POSA VE SAĞLIĞIMIZ

Teknoloji geliştikce bize kazandırdıklarının yanında hayatımızdan da bir şeyler alıp goturmektedir. Hayatımızı kolaylaştırmak icin teknoloji besin sektorunde bircok teknikler kullanarak besinleri kolay tuketmemizi ve sindirmemizi sağlamaktadır. Gelişen teknoloji buğdayı oğuterek yuksek randımanlı un elde etmemizi sağlamaktadır. Artan beyaz un miktarın karşılık yapısında sağlığımız icin onemli olan posanın buyuk bir kısmı teknoloji tarafından yok edilmektedir.

İlk yıllarda buğdaydan un yapılması oldukca guctu. Ya insanlar kendileri buğdayı doverek un yaparlardı ya da değirmenlerde oğuturlerdi. O zamanlarda yapılan un daha cok posalı olduğu icin esmer olurdu. Beyaz un elde etmek icin daha cok emek ve para harcandığı icin beyaz un ve beyaz ekmek pahalıya mal olur ve her kes tarafından tuketilemezdi. Bu nedenle beyaz ekmek tuketmek zenginliğin bir gostergesi sayılmaktaydı. Gelişen teknoloji ve otomasyon sistemleriyle beyaz un uretme maliyeti duştuğu icin herkes tarafından beyaz ekmek tuketebilir duruma gelmiştir. Aynı şey pirinc icin de gecerlidir. Pirincin kabuk kısmı cıkarılarak parlatılmasıyla beyaz pirinc elde edilir. Bu işlemde elle yapıldığında zaman alan bir işlemken teknolojinin gelişmesiyle kolay bir işlem durumuna gelmiştir.

Bir zamanlar beyaz ekmek ve beyaz pirinc tuketmek zenginliğin gostergesiyken şimdilerde daha onemli duruma gelen sağlıklı beslenme ile tam tahıllı ekmek ve kahverengi pirinc tuketilmelidir. 1940'lı yıllarda teknolojinin rafinasyon işlemiyle besinlerin yapısındaki azaltılan posa, vitamin ve mineraller besinlerin yapısına sonradan tekrar eklenmektedir.

Uzun yıllar yapılan calışmalar sonucunda posanın vucut tarafından bircok noktada onemli gorevler ustlendiği keşfedilmiştir. Posayı kısaca bircok şeker molekulunun yan yana gelerek oluşturduğu karmaşık yapı olarak tanımlayabiliriz. Bu karmaşık yapılar bitkilerin dik durmasını ve sertlik kazanmasını sağlayan temel yapılardır. Vucudumuzda posayı parcalayabilecek enzimler olmadığı icin enerjiye cevrilemeden vucudumuzdan atılırlar. Bağırsaklarımızda yaşayan bazı bakteriler tarafından posanın kucuk bir kısmı parcalanarak enerji elde edilse de bu enerji hesaba katılmayacak kadar kucuk miktardadır.

POSA CEŞİTLERİ NELERDİR?

Posalar cozunur ve cozunmez olarak ikiye ayrılırlar.

Cozunmeyen posa bağırsaklarımızda su tutarak hacim sağlar ve kolay dışkılama yapmamızı ve kabız olmamızı engeller. Artık maddelerin bağırsaklarımızda daha az sureyle kalmasını sağlayarak kanserojen maddelerle bağırsak yuzeyinin temas suresini ve yuzeyini azaltır. Cozunmez posalar genelde bitkilerin dış ceperlerinde bulunur ve sertlik sağlarlar.

Cozunur posa ise diğer posa turune gore daha yumuşak bir yapıya sahiptir. Kuru baklagiller, bezelye, yulaf, arpa, elma, portakal ve havuc gibi bircok meyve ve sebzede vardır

PSYLLİUM NEDİR?

Psyllium yuksek oranda cozunen posadır. Şişkinli yaratıcı veya laksatif (dışkıyı yumuşatıcı) olarak kullanılır. Kaynağı, Hindistan ve Akdenizdir. Az miktarlarda kullanıldığında herhangi bir zararı yoktur.

GUNLUK NE KADAR POSA ALMALIYIM?

Ana ve ara oğunlerde yeteri kadar posalı besinler tuketmiyorsanız gunde ortalama olarak 11 gr posa alırsınız. Sağlıklı bir beslenme icin gunde 25–30 gr posa almanız gereklidir.

Gunluk almanız gereken posa miktarınızı tutturabilmek icin cok miktarda rafine olmayan tahıl, kuru baklagiller, ciğ yenebilen sebzeler ve kabuklu meyvelerin tuketilmesi gerekir.


FAZLA POSA ZARARLI MIDIR?

Fazla miktarda alınan posada zararlıdır. 50–60 gr uzerinde alınan posa başta cinko, demir, magnezyum ve kalsiyumun olmak uzere bazı vitamin ve minerallerin bağırsaklardan emilmesini engelleyerek vitamin ve mineral yetersizlikleri oluşmasına neden olur.


POSA DESTEĞİNE IHTİYACINIZ VAR MI?

Gunluk beslenmenizde siz tam tahıllar, kuru baklagiller, sebzeler ve meyvelerin sıklıkla tuketmiyorsanız posa desteğine ihtiyacınız vardır.


HANGİ BESİNDE NE KADAR POSA BULUNUR

Aşağıda yer alan besinler ve posa miktarlarıyla bir gunluk posa alımınızı kolayca hesaplayabilirsiniz. Gunluk posa alımınıza gore posa desteğine ihtiyacınız olup olmadığına karar verebilirsiniz.

POSA İCEREN BESİN GRUPLARI NELERDİR?

Posa sadece meyve, sebze, baklagiller, fındık, fıstık ve cekirdeklerden alınabilir. Sut yumurta ve ette posa yoktur.


Baklagiller:
Fasulye turlerinde fazla miktarda posa bulunur, ozellikle cozunebilir olmaları nedeniyle kolesterol seviyelerini de duşurur. Bu grupta; bakla, barbunya, fasulye, nohut, borulce, bezelye sayılabilir.

Hububatlar:
Buğday ve yulaf kepeği ekmek ve gıdada değişik oranlarda bulunur. Onemli olan tukettiğiniz gıda uzerinde yazılı oranlardır. Bu oranlara dikkat edilmelidir. Sadece gıdanın rengine bakarak yeterli kepek icerip icermediği anlaşılamaz. Ureticilerin gıdalara kattığı boya maddelerinin yanıltabileceği unutulmamalıdır.

Taze Meyveler:
Bizler icin değerli olan pektin posaları meyvelerin kabuğu ve ozunde bulunur. İncir, kuru erik, kuru incir, kuru kayısı, ayva ve cilek en yuksek posa iceren meyvelerdir.

Haşlanmış/ Pişirilmiş Meyveler:
Kuru erik ve elma puresi iyi seceneklerdir.

Yeşil Yapraklı Sebzeler:
Salata (marul turleri), ıspanak, kereviz ve karnabahar (kucuk tipi, brokoli) en fazla posa icerenleridir.

Kok Sebzeleri:
Patates, havuc ve şalgam orneklerdir.

MİKTARPOSA(Gram)*KALORİ

MEYVELER

Armut, kabuklu 1 orta boy 4 100
Boğurtlen ½ kupa 2 40
Cilek 1 kupa 4 45
Elma suyu ½ kupa 2 55
Elma, kabuklu 1 orta boy 3 80
Erik, kuru 3 adet 2 60
İncir, kuru 2 adet 4 95
Kavun 1kupa 1 60
Muz 1 orta boy 2 105
Portakal suyu ¾ kupa