Polikistik over duzenli calışmayan ve ceperinde minik kistlerin olduğu yumurtalığı tanımlamada kullanılan bir terimdir. Boyle yumurtalıklara sahip kadınlar duzensiz adet gorurler ve androjen adı verilen bir hormonu aşırı dozda salgıladıkları icin kıllanma, kilo alma ve akne şikayetleri olabilir, gebe kalmakta gucluk cekebilirler. Bu şikayetlerin bir araya gelmesi polikistik over sendromu (PKOS) adını alır.


Bu hastalığın adı coğu zaman yanlış anlaşılmakta ve yumurtalıkta kist var zannedilmektedir. Ancak burada anlatılmak istenen yumurtalıkta gercek anlamda kistin varlığı değil, minik sıvı dolu keseciklerden dolayı yumurtalığın goruntusune verilen tanımlamadır.


Normalde bir kadın yumurtalıklarından her ay duzenli bir yumurta ureterek tuplere bırakır. Bu işlem sırasında uretilen hormonlar da kadınların duzenli adet gormelerini sağlar. PKOS lu kadınlarda yumurtalıklar duzenli olarak yumurta geliştiremez ve buna bağlı olarak da adet duzeni bozulur. Rahim ic tabakasında zaman zaman kalınlaşma ve aşırı kanama oluşabilir. Androjen adı verilen ve erkeklerde daha yuksek oranda salgılanan hormonun yumurtalıklardan uzun sure aşırı salınımı nedeniyle de kıllanma, kilo alma, akne ve boyunda lekelenmeler oluşabilir.


Ulkemizde bayanların yaklaşık %15’inde PKOS varlığı belirlenmiştir. Kesin nedeni henuz ortaya konmamış olmakla beraber genetik faktorlere bağlı olduğu duşunulmektedir. Genellikle ailevi eğilim olduğu ve ailesinde bu hastalık bulunanların riskinin de daha fazla olduğu bilinmektedir. Hastalık farklı kadınlarda cok değişik şikayetlerle kendini gosterebilir.


PKOS lu kadınlarda genellikle adet duzensizliği ergenlik donemiyle başlar ve artarak devam eder. Ancak butun kadınlarda hastalık aynı şekilde seyretmez. Bazılarında sadece adet duzensizliği mevcutken, diğerlerinde hastalığın butun belirtileri gorulur. Beslenme ve yaşam tarzı hastalığın ciddiyetinin ortaya cıkışında etkili olduğundan, bu tip yumurtalıkları olan ancak ideal kiloda olan kadınlarda hicbir şikayet ortaya cıkmayabilir.


Polikistik Over Hastalığında Teşhis
PKO hastalığında teşhisi sağlayan en onemli nokta hastanın şikayetleridir. Genellikle hasta şikayetlerinin ergenlik doneminden beri var olduğunu belirtir. Adetler duzensizdir. Muayenede akne, kıllanma ve şişmanlık en sık rastlanan bulgulardır. Bircoğunda gebe kalmada zorluk yaşanmaktadır. Ultrasonografik muayenede yumurtalıklar minik sıvı dolu yapılar nedeniyle “inci kolye” şeklinde gorulur.


Laboratuar incelemelerinde yumurtalıklardan salgılanan androjen adı verilen hormonların artmış olduğu gorulebilir. Daha ileri yaş hastalarda yuksek tansiyon ve şeker saptanabilir.


PKO olan bayanların şeker hastalığına eğilimi olup olmadığını araştırmak amacıyla şeker yukleme testi yapılmaktadır.


Duzensiz kanaması olanlarda rahim ic tabakası kanseri riski nedeniyle rahi icinden parca almak gerekebilir.


Polikistik Over Hastalığında Tedavi
PKO hastalığında tedavi hastanın şikayetine ve hedeflerine gore yapılır. En onemli konu hastanın kilo kontrolunu sağlamasıdır. Bazı hastalarda sadece kilo vererek ve ideal kiloya inerek adetler duzene girebilir ve ilişkiyle gebelik sağlanabilir.


Kıllanma ve adet duzensizliği olanlarda en sık kullanılan ilac doğum kontrol haplarıdır (DKH). Bu hapların kullanımı duzenli adet gormeyi sağladığı gibi, kıllanmayı sağlayan hormonları da baskılayarak akne ve kıllanma şikayetlerinin gerilemesine de yardımcı olur. Bircok hastamız DKH ları hakkında bilimsel olmayan kaynaklardan duydukları yan etkiler nedeniyle ilacı bırakmaktadır. PKO hastalığı olanlarda DKH larının yararları yan etkilerinden cok daha fazladır. Yaklaşık 6 ay-1 yıl kullanılan bu ilaclar daha sonra bırakılarak adetlerin duzenine bakılır. Adet duzensizliği suruyorsa tekrar başlanabilir. DKH ları cok uzun yıllar boyunca kullanılabilir, hataların daha sonra gebe kalma şanslarını olumsuz yonde etkilemez. Sadece 35 yaş ustu sigara icen bayanlarda DKH kullanımı damarlarda kan pıhtılaşmasına neden olabileceğinden onerilmemektedir.


Kıllanma şikayeti olanlarda ayrıca sadece androjen adı verilen kıllanmaya neden olan hormonu engelleyen anti-androjen adı verilen ilaclar kullanılmaktadır.


Son 5 yılda metformin adı verilen bir ilac da yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu ilacın kullanılmasının amacı hastanın insulin direncinin duşurerek hormon dengesinin sağlanması ve kilo vermesinin kolaylaştırılmasıdır.


Gebe kalma sorunu olanlarda ise uygulanan tedavi bazı farklılıklar gosterir. DKH ları yumurtlamayı baskılayarak etki gosterirken gebe kalmak isteyenlerde tam tersi yumurtalıkları uyarıcı ilaclar kullanılmaktadır. İlk olarak klomifen sitrat adı verilen ağızdan alınan tabletler ile yumurtalıklar uyarılır. Klomifen beyindeki hipofiz adı verilen bezden yumurtlamayı sağlayan hormonların salgılanmasını sağlar. Klomifen kullanımı 3-4 ay denenir, yanıt alınamayan hastalarda ise daha kuvvetli etki eden iğne kullanımına gecilir. Bu ilacların kullanımıyla hastaların %80 i gebe kalmaktadır.


Bu tedavilere rağmen gebe kalamayanlarda ise son secenek tup bebek uygulamasıdır.


Tup bebek uygulamasında PKO hastaları ilaclara aşırı yanıt verebilir, karında şişlik ve gerginlik olabilir (aşırı uyarılma sendromu). Tup bebek uygulamaları sonucunda gebe kalan PKO hastalarında duşuk riski yumurtalıkları normal olan kadınlara gore daha fazladır.


Polikistik Over Hastalığında Cerrahi
İlac tedavisine yanıt vermeyen bazı hastalarda yumurtalıklardan bir parca cıkarma (wedge rezeksiyon) yontemi uygulanmaktadır. Bu yontemde yumurtalığın ozellikle hormonal aktif bolgesinden bir parca cıkarılarak hormon uretiminin dengelenmesi planlanmıştır. Daha onceki yıllarda yaygın olarak kullanılan bu yontem gunumuzde daha az kullanılmaktadır. Bunun nedeni yapılan cerrahi işlemin yapışıklıklara neden olarak gebe kalma şansını azaltmasıdır.


[h=2]İstanbul Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]