POLİKİSTİK OVER SENDROMU İLE YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLİĞİ YAPARAK BAŞ ETMEK MUMKUN
Prof. Dr. Sedat Kadanalı
Polikistik over sendromu, kadınlarda adet duzensizliği, tuylenme ve kilo problemi ile gorulebilen bir rahatsızlıktır. Polikistik over sendromu( PKOS) kadınlarda ureme cağında gorulen en sık endokrin hastalıktır denebilir. Yumurtlama problemine ve infertiliteye neden olan hastalıkların başında gelir. Aslında cok değişik formlarda gorulebilir. 2003 yılında kabul edilen Roterdam kriterlerine gore; polikistik over sendromunun 3 belirtisinden 2’si kişide gorulduğu takdirde tanı konur. İlk kriter adet duzensizliği yani yumurtlamanın seyrek veya az olması; ikincisi tuylenme, ucuncusu de ultrasonda polikistik over yapısının gorulmesidir. 3’te 2 tanı acısından yeterlidir.
Anne karnında başlıyor
Polikistik over doğuştan ortaya cıkan bir hastalıktır. Bu konuda ilginc bir goruş (tutumlu genler hipotezi) vardır. Polikistik over sendromlu kişilerde anne karnında bebek iken gelişme geriliği gorulur. Anne karnında besinden enerjiden yoksun kalan bebekte insanların kıtlık zamanında her şeyi biriktirmesi gibi stokculuk, biriktirme alışkanlığı başlar. Daha sonra cocuk doğduğunda dunyada ihtiyacı olan besinlerle bolca karşılaşır ancak bu biriktirme alışkanlığı devam eder. Sonucta ilerleyen yaşlarda erken ergenlik gorulebilir, obezite baş gosterebilir ve bu hastalık hayat boyu devam eder. Polikistik over sendromlu kızlar evlendiklerinde cocuk sahibi olamama durumu ile karşılaşabilir. Ancak bu problem cok rahatlıkla tedavi edilmekte ve polikistik overli kadınlar hamile kalıp doğum yapabilmektedirler.
Cocuk yaşta ve ergenlik doneminde gorulebilen adet duzensizliği ile karıştırılabiliyor
Polikistik overlilerde adet duzensizliği sık gorulur, normalde bayanlarda her ay yumurtlama gorulurken bu sorunu yaşayan bayanlarda yumurtlama olmadığı veya seyrek olduğu icin adet tarihleri belirsizdir. Bunun dışında tuylenme ve şişmanlık sorunu olabilir ya da bu hastalar “kısır mıyım?” endişesi ile doktora başvurabilmektedir. Sivilcelenme, tuylenme, şişmanlama psikolojik sorunları da beraberinde getirebilir. Polikistik over sendromlu olan ergenlik donemindeki cocuklar “erken veya gecikmiş ergenlik” vakaları ile karıştırılabilmektedir. Ergenlikle birlikte adet duzensizliği gorulduğunde mutlaka doktora başvurulmalıdır. Ancak her adet duzensizliği durumunda da polikistik over tablosu soz konusu değildir. Ergenlik doneminde ultrasonda dahi bu cağdaki kızların yumurtalık gorunumu polikistik overdeki durumla karıştırılabilir. Polikistik over tanısı hem klinik hem de laboratuvar değerlendirmelerle konur ve tedavi de buna gore planlanır. Bu donemde adetleri duzensiz olan kız cocuklarının anneleri de paniğe kapılmakta ve bize geldiklerinde “Evlendiğinde kızımın cocuğu olur mu?” sorusunu sıklıkla sormaktadırlar.
Kalp hastalıklarından, yuksek tansiyona, diyabetten rahim kanserine kadar pek cok hastalığa zemin hazırlayabilir
Polikistik overin tedavisi semptomatiktir yani problem ne ise bunun cozumune gidilir. Polikistik over tanısı konulan bir hastada hastayı rahatsız eden problem ne ise o cozulur; adet duzensizliği var ise adet duzene sokulur, tuylenme on planda ise tuylenmeyi giderici tedavi planlanır, ancak bekar veya cocuk isteği olmayan bir hastada hamile kalmaya yonelik yumurtlama uyarıcı tedaviler yapılmaz. Bu tedavi cocuk isteyen hastalara cocuk istedikleri donemlerde yapılır. Polikistik over yaşam boyu suren bir hastalıktır. Uzun donem riskleri de kişiyi bekleyen tehlikeler arasındadır. Tedavi gormeyen hastalarda kalp hastalıkları, kan lipidlerinde bozukluk, yuksek tansiyon, şeker hastalığı ve rahim kanseri riski artar, Tip 2 diyabet yani insuline bağımlı olunmayan diyabet riski katlanır ve gebelik gercekleştiğinde gebelik diyabeti olma olasılığı yukselir. Gecmişten gunumuze polikistik over hastalığının tedavisinde bir cok cerrahi yaklaşımlar ve ilac tedavileri yapılmıştır. Ancak polikistik over yaşam boyu suren bir hastalık olduğu icin modern tedavi yaklaşımı hayat tarzı değişikliğidir. Biz hekimler hastalarımıza “Bu rahatsızlık sizin kardeşinizdir, eğer bununla yaşamayı oğrenirseniz mutlu ve sağlıklı bir yaşam surebilirsiniz.” deriz.
Hekiminizin kontrolunde yapacağınız spor ve diyet sizi hastalığınızla kardeşce yaşamanızı sağlar
İlk kural gundelik aktiviteyi artırmaktır, hastalarımıza gunluk aktivitelerine 20 dk daha eklemelerini oneririz. Vucudun fizik aktivitesini artıran herhangi bir aktivite artışı etkilidir ama biz hekim kontrolunde duzenli spor yapılmasını oneriyoruz. Bununla birlikte diyetisyen kontrolunde sağlıklı bir diyet planlaması gereklidir. Az yemek cok harcamak etkilidir oyle ki; obes polikistik over sendromu olan bir kadın % 10-15 kilo verdiğinde yumurtlaması kendiliğinden başlar, tuylenme ve adet duzensizliği kendi kendine duzelir, gebe kalma şansı artar. Kilo vermenin ilactan daha etkili olduğu bilimsel araştırmalarla kanıtlanmıştır. Bu hastalara hekimin ilac yazması ya da operasyon yapmasından once hayat boyu yaşam kocluğu yapması gerekir.
Uzun yıllar polikistik over tedavisinde yumurtalıkların kucultulmesi esasına dayanan cerrahi yontemler kullanılmıştır. Ancak daha sonra bu ameliyatın yapışıklık meydana getirerek cocuk olmasına engel olması nedeni ile zararları ortaya cıkmıştır. Yumurtalıkların laparoskopi yontemle mudahale edilmesi soz konusudur ancak bu yonteminde artıları ve eksileri vardır; orneğin ameliyat sonucu yumurtalık rezervi azalabilmektedir, bu istenmeyen bir sonuctur. Cerrahi yontemler diğer tedavilere direncli hastalar icin duşunulmelidir. Hastaya once once yaşam tarzı değişikliği icin doğru bir planlama yapılmalı daha sonra cerrahi alternatifler duşunulmelidir.





[h=2]İstanbul Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]