POLİKİSTİK YUMURTALIKLAR
Ozet
Polikistik overler (PCO), yumurtalık etrafında cok sayıda 3-8 mm arasında basit kistler ihtiva eder. Normal yumurtalıklarda ise bu kistlerin ortalama yarısı kadar kist mevcuttur. PCO'lerde bulunan bu kistler aslında icinde ovum bulunan gelişmemiş follikullerdir. Bu follikullerden yumurta serbestleşmesi (ovulasyon) olmaz. Polikistik over sendromu (PCOS) kadınlarda hormonal dengesizlik yaratan bir durumdur. Adet duzenini bozar, erkek tipi kıllanmaya ve infertilite problerine yol acabilir. Tedavi edilmezse zamanla diabet, kalp hastalığı gibi ciddi problemlere neden olabilir. PCOS 'u onlu yaşlarda başlar ve PCOS tedavisi hastalığın semptomlarını kontrol altında tutarken, ileri yaşlarda olabilecek risklerden de hastaları korur.
PCOS Semptomları
Ureme cağındaki (12-45 yaş) PCOS'lu kadınların yaklaşık %5-10' unda semptomlar mevcuttur.Yine bu cağda kadınlarda en sık rastlanan endokrin problem PCOS'dur.
Yumurtalıklarda PCOS tespit edildiğinde aşağıdaki semptomlar (belirtiler) ortaya cıkar:
Menstruel bozukluk: Duzensiz ve seyrek adet kanamaları,
Metabolik sendrom:Aşırı kilo alma, insulin rezistansı.
Maskulinize hormon duzeylerinin artması: Vucutta kıllanma (hirsutizm), sacların seyrekleşmesi, akne.
PCOS Nedenleri
PCOS genellikle genetik geciş gosterir. Ailesinde diabetli, yuksek kollesterollu ve PCOS'lu bireyler olanlarda daha sık rastlanır. Ayrıca aşırı kilolu olmak ve ozellikle aşırı insulin salgısı olması PCOS'nu tetikler. İnsulin seviyesinin artması, androjen hormonunun uretimini ve aktivitesini artırarak PCOS semptomlarının ortaya cıkmasına zemin hazırlar.
PCOS'lu pek cok kadında hormonal dengesizlik mevcuttur. Testesteron, LH duzeyi ve prolaktin seviyesi yukselir, sex hormon binding globulin seviyesi ise duştuğu icin testesteron hormonu daha aktif hale gecerek etkisini kıllanma ve sac dokulmesi, yumurtlama bozukluğu şeklinde belli eder.
PCOS Tanısı
PCOS sık rastlanan ve kadın yumurtalıklarının calışma şeklini etkileyen bir durumdur. PCOS tanısını koyabilmek icin aşağıda yazılan semptomlardan en az ikisinin bulunması gerekir:
-Yumurtalıkların kenarı boyunca dizilmiş cok sayıda kist (polikistik overler).
-Yumurtalıklarda yumurtlama olayının başarısız olması (anovulasyon).
-Erkek hormonlarının normalden daha yuksek ya da normalden daha aktif olması.
PCOS'da androstenedion, testesteron gibi androjen duzeyleri yukselir. DHEASO4 duzeyleri 700-800 mcg/dl'ye kadar yukselmesi buyuk oranda bobrek ustu bezi disfonksiyonu ima eder, cunku bu hormon yanlızca bobrek ustu bezi tarafından yapılır.
Ultrasonik İnceleme İle PCOS Tanısı Net Olarak Konabilir mi?
Ultrasona bakılarak PCOS teşhisi net olarak konulamaz. Bircok kadında, PCOS olmadığı ve bu sendromun hicbir semptomu olmadığı halde yumurtalıkları PCO şeklinde izlenebilir. Bazı kadınlarda (ortalama %30) ise ultrasonda yumurtalıkları normal gorulmesine rağmen PCOS mevcut olabilir. PCOS da ultrasonda en onemli ozellik yumurtalıklarda periferal yayılımlı 10 veya daha fazla follikulin bulunması ve daha onemlisi stromal parlaklığın izlenmesidir.
PCOS Tedavisi
PCOS tedavi edilemez, fakat semptomlar ortadan kaldırılabilir. PCOS'lu hastalarda semptomlardan yalnız biri olabileceği gibi cok sayıda semptom birarada da olabilir. Tedavi alternatifleri kısaca şu şekilde ozetlenebilir:
-Diyet Yapmak: Ağırlık kaybı icin sıkı bir diyet programı tavsiye edilmeli. Kiloya bağlı olarak insulin rezistansı başladığı zaman bu durumu duzeltmek amacıyla glucophage (metformin) tedavisine başlanmalı.Ağırlık kaybı ve ideal kiloya gelmek PCOS hastalarda insulin rezistansı, testesteron yuksekliği, yumurtlama bozukluğu, sac kaybı gibi semptomları buyuk oranda duzelmesine olanak sağlar. Ağırlık kaybı icin uygun bir diyetisyen onerilerine ilaveten her gun yaklaşık bir saat kadar egzersiz yapmak gereklidir.
-Hormonal Tedavi: Androjen hormonu fazlalığını bloke eden ozel formullu doğum kontrol ilacları ya da anti-androjenik ilaclar verilmelidir. Yuzde aşırı kıllanma ve sac kaybına neden olan testesteron hormonunu bloke etmek icin cyproterane acetate, spironolactone, flutamide, finasteride gibi antiandrojen tedaviler uygulanabilir. Ayrıca kıl follikullerinde bulunan ve kılların buyumesini sağlayan enzimi bloke eden kremler (eflornithine krem) kullanılabilir.
-İnfertilite Tedavisi: İnfertilite problemi ortaya cıkan hastalar icin ovulasyon sağlayan clomifene citrale (Clomid) tedavisi verilmeli, bu tedavi başarısız olursa IVF tedavisine başvurulmalıdır.
-Laparoskopik Ovaryan Drilling (LOD): LOD adı verilen cerrahi yaklaşımla polikistik overleri tedavi etmek tıpkı gonodotropin tedavisi kadar etkilidir. LOD sonucu, testesteron ve LH hormonu duşer, FSH hormonu yukselerek yumurtalıklarda follikul gelişimini ve yumurtlamayı sağlar.
-Akne Tedavisi: PCOS tedavisi ile akneler duzelmediği takdirde alternatif akne tedavilerine başvurulmalıdır.
PCOS'a Bağlı İleri Yaşta Gorulebilen Semptomlar (Prognoz)
Aşırı kilo alma sonucu yaş ilerledikce kan basıncında yukselme (hipertansiyon), kan kolesterol seviyelerinde yukselme, insulin rezistansı ve Tip II diabet hastalığı ortaya cıkabilir. Ayrıca yıllarca devam eden adet duzensizliği ve adetlerin seyrek olması nedeniyle ileri yaşlarda rahim ic tabakasından menşe alan endometrial kanser olasılığı da bir miktar artar. Fakat rahim kanseri olasılığı gunumuzde kullanılan oral kontraseptifler (doğum kontrol ilacları) veya hormonal rahim ici aracları (intrauterin sistem) nedeniyle oldukca nadirdir.
Ozet olarak PCOS'lu kadınların semptomları tedavi edilmediği takdirde ilerki yaşamlarında karşılaşabilecekleri sağlık sorunları şunlardır:
-Rahim kanseri: Endometrial hiperplazi, endometrial kanser.
-Hipertansiyon
-İnsulin rezistansı: Tip II diabet. PCOS'lu kadınlar gebe kaldıkları zaman gestasyonel diabet icin adaydır.
-Kolesterol yuksekliğine bağlı damar sertliği (atheroskleroz).
-Obesite, yağlı karaciğer.
-Kalp hastalığı
-Akantozis nigrikans: Kasıklarda ve koltuk altlarında derinin koyu renk alması.
-Depresyon.
-Otoimmun troidit
-Gebelikte duşuk riski.(Makale Yazım Tarihi: 15.02.2012-Op.Dr.Kutlugul Yuksel)
Op. Dr. Kutlugul Yuksel
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı




[h=2]Ankara Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]