Son gunlerde sık gorulen polikistik over sendromu 1935 den beri bilinmektedir. Bir kadın hastalığı olan polikistik over, bircok sağlık ve beslenme sorununa yol acan kompleks bir hastalıktır. Yaşam kalitesini duşuren bu hastalığın birinci tedavisi ise sağlıklı beslenmeyi ve duzenli egzersizi icinde barındıran yaşam tarzı değişikliğidir.

Polikistik over sendromu, yol actığı ceşitli sorunlar nedeniyle bircok branşı birden ilgilendiren karmaşık bir hastalıktır.
Duzenli yumurtlamanın olmamasına bağlı olarak,
Bir yılda 8 veya daha azadet gormeDuzensiz adet gorme Ara kanamalarKısırlıkVKİ 25 Fazla kiloAni kilo artışıOğun arası aclık hissiŞeker hastalığıAilede şeker hastalığı oykusuİleri yaşlarda başlayan akne Aşırı tuylenmeSac dokulmesiBoyun-kasık-koltuk altındaki deride lekelenmeMigren Depresyon ve anksiyete
Eğer bu sorulandan en az 5 tanesine genc bir kadın goruluyorsa PCOS gorulme olasılığı cok yuksektir. Erken tanı konabilmesi ve tıbbi destek alması ileride bircok hastalığın onlenmesinde onemlidir.

PKOS' lu kadınlarda obezite onemli bir problemdir. Vucut kutle indeksinin (VKİ)25 kg/m2'nin uzerinde olması olarak tanımlanan obezite, PKOS'lu kadınların %35-50'sinde bulunur. Obezitenin ne zaman ve nasıl başladığı ve neden her PKOS'lu kadında obezitenin olmadığı aydınlatılması gereken konulardır.

Diğer taraftan obezite ve PKOS'nun glikoz toleransı ve insulin duyarlılığı ustune sinerjik olumsuz etkisi mevcuttur. Dahası, PKOS'lu obez kadınlar aşırı tuylu ve infertil olamaya daha eğilimlidirler.Hirsutizmin prevalansı PKOS'lu ve normal kilolu kadınlarda % 56-58. PKOS'lu ve obez kadınlarda % 70-73 olarak saptanmıştır. Ultrasonla PKOS tanısı konulmuş 1741 kadından oluşan geniş bir calışmada, VKİ 30 kg/m2'den yuksek kadınlarda infertilite oranı, VKİ'i 30'un altında olan kadınlara gore yaklaşık % 40 daha fazla bulunmuştur. Aynı calışmada, PKOS'lu obez kadınların sadece % 12-22'sinin duzenli adetleri varken, normal kilolu olanlarda bu oran % 28-32 olarak saptanmıştır.

PKOS'un gelişimine onculuk eden mekanizma tam olarak anlaşılabilmiş değildir. Yakın zamanda, PKOS'lu kadınların buyuk bir kısmında insulin direncinin ve kompansatuar hiperinsulineminin olduğu acıklık kazanmıştır. Yuksek insulin duzeyinin, anovulasyon ve infertilite ile sonuclanan hiperandrojenemiye sebep olduğun gosteren kanıtlar artmaktadır. İnsulin direnci hipertansiyon + duşuk yuksek dansiteli-lipoprotein (HDL)-kolestrol+obezite ile karakterize metabolik sendromun gelişimi icin de merkezi bir rol oynamaktadır. Bu sendroma sahip olan kişiler ileri yaşlarda kardiovaskuler hastalık icin risk altındadır. PKOS'lu obez hastalarda kilo kaybı buyuk oranda obeziteye bağımlı hiperinsulineminin iyileşmesine bağlı olarak yumurtlama fonksiyon ve piherandrojenemide carpıcı bir duzelme ile sonuclanır. Vucut ağırlığının % 5 gibi oldukca az bir kaybı bile sıklıkla normal siklusların geri gelmesini sağlamaktadır. Kilo kaybı aynı zamanda gebelik hızında da artış sağlamaktadır. Dahası, obez infertil kısır kadınlarda kilo kaybı, fertilite tedavisinin butun formları icin daha iyi repoduktif neticelere sebep olmaktadır. Bundan dolayı, obezite ile birlikte olan PKOS olgularında yumurtlamayı sağlamak icin farmakolojik ajanların kullanımına başvurmadan once, kilo kaybı ciddi olarak teşvik edilmelidir.

Egzersizin de insulin duyarlılığının artışında bağımsız olarak etkili olduğu vurgulanmalıdır. İnsulin direncinin PKOS'nun patofizyolojisinde anahtar rol oynadığının keşfi, “insulin duyarlılaştırcı ilaclar” olarak da adlandırılan insulin-duşurucu ajanlar ile yeni bir tedavi şeklinin gelişmesine neden olmuştur. Erken gebelik kaybı, PKOS'lu kadınlarda gebelik komplikasyonudur. PKOS'lu kadınlarda gebeliklerinin % 50'ye yakın bir oranının ilk 3 ayda spontan duşukle sonlandığı tahmin edilmektedir. Aynı zamanda yuksek insulin duzeylerinin de bağımsız olarak spontan abortus oranını arttırmaktadır. PKOS olan kadınların gebelikleri ilk trimestreden itibaren yakın takibe alınarak duşuk riski ayrıca PKOS'lu gebelerde 10 kat fazla gorulen gestasyonel diabet riskini en aza indirmek gereklidir Polikistik over sendromlu kadınlarda ozellikle bel ve karın bolgesindeki kilo artışı, kalca bolgesinde daha fazla olmaktadır. Bel cevresi genişliği, kalca cevresine oranla daha fazla artar. Bu durumda altta yatan bozulmuş şeker ve insulin metabolizmasının bir gostergesidir. Kilolu hastalarda sadece kilo kaybı ile yumurtlama fonksiyonları ve dolayısı ile mensturasyon normale donebilmekte, ancak bu bireylerin coğu kilo vermekte zorlanmaktadır.

Polikistik overli kadınlar, uyumak gibi sağlıklı beslenmeyi ve gunde en az 30 dakikalık yurumek, yuzmek, koşmak gibi bir fiziksel aktiviteyi gundelik yaşamlarına mutlaka katmak zorundadırlar. Tedavideki asıl amac yumurtlamayı yeniden sağlamaktır.

Fazla kilosu olan polikistik overli kadınlar yeterli ve dengeli bir diyetle kilolarının %5 ini kaybettiklerinde bile yumurtlama fonksiyonları normale donebilmekte, hastalarda sıklıkla gorulen adet duzensizliği, akne, tuylenmede artış, yağlı cilt gibi klinik bulgular en az duzeye inmekte ve gebe kalmak kolaylaşabilmektedir. Polikistik overin birinci tedavisi kilo vermektir. Diyet ve egzersize ilave olarak hormonal duzensizlikleri duzeltmeye ve kan şekerini dengelemeye yonelik ilac tedavisi de doktorlar tarafından onerilmektedir. İlaclar mutlaka doktorun onerdiği şekilde kullanılmalıdır.
Hastalarda fazla kiloya bağlı insulin direnci gorulebilir bu nedenle zayıflama normalden yavaş olabilir. Haftada bir yapılan diyetisyen kontrolleri ile kişi motive edilerek sağlıklı beslenme yaşam bicimine donuşturulurse kilo kaybı istenilen seviyelere gelir ve diyetisyen kontrolu ile koruma programına gecilir. Alınan enerji dengeli bir şekilde artırılarak sabitlenir. Bu beslenme şekli ve her gun 30 dakikalık veya haftada 3 gun 45-60 dakikalık egzersiz yaşamın bir parcası olmalıdır.

POLİKİSTİK OVER SENDROMU İCİN BESLENME ONERİLER

Gunde 3 ana 3 ara oğun olmak uzere az ve sık beslenilmelidir. Kan şekerini dengelemek icin ara oğunlerin onemi anlatılmalı tatlıya karşı istek en aza indirilmelidir. Oğunler arasında en az 2 en fazla 4 saat ara olmalıdır.

Gune mutlaka kahvaltıyla başlanmalıdır. Posa ve proteinden zengin kahvaltı kan şekerini duzenler gunun ilerleyen saatlerindeki aclık krizlerini onler. Yumurta veya az yağlı peynir ceşitleri- tam buğday veya cavdar ekmeği ve bol soğuş sebze -yarı yağlı sut+ tahıl gevreği gibi glisemik indeksi duşuk besinler tuketilmelidir.

Ana oğunlerde posadan zengin kompleks karbonhidrat secilmelidir. Kan şekerini duzenleyen, tokluk suresini artıran ciğ ve pişmiş sebzeleri – kurubaklagilleri - tam tahıl urunlerini ve kabuklu meyveleri sıklıkla tuketmelidir. Basit şekerler icerenyiyecek ve icecekleri şerbetli tatlıları tuketmemelidir.

Ara oğunlerde karbonhidratlar proteinlerle birlikte tuketilmelidir. Kan şekerinin stabil olması icin meyveli yoğurt – kuru meyve + yağlı tohumlar veya yağsız tost onerilebilir.

Enerjinin %30-35 i yağlardan sağlanmalıdır. Sut ve sut urunleri yarı yağlı tercih edilmeli, kırmızı etlerin gorunen yağları, tavuğun derisi tercih edilmemelidir. Yiyeceklerin pişirme şekilleri de onemlidir, kızartmaları yaşamdan cıkarmalıdır. Araştırmalar polikistik over sendromunun yağ metabolizmasındaki bozukluğa bağlıolarak kalp hastalıkları ve hipertansiyon icin de risk faktoru olduğunu, 45 yaş uzeri polikistik overli kadınların normale gore 7 kat fazla enfaktus riski taşıdığını gostermektedir.

Polikistik overli hastalara diyet ve egzersizle birlikte sigara bırakma ve serum yağ duzeyinin sıkı takibe alınması onerilmelidir.



[h=2]Ankara Diyetisyen uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]