Prostat nedir ve ne işe yarar?
Prostat (prostates, "protector" koruyucu, muhafız) idrar yollarının son kısmına yakın bolumde uretra adı verilen dış idrar kanalı ve mesane arasına yerleşmiş, uretrayı cevreleyen, kestane şekli ve buyukluğunde bir organdır.
Boşaltım sisteminde boşaltım esnasında idrar torbasından idrarı taşır ve boşalma esnasında spermin iletimini sağlar. Ayrıca meni sıvısının iceriğinde bulunan, spermleri besleyen ve onları kadın ureme sistemi icerisine ilerlerken koruyan ozel bir protein salgılar.
Prostat buyumesi nedir ve kimler prostat buyumesinden olumsuz etkilenirler?
Benign Prostat Hiperplazisi ya da kısa adıyla BPH olarak bilinen iyi huylu prostat buyumesi erkeklerde gorulen en yaygın prostat hastalığıdır. Yaşa bağlı olarak, hemen her erkek bir gun prostat buyumesi problemi ile karşı karşıya gelecektir.
BPH’den muzdarip erkek sayısı yaş ile birlikte dereceli bir şekilde artar ve 60 yaşında erkeklerin %50’si, 85 yaşında %90’nı BPH belirtileri gostermeye başlar. Ancak bu hastaların yaklaşık yarısında tedavi gerektirecek duzeyde bulgular mevcuttur.
BPH hastalığı prostat kanseri riskini arttırır mı?
Yapılan araştırmalar BPH hastalarında prostat kanseri riskinin artmadığını gostermiştir. Ancak BPH ve prostat kanseri benzer şikayetlere yol acabilir ve BPH hastalığı olan bir erkekte tanısı konulmamış eş zamanlı prostat kanseri olabilir.
Prostat kanserinin erken teşhisi icin 40 yaşında ilk taramanın yapılması ve kişiselleştirilmiş hasta riskine gore aralıkları duzenlenerek takip protokolu oluşturulması onerilir. Prostat kanser taraması kan tahlili yapılarak PSA duzeyinin olculmesi ve makattan parmakla muayeneyi icerir.
BPH hastalığında belirtiler nelerdir?
Prostat bezi 40 yaşından itibaren buyumeye başlar. Prostat bezi uretra adı verilen dış idrar kanalını cevreleyen bir organ olduğu icin prostat buyurken idrar yolunu tıkayarak idrar akışını engellemeye başlar. Bu surecte, tıkanıklığın derecesine gore hastadan hastaya değişiklik gosteren yakınmalar ortaya cıkar.
Tanısı geciken hastalarda idrar akışının engellenmesi sonucu mesanede biriken ve tam olarak boşaltılamayan idrara bağlı olarak mesane taşı, tekrarlayan mesane enfeksiyonları, idrarda kanama, artan mesane ici basıncın bobreklere yansıması sonucu bobrek yetmezliği gibi problemler ortaya cıkabilir.
• İdrar kuvvetinin ve kalınlığının azalması
• İdrarı başlatmakta gucluk
• Kesik kesik idrar yapma
• İdrarın bitiminde damlama
• İdrarı tam boşaltamama hissi
• İdrarda kan
• İdrara cıkma sıklığında artış
• Gece idrara kalkma
• Ani idrar yapma isteği
• İdrar yapma hissi oluştuğunda idrar kacırma
• İdrar yaparken yanma hissi
• İdrar yapamama
BPH tanısı nasıl koyulur?
Detaylı tıbbi oyku alınmalı ve fizik muayene yapılmalıdır. Yakınmaların ne zaman başladığı, ne sıklıkta olduğu, derecesi, ailede prostat kanseri oykusu olup olmadığı sorgulanmalıdır. İdrar sokturucu ilaclar, şeker hastalığı, idrar yolu enfeksiyonları, mesane kanseri, idrar kesesinin norolojik bozuklukları, idrar yolu darlıkları gibi hastalıklar da benzer şikayetlere yol acabileceğinden dolayı kullanılan ilaclar, ailede şeker hastalığı oykusu, gecirilmiş travma olup olmadığı, enfeksiyon bulguları, idrarda kanama olup olmadığı araştırılmalıdır. Makattan parmakla muayene ile prostatın değerlendirilmesi prostat kanserinin erken tanısı icin gereklidir.
Doktor muayenesinde;
• IPSS (Hasta yakınmalarının derecesini anlamada yardımcı olan yedi soruluk bir sorgulama sistemi)
• İdrar analizi
• İdrar akım hız olcumu (Uroflowmetri)
• PSA olcumu
• Makattan parmakla muayene
• İşeme sonrası rezidu idrar değerlendirmesi (USG)
• Uriner Sistem Ultrasonografisi
• Sistoskopi: Doktorunuzun gerekli gorduğu durumlarda yapılır. Ozel kameralı bir sistem ile prostat ve idrar kesesi değerlendirilir.
BPH nasıl tedavi edilir?
Duşuk duzeyde şikayetleri olan hastalara bobrekler ve mesane olumsuz etkilenmemiş ise tedavi verilmeksizin yıllık takipler onerilebilir. Eğer şikayetler yaşam kalitesini olumsuz etkileyecek boyutlara ulaşmış ise tedavi edilmesi gerekir.
İlac Tedavileri
BPH bazı ozel ilaclar ile tedavi edilebilir. Bu amacla genellikle iki gurup ilac kullanılır.
• 5-alfa reduktaz inhibitorleri: Testosteronun aktif hali olan dihidrotestosteron’a (DHT) donuşumunu engelleyerek etki gosterirler. Bu yolla prostatın belirli oranda kuculmesini sağladıkları bildirilmektedir. Yan etkileri arasında cinsel istek kaybı, cinsel fonksiyon kaybı, memelerde buyume ve hassasiyet, sperm sayısında azalma sayılabilir.
• Alfa blokerler: Mesane boynu ve prostatta yer alan duz kas yapılarını gevşeterek idrar kanalının genişlemesine neden olurlar. Yan etkiler arasında baş ağrısı, baş donmesi, yorgunluk, halsizlik, kan basıncında duşme gorulebilir.
Cerrahi Tedaviler
İdrar akışını engelleyen prostat dokusunun cıkarılması icin uygulanan farklı teknikler mevcuttur.
• TURP (Transurethral Resection of the Prostate): Yaygın kullanılır ve BPH’de “altın standart” tedavi yontemi olarak kabul edilir. Pek cok farklı teknik ile yapılabilir. Ozel sistoskopik aletler yardımı ile prostat dokusu kucuk parcalara ayrılarak temizlenir. Genel ya da bolgesel anestezi ile yapılabilir ve hastanede kalış suresi 1-2 gundur. Etkili bir tedavi yontemi olsa da kanama, enfeksiyon, idrar kacırma ve cinsel fonksiyon kaybı olası yan etkiler arasındadır.
• Transuretral Elektrovaporizasyon: Elektrik enerjisi uygulanan bir elektrod aracılığıyla prostat dokusunu hızlı bir şekilde ısıtarak buharlaştırır.
• Greenlight Lazer (PVP-Photoselective Vaporization of the Prostate): Kandaki hemoglobin tarafından emilen lazer enerjisi sayesinde kan damarları ile birlikte prostat dokusunun buharlaştırılması işlemidir.
• TUIP (Transurethral Incision of the Prostate): TURP operasyonunda yapılan doku cıkarma işlemi yerine mesane boynu ve prostat dokusunun transuretral yoldan kesilmesi ile uretranın genişletilmesi işlemidir.
Minimal İnvaziv Tedaviler
Yakın gecmişte prostat boyutunu kuculten ve idrar kanal tıkanıklığı acan yeni tedavi yontemleri geliştirilmiştir. Bu tedavi yontemlerinin en sık gorulen yan etkileri prostat dokusunun iyileşme surecinde yaşanan idrar sıklığında artış ve tahriş hissidir. Hastalar operasyon sonrası 5-7 gun sondalı kalırlar.
Ancak yine de hastanede kalış suresini kısaltan, yan etkileri daha duşuk olan, iyileşme donemi daha kısa suren ve daha az maliyetli olan minimal invaziv yontemlerin uzun donem etkinlikleri ve yan etkileri hakkında yeterli veri bulunmamaktadır.
• TUMT (Transurethral Microwave Thermotherapy): Ozel bir kateter yardımıyla prostat dokusuna yerleştirilen aplikator ile mikrodalga enerjisi kullanılarak doku sıcaklığının arttırılması prostat dokusunun kucultulmesi yontemidir.
• TUNA (Transurethral Needle Ablation): Buyumuş prostat dokusuna duşuk duzeyde radyofrekans enerji uygulanarak prostat dokusunun kucultulmesi yontemidir.
• ILC (Interstitial Laser Coagulation of the Prostate): Prostat dokusuna lazer enerjisi yardımıyla uygulanan yuksek ısı sayesinde prostat hucreleri canlılığını kaybeder ve olu hucreler yaklaşık 2-3 aylık bir sure icinde vucut tarafından yok edilir.
Bir diğer minimal invaziv tedavi seceneği ise Prostatik Uretral Askı yontemidir. Bu yontemde kalıcı intraprostatik askı implantları aracılığıyla yan prostat lobları adeta bir perde gibi kenarlara doğru asılarak herhangi bir termal enerji veya doku cıkarma işlemi uygulanmadan idrar kanalının acılması sağlanmaktadır. Yapılan bilimsel araştırmalara gore bu yontem BPH tedavisinde hızlı ve anlamlı bir iyileşme sağlarken, yan etki acısından cerrahi veya ablasyona gore daha iyi bir profil cizmekte, bunun yanında cinsel fonksiyonların sadece bu yontemde tam olarak korunabildiği belirtilmektedir. Gelecek vaadeden bir yontem olsa da bu uygulamanın BPH tedavisindeki konumunu belirlemede gelişmelerle beraber yeni bilimsel araştırmalara ihtiyac vardır.

[h=2]Antalya Urolog uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]