Bacakların damar hastalığı atar damarların daralması veya tıkanması olup, en yaygın sebep ateroskleroz yani damar sertliğidir. Başlangıcta coğu kez hic bir belirti vermez.
Genel olarak 50 yaş uzerindeki erkeklerin % 5-15 inde şikÂyete yol acmayan damar hastalığı vardır. Bununla beraber bu sessiz damar hastalığı sıklıkla kalpte koroner damar hastalığı ve beyinde beyin damar hastalıkları ile birliktedir. Ancak aterosklerotik hastalıklar her bolgede herkeste aynı şiddette olmayabilir.
Bacakların damar hastalığına bağlı en yaygın şikÂyet yol yurumekle, koşmakla, merdiven cıkmakla baldırlara, uyluk cevresindeki ve kalcadaki adalelere gelen ve genellikle kramp şeklinde olan ağrıdır (klaudikasyo intermittant). Ağrının en onemli ozelliği; yurumekle ortaya cıkması dinlenmekle 3-5 dakika icinde kendiliğinden gecmesidir.
Ağrı hemen hemen her zaman aynı mesafede gelir. Ancak zamanla bu mesafe kısalabilir.
Zamanla ağrı artık istirahatta bile ortaya cıkmaya başlar. Bir diğer onemli belirti ise ayakta ve parmaklarda iyileşmeyen yaralar ve gangrenlerdir.
Hastanın değerlendirilmesi;
Yaş, birlikte bulunan tıbbi problemler (travma hikayesi, vaskuler ve ortopedik girişimler, onceki ve şimdiki ilac tedavisi) cinsiyet ve ateroskleroz icin risk faktorleri dahil genel bilgi alınmalıdır.
Damarlarla ilgili tum hastalıklarda olduğu gibi periferik damar hastalığının gelişiminde de sigara, diabetes mellitus, lipid bozuklukları, hipertansiyon, hiperhomosisteinuri ve fibrinojen duzeylerindeki yukseklik gibi sebepler hem hastalığın ortaya cıkmasında hem de ilerlemesinde onemli katkıda bulunurlar.
Egzersizle başlayan ağrı (klaudikasyon), istirahat ağrısı ve cilt ulserleri tıkayıcı arter hastalıklarının alışılmış ortaya cıkış şikÂyetleridir. Semptomların şiddeti hastadan hastaya değişir.
Klaudikasyonun ortaya cıkacağı sure veya mesafe tahmin edilebilir ama yuk arttıkca, hızlı yurumede, yokuş aşağı veya yukarı yurumede sure ve mesafe kısalır. Klaudikasyon mesafesi aniden kısalırsa akut bir tromboz veya embolik bir olaydan şuphelenilmelidir.
Kladikasyon eklemlerden cok kas gruplarında oluşur. İstirahatle ortadan kalkar, pozisyondan bağımsızdır ve genelde 5-10 dk da gorulur. Bu kriterlere uymayan durumlarda kas-iskelet sistemi veya sinir sistemi ile ilgili problemler duşunulmelidir.
Aorta, radiyal, ulnar, subklaviyan, karotis, femoral, popliteal, posteror tibial ve dorsalis pedis arterleri elle muayene edilebilir ama dorsalis pedis arteri konjenital olarak bulunmayabilir. Temporal ve oksipital arterlere de ulaşabilir ve temporal arterit şuphesinde palpe edilmelidir.
Nabız alınamayınca, Doppler ile gercekten olup olmadığı, doku veya odemle gizlenip gizlenmediği veya sadece elle saptanmayacak kadar derinde olup olmadığı tesbit edilmelidir. Tipik olarak arteriyel basınc 60 mmHg’ nın altında veya ayak bileği/brakiyal indeksi (ABI) 0.6’ nın altında ise, pedal nabızlar palpe edilemez. Femoral, iliyak, aortik, karotis ve subklaviyan bolgeler muayene edilmelidir.
Anevrizmalar
Arteriyel anevrizmalar olum ve sakatlığın sık rastlanan sebeplerindendir. Erken tesbit edildiği takdirde kesin onarım yapılabilir. En sık gorulen uc anevrizma abdominal aorta, femoral ve popliteal anevrizmalardır. Femoral ve popliteal anevrizmlaların hemen tamamı abdominal aort anevrizlamaların ise %40-60’ ı muayene ile saptanabilir. Anevrizmalar pek cok yerde aynı anda oluşma eğilimindedir. Bu nedenle bir popliteal anevrizma bulununca; iliyak, femoral ve aortik anevrizmalar dikkatle araştırılmalıdır.
Periferik arter hastalıklarında hastanın değerlendirilmesi;
Nabızların değerlendirilmesi, arterial sistemin renkli doppler US ile değerlendirilmesi, deri ısısının termografi ile değerlendirilmesi, MR ve BT gibi ileri goruntuleme yontemleri coğu hasta icin tanı koydurucudur.
Tedavi
Hafif vakalarda kanın akışkanlığını artırıcı ve damar genişletici ilaclar
Sigaranın kesinlikle bırakılması
Beslenmenin duzenlenmesi (kilo kontrolu, omega 3 takviyesi, karbonhidrat ve yağların kısıtlanması)
Egzersiz proğramlar
Soğuktan ve olumsuz iklimlerden uzak durma
Cerrahi tedavi yontemleri (stent, by pass cerrahisi, amputasyonlar)
Vakumed hastalığın her aşamasında yurume mesafesini artıran bir yontemdir.

[h=2]İstanbul Fizik Tedavi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]