[h=3][/h]Polikistik over sendromu (PKOS veya PCOS) kronik (sureğen) olarak yumurtlama olmaması (kronik anovulasyon) ve bunun sonucunda gorulen adet duzensizliği ya da adet gorememe ile birlikte
erkeklik hormonlarının yuksekliği (hiperandrogenism) ve bunun sonucunda gorulen tuylenme artışı, sivilce, sac dokulmesi ve kilo artışı gibi bulgularla seyreden bir tablodur.
PKOS neden olur?
Hastalığın nedeni tam olarak bilinmemektedir. Polikistik over bir kısır dongu durumudur. Herhangi bir nedenle yumurtlama surecini bozan her olay, sonucta polikistik over adı verilen durumun gelişmesine neden olabilir. PKOS ‘un diğer belirti ve bulguları genellikle yumurtlama işlevinin yarım kalmasına ikincil olarak gelişirler. Yumurtlamanın yarım kalmasıyla yumurta hucresini barındıran folikul adlı yapı yumurta hucresini olgunlaştıracak ve catlayarak bu hucreyi serbest bırakacak buyukluğe ulaşamaz ve milimetrik caplarda kistik bir yapı olarak yumurtalık icinde kalır. Bu kısır dongu devam ettikce her ay yumurtalık icindeki ufak kistlere bir yenisi katılır ve yumurtalıklar bir sure sonunda cok sayıda kist iceren ve ileri durumlarda normalden buyuk caplara ulaşan yapılara donuşurler. Folikul gelişimi yumurtalıkların dış yuzeyine yakın kısmında olduğundan her yarım kalan adet dongusunde sayısı artan bu kistler yumurtalığın yuzeye yakın kenarı boyunca dizilirler.
Bulgu ve yakınmalar: PKOS her kadında farklı seyreder. Bazı kadınlarda tek belirti tuylenme olabileceği gibi, bazılarında adet duzensizliği on planda olabilir. Tum belirtilerin beraberce gorulduğu PKOS durumu enderdir.
- Adet duzensizlikleri: Yumurtlama, adet dongusunun duzenli olmasını sağlayan en onemli olaydır. Bu işlevin aksaması uzun aralarla gorulen, duzensiz, uzun suren, fazla miktarda kanamalara neden olur. Bazen adet gormeme durumu 6 aya kadar uzayabilir. Cok ender durumlarda PKOS ’lu bir kadın duzenli olarak adet gormeye de devam edebilir.
- İnfertilite (Kısırlık): Ureme cağında olan ve gebelik planlayan bir kadında yumurtlamanın olmaması gebe kalamama sorununu beraberinde getirir.
- Tuylenme ve sac dokulmesi: Yarıda kalan yumurtlama sonucunda oluşan kistik yapı icinde hormon uretimi de dengesizdir. Ostrojen hormonu yerine testosteron hormonu uretilir. Bu hormon kadınlarda normalden fazla salgılandığında tuylenme ve sivilceleşme yapabilen bir hormondur. Hastalarda kimi zaman aşırı tuylenme ve bazen erkek tipi sac dokulmesi de izlenmektedir. Daha onceleri cenede ve dudak uzerindeki tek tuk ,ince tuyler giderek kalınlaşır ve sayı olarak artarak estetik bir problem yaratır. Daha ileri durumlarda normal dışı tuylenme goğusler arasında, goğus uclarında ve gobekte ortaya cıkabilir. Tuylenme ve tedavisi hakkında daha fazla bilgi edinmek icin lutfen tıklayınız.
- Cilt yağlanması: Ciltte yağlanma, sivilce, sac derisinde kepeklenme gorulebilir. Ayrıca ciltte koyu kahverengi lekelenmeler gorulebilir.
- Şişmanlık: PKOS genellikle kilosu normalden fazla olan kadınlarda gorulen bir durumdur. Kilo alımının PKOS ‘nun sonucunda mı geliştiği yoksa aşırı kilolu olan kadınlarda mı daha fazla PKOS ’unun gorulduğu hala tartışmalıdır. Bugun PKOS ‘nun ilacla tedavi edilmesinin kadının ideal kiloya gelmesini kolaylaştırdığını, kendi isteğiyle kilo veren kadınlarda ise PKOS ’nun tedavisinin daha kolay olduğu bilinmektedir.
Nasıl tanı konur?
Tanı icin en onemli nokta hastanın oykusudur. Ayrıca ultrasonografi yapılarak yumurtalık gorunumune bakılır ve hormonal testlere başvurulur. Hormon tetkiklerinde LH hormonunda artma gozlenirken, FSH hormonu değişme gostermez veya hafif azalabilir (LH/FSH oranı 3’un uzerindedir). Ayrıca erkeklik hormonları olarak bilinen testosteron ve androstenodion ’da artma gorulebilir. Hastaların % 50’sinde DHEAS ve % 20’sinde Prolaktin hormonunda artış gozlenebilir. Oyku, hormon değerleri ve ultrason gorunumunden iki tanesinin pozitif olması durumunda polikistik over sendromu tanısı konulabilir. Aşırı kilo alımı soz konusu olduğunda incelemelere genellikle şeker hastalığı araştırmaları eklenir.
TEDAVİ
Tedavi kesin bir tedavi olmayıp, sadece hastanın yakınmalarına yoneliktir.
Ancak yaşın ilerlemesi ile birlikte bazı hastalarda adet duzeni normale donmekte ve yakınmalar azalabilmektedir.
Ayrıca daha once gebe kalamayan veya tedavi ile gebe kalabilen bazı hastalar kendi kendine gebe kalabilmektedir.
Tedavide ilk aşama kilolu hastalarda kilo verilmesidir. Hastalarda % 5’lik bir kilo kaybı bile hastaların cok onemli bir bolumunde adetlerin duzelmesini sağlayabileceği gibi, yumurtlamayı sağlayıcı ilaclara daha duşuk dozlarda yanıt alınmasına katkıda bulunabilir.
Fakat bu hastalıkta kilo vermek zordur. Kalıcı bir kilo kaybı planı gerekir. Kilo kaybını sağlamak icin gunluk aktivitenin giderek artırılması ve istikrarlı bir diyet programı yuz guldurucu sonuclar verir.
Aslında PKOS ‘nun tedavisini ikiye ayırmak gerekir.
1. Gebe kalmayı arzulayan bayanlar icin tedavi
2. Gebe kalmayı arzulamayan bayanlar icin tedavi ilacla tedavisinde temel prensip yumurtlamanın yarıda kalmasını engellemek ve boylece yumurtalık dokusu icindeki kist sayısının artmasının onune gecmektir. Bu amacla cocuk arzusu olmayan bir kadında yumurtlamanın hic başlamaması, cocuk arzusu olan bir kadında ise yumurtlamanın tamamlanmasınayonelik tedavi yapılır. Yumurtalık dokusundaki kist sayısının artışı bu şekilde engellendiğinde onceden oluşmuş kistik yapılar bir sure sonra kendiliğinden yok olmaya ve boylece kistlerden salgılanan “erkeklik hormonu” miktarı giderek azalmaya başlar. Kullanılan ilaclar adet duzenini de sağladıklarından eksik olan progesteron hormonunun yaratabileceği olumsuzluklar giderilmiş olur.
Cocuk arzusu olmayan bir kadında tedavide genellikle doğum kontrol hapları tercih edilir. Bu ilaclar yumurtlamayı en temel aşamasında, folikul gelişimi basamağında gecici olarak durduran ilaclardır. İlacların icinde bulunan progesteron hormonu rahim ic tabakasını kalınlaşmaktan korur ve adet kanamalarının duzenli olmasını sağlar. Tıbbi nedenlerle doğum kontrol hapı kullanamayan veya kullanmak istemeyen kadınlarda adet duzeni belirli aralıklarla verilen progesteron hormonu sayesinde sağlanır.
Cocuk arzusu olan bir kadında ise yumurtlamayı sağlayıcı ilaclara başvurulur. Bu ilaclar ağız yoluyla alınan tablet şeklinde ilaclar olabileceği gibi, tedaviye yanıt alınamaması durumunda iğne şeklinde kullanılan daha guclu, ancak yan etkileri daha fazla ilaclar da olabilir.
Bu tedaviler ile polikistik overli kadınların % 80’inden fazlasında yumurtlama sağlanabilir.
PKOS bir kısır dongu hastalığı olduğundan kısır dongunun daha farklı noktalardan kırılmasıyla tedavi yoluna gidilebilir:
* Buyumuş ve cok sayıda kist iceren yumurtalıklara laparoskopi yontemiyle ulaşılarak yumurtalık dokusu icindeki kistlerin bir kısmının patlatılarak yok edilmesi kısır donguyu kırarak hastalığın duzelmesine onemli katkılarda bulunabilir. Gunumuzde bu yonteme ender de olsa başvurulmaktadır. Ancak cerrahi girişimlerin karın icersinde yapışıklığa yol acabileceği unutulmamalıdır.
* PKOS ile insulin direnci arasındaki yakın ilişki, tedavide son yıllarda kan şekerini duşurucu ozelliğe sahip, insulin direncini kıran ve ağızdan alınan tablet şeklindeki ilacların (metformin-glucophage gibi)kullanılmasını gundeme getirmiştir. Bu tedavi direncli PKOS ’da faydalı olabilmektedir.
* Yumurtlama tedavisi ve insulin direncini kıran ilaclarla gebelik sağlanamaması durumunda bu tedavilere aşılama yonteminin eklenmesi faydalı olacaktır.
Aşılama tedavisi hakkında daha fazla bilgi edinmek icin tıklayınız.
* PKOS hastalığında tum bu tedavi aşamalarından gebelik elde edilemezse veya erkek spermlerinde sayı ve hareket azlığı, tuplerden birinde kapalılık vs. gibi ek bir problemin varlığında ise tup bebek tedavisi gundeme gelecektir.
Bu bayanların yumurtalıklarında cok sayıda yumurta hucresi olduğundan aslında tup bebek tedavisi ile gebelik şansları yuksektir.
Tup Bebek tedavisi hakkında daha fazla bilgi edinmek icin tıklayınız.

Tuylenme şikayeti belirgin olan kadınlarda tedavide doğum kontrol hapları oldukca etkilidir. Buradaki tedavi ile yumurtalıklardan uretilen erkeklik hormonu baskılanmaktadır. Bu tedavi şeklinde amac hem adet duzenini sağlamak hem de vucutta yeni tuylerin oluşumunun engellenmesidir.
Tuylenme tedavisinde doğum kontrol hapları dışında diğer bazı yeni ilaclar da mevcuttur.
Tuylenme tedavisi uzun sureli bir tedavidir. Başarı icin 8-18 ay tedavi gerekebilir. Bunun nedeni kıl buyumesinin yavaşlığıdır
Ne yazık ki eskiden oluşmuş tuyler icin etkili ve hızlı bir ilac tedavisi yoktur. Daha onceden oluşmuş tuyler icin yapılması gereken ağda, elektroliz gibi yontemlerle bunların giderilmesidir. Tuylenmeyi kontrol eden ilaclar kullanılmadan tuyler alınırsa yontem başarısız olur ve alınan tuyler yeniden ve daha fazla bir şekilde cıkar.

[h=2]Gaziantep Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]