tum hastalara yapılması gerekmez ozellikle kucuk kanserler ve duşuk PSA seviyeli hastalarda gereksizdir.Ancak radikal bir cerrahi tedavi duşunuluyorsa boyle bir cerrahi oncesi kemiklerde metastaz olmadığından emin olunmalıdır.
Bilgisayarlı Tomografi (BT):Postattaki kanserden ziyade kanser nedeniyle buyumuş lenf nodlarının tespitine yardımcı olur..
Manyetik Rezonans Goruntuleme (MRG) : Ozellikle tanı konmuş hastalarda kanserli dokunun prostat kapsulunu aşıp aşmadığı ile olası lenf nodu sıcramaları da belirlenip evreleme de yapılır.
Multiparametrik Prostat Manyetik Rezonans Goruntuleme (MPMR): TRUS biyopsisi negatif olup da PSA değeri yuksek olan veya kanser riski taşıyanlarda prostat kanseri tanısında yeni bir tanı yontemi olarak kullanılır. Aktif izlemde de kullanılır ve ayrıca hedefe yonelik biyopsi alınmasını da sağlar.
PMSA Galliyum 68 PET: Metastazları gostermekte en etkin ve hassas yontemdir.
Patolojik İnceleme
Prostat kanserinin kesin tanısı sadece ve sadece makattan , iğne ile alınan biyopsi orneklerinin patoloji uzmanları tarafından mikroskopta incelenmesi ile konulabilir.
GRADE VE EVRELEME:
Hucresel farklılaşma ve glanduler yapıdaki bozulma esas alınarak kanserin derecesi Gleason skoru ile gosterilir. Gleason skoru en duşuk 2 en yuksek 10 olabilir. Skor ne kadar duşuk ise tumor o kadar iyi biyolojik ozelliklere sahip demektir. Gleason skoru 8, 9 ve 10 olan kanserler ise en saldırgan kanserlerdir.
TNM sistemi kullanılır.Evreleme muayene,PSA ve bilgisayarlı tomografi, kemik sintigrafisi ve manyetik rezonans gibi goruntuleme yontemleri ile yapılır. Tumorun boyutu ve yayılımı, evreyi belirler. Erken evre prostat kanseri, yani T1 ve T2 evreleri, prostat bezi ile sınırlıdır. Evre T3 prostat kanseri, prostat bezinin hemen dışında bulunan dokulara ilerlemiştir. Evre T4 prostat kanseri, vucudun diğer kısımlarına yayılmıştır.
Prostat Kanseri Nasıl Tedavi Edilir?
Ceşitli faktorler tedavi secimini etkiler.Hastanın yaşı ,genel sağlık durumu ,kanserin ozellikleri (PSA,Evresi, gleason skoru, biyopsi bulguları gibi).Bazı kanserler cok yavaş ilerler ve tedavi gerekmez ,bazıların ise suratle ilerler ve yayılıp hastayı oldurur ancak erken teşhis hayat kurtarır onun icin PSA taraması cok onemlidir.
1) Bekle Gor: Hastanın bir tedavi yapılmadan takip edilmesidir. Hernekadar tedavi edilmeyen prostat kanseri buyumeye devam edersede , sıklıkla bu buyume oldukca yavaş olmaktadır..Yaşlı erkeklerde takip mantıklı bir secenektir ozellikle kanser kucuk ve mikroskopik incelemede duşuk dereceli ise
2)Aktif izlem:İzleyerek bekleme veya şimdiki yaygın adıyla «gecikmeli mudahale secimli aktif izlem», bir PC keşfedilmesi durumunda, doktorunuz kanserin daha saldırganca buyumeye başladığına dair işaretler tespit etmediği surece hicbir tedavi gerektirmez.
Bu opsiyondan sadece, kanser alanı prostat beziyle sınırlı olan ve hastalığın saldırganlık derecesi duşuk ila orta olarak tanımlanmış olan hastalar yararlanabilir. Tedavinin risklerinden ve yan etkilerinden kacınıldığından, en sık onerildiği kişiler sağlık durumu zayıf olan yaşlı erkeklerdir. Bu erkeklerin coğu, kanser ciddi bir sorun halini almadan once başka sorunlar nedeniyle olme ihtimali olan kişilerdir. Aktif izlem, tedavinin yan etkilerinden kacınmak veya tedaviyi mumkun olduğunca geciktirmek isteyen genc erkekler icin de bir secenek olabilir. Genc erkeklerde bu yaklaşımın getirdiği risklerle ilgili tartışmalar devam etmektedir.
Aktif izlemin riskleri nelerdir? Yavaş buyuyen bir kanserin aniden hızla buyumeye başlayarak ilk cıkış alanının dışına yayılması veya artık iyileştirilemeyecek bir duzeye gelmesi riski vardır. Yaşlı hastalarda tedavi de risklidir, zira yan etki olasılığını artırır ve iyileşme suresini uzatır. Ayrıca hastalığın ilerlemesini kontrol etme surecinde hastaların kan tahlilleri, rektal tetkikler ve biyopsiler icin doktorun muayenehanesine daha sık gitmeye de istekli olması gerekir. Kanseri yuzunden endişelenmek ve tedavi edilmiyor olduğunu bilmek, duygusal acıdan da sıkıntılı olabilir.
Aktif izlemin faydaları nelerdir? Bir prostat kanseri hastasının hicbir zaman semptom geliştirmeme veya tedaviye ihtiyac duymama şansı epey yuksektir. Kanser buyuse bile, coğu prostat kanseri cok yavaş buyur. Kanser izlem altındayken yeni tedaviler geliştirilebilir. Araştırmalar en azından ilk sekiz yıl boyunca, bu opsiyonu secen erkeklerin yaşam beklentisinin, kanserleri icin saldırgan bir tedavi yontemi secen erkeklerinkinden farklı olmayabileceğini gostermiştir. Aktif izlemde, tedavinin getirebileceği impotans ve idrar tutamama riskinden de kacınılmaktadır.
3) CERRAHİ:Radikal Prostatektomi (RP)
Lokalize prostat kanserinin (prostat kapsulu icinde sınırlı olan) tedavisi icin yapılan radikal cerrahi mudahaledir. Prostat tum kapsuluyle ve arkasında vezikula seminalislerle birlikte cıkarılır ve mesane boynu uretraya (idrar yoluna) yeniden ağızlaştırılır. Cıkarılan parcanın patalojik incelenmesinde kanser tumuyle prostat kapsulu icinde sınırlıysa, RP prostat kanserini tam tedavi etmiş demektir. Tum prostat cıkarıldığı icin operasyon sonrası PSA olculemeyecek değerlere (sıfıra yakın )duşmelidir. Patolojik incelemede prostat kapsulu dışında tumur mevcutsa PSA cok ufak hacimli kanserlerin dahi takibinde mukemmel bir testtir. Daha buyuk ve kapsul dışına yayılmış tumorlerde ise cerrahinin başarısı lokalize olanlar kadar iyi değildir.
Radikal prostatektomi operasyonu acık, laparoskopik ve robotik yontemlerle yapılabilir. Laparoskopik ve robotik operasyonlar, hastanın normal yaşama daha kısa surede donme avantajı sağlar. Prostatın tumuyle cıkarılması anlamına gelen ‘radikal prostatektomi’, prostat kanserinde en yaygın uygulanan tedavilerden biridir. Prostat kanserindeki cerrahi prosedurlerin coğu, ereksiyonları kontrol eden sinirler korunarak yapılmaya calışılır. Sinir koruyucu bu cerrahiler, inkontinans (idrar tutamama) ve impotans riskini tumuyle ortadan kaldırmasa da azaltır.
Bir prostat kanseri hastasının ameliyat hakkında neleri bilmesi gerekir? Bir ameliyatta elde edilecek sonucu en iyi gosteren, kullanılan teknik değil, cerrahın tecrubesidir. Bir hastanın ister acık, laparoskopik veya robotlu prostatektomisi olsun, ağrı ve iyileşme sureleri birbirine benzer. Hastalar tedavi seceneklerini değerlendirirken cerrahlarının tecrube duzeyi hakkında bilgi edinmelidir.
Bu radikal cerrahinin onemli komplikasyonları operasyon sırasında kanama, operasyon sonrası erken donemde kalp krizi ve akciğer embolisi , gec donemde idrar tutamama ve ereksiyon ( sertleşme ) kaybı olabilir.
4) Radyoterapi (Işın Tedavisi)
Radikal prostatektomiye alternatif olabilecek bir tedavidir. Prostata lokalize prostat kanserlerinde 10 yıllık sonuclar cerrahi tedaviye yakındır. Ancak daha gec sonuclar kesin olmamakla beraber birazdaha cerrahi tedavi lehinedir. Radyasyon tedavisi ozellikle kapsul dışına taşmış ancak halen kapsulun kanser etrafındaki dokularda sınırlı olduğu duşunulen vakalarada uygundur.
Radyoterapininde yan etkileri arasında idrar yapmada gucluk, sık idrara cıkma, ani idrar sıkışması ve ishal erken devrelerde gorulurken gec devrelerde ereksiyon problemleri (sık olarak), mesane kapasitesinde kuculme, idrar yollarında darlıklar ve makatta oluşabilir.
5) Hormonal Tedavi
Prostat kanseri hucrelerinin bir coğu erkeklik hormonlarına, ozellikle testosterona bağımlı olarak coğaldığından hormonal tedavi faydalı olabilir. Hormon tedavisi kuratif bir tedavi olmayıp prostat kanser hucrelerinin coğalmasını gecici sureyle yavaşlatmayı amaclar. Hormon tedavisi genellikle kanserin prostat dışına yayıldığına dair bulgular olmadıkca kullanılmaz. Yani daha cok sistemik yayılım yapmış (lenf rodlarına veya kemiklere yayılmış) vakalarda kullanılır.
Bu tedavide amac vucuttaki testosteron hormonunu ortadan kaldırmak veya baskılamaktır ki buda ya testislerin cerrahi olarak cıkarılmasıyla (orşiektomi) veya medikal yolla (3 ay da bir yapılan LHRH analogları ve hergun ağızdan alınan anti androjenlerle) sağlanabilir. Hormon tedavisi hastaların yarısında sıcak basmalarına yol acarken hepsinde ereksiyon kaybına ve cinsel isteksizliğe sebep olabilir.
6)Kemoterapi: kanser hucrelerini oldurmek icin ilac kullanılmasıdır. Kemoterapi ilacları ağızdan alınabilir veya bir damara enjekte edilebilir. Kemoterapi genellikle sistemik bir tedavidir. Kemoterapi kurler halinde verilir ve her kuru bir dinlenme donemi takip eder. Verilen ilaclara bağlı olarak, kemoterapi tedavisinin tamamı genellikle uc ila altı ay surer.
Kemoterapi ne zaman verilir?
Kemoterapi hormon tedavisine cevap vermemiş olan nukseden veya ilerlemiş prostat kanseri vakalarında kullanılabilir, ancak genellikle erken evre hastalığın tedavisinde kullanılmaz. Kemoterapi kanserin kuculmesini ve/veya kaybolmasını sağlamak icin verilir. Kanser giderilemese bile semptomlar hafifletilebilir..

[h=2]İstanbul Urolog uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]