Vajinal akıntı ve infeksiyonlar:
Cocuk hastalarda en sık gorulen infeksiyon vulvovajinittir. Vajina ve labiumun (dış vajinal dudaklar) estrogen hormonu eksikliği nedeniyle henuz tam gelişmemiş olması bu bolgede infeksiyonlara yatkınlığa neden olabilir. Etkenler en cok mantar veya E.Coli (koli basili) bakterisidir. Mantar infeksiyonlarda kızarıklık ve kaşıntı on planda iken bakteriyel infeksiyonlarda akıntı ve koku daha belirgindir.
Tedavide kultur tanısı esastır. Ancak kız cocuğunu incitmemek ve ruhsal durumunu orselememek icin ana kucağında muayene edilir. Kultur cubuğunu hastaya gostermek endişelenmesine sebep olur. Kultur sonucuna gore antibakteriyel ya da antifungal tedavi doktor tarafından verilir.
Korunma:
Kız cocuklarında sentetik camaşır kullanmamalı, sık banyo yapılıyorsa sonrasında iyi kurulanmalı, banyoda normal sabunlar (pH derecesi yuksek 5.5 ve yukarısı) genital bolgede kullanmamalı, gereksiz antibiyotik kullanılmamalıdır.
Yabancı cismin vajinada bulunması:
Kız cocukları masturbasyonu keşfederken silgi, kalem ve benzerleri gibi parcaları vajinaya kacırabilirler ya da tuvalet temizliği sırasında kağıt parcası kacabilir. Sonucta aşırı yoğun kokulu bazen kanlı akıntı gercekleşir. Yabancı cismin hekim tarafından cıkarılması mutlak gereklidir. Vulvavajinitin antibiyotikle tedavi edilememesi akla yabancı cismi getirmelidir.
Genital travma:
Genelde ev kazaları ya da cocuk parkı-bisiklet kazaları vulva denilen dış kısımlarda yırtılmalara neden olur. Ailelerin en fazla tereddudu himen denilen kızlık zarının zedelenmiş olması ihtimalindedir. Oysa kızlık zarı bu tip kunt travmalarda kolayca zedelenmeyecek kadar icerdedir. Bu travmalar, kucuk yuzeyel yırtıklar genelde dikiş gerektirmez, derin yırtıklar, yaralanmalar hematom (doku ici kanama) denen morluklara neden olabilir. O yuzden boyle kunt (delici olmayan) zedelenmelerde buz uygulaması faydalı olur. Yuzeysel yırtıklar steril strip denilen bir tur yara bandı ile dikiş olmadan yapıştırılabilir.
Puberte:
Puberte kadın segender seks karakterlerinin (genital kıllanma, meme gelişimi, kalca gelişimi) başladığı ve ureme ozelliğinin kazanıldığı donem olarak tanımlanır.
Pubertenin Başlama Zamanı:
Başlangıcı belirleyen ana faktor genetiktir. Ancak cevresel veya hormonal faktorler bunda değişiklik yapabilir. Beslenme, genel sağlık durumu, coğrafi konum, ışığa maruz kalım ve psikolojik durum değişik etmenlerdir. Vucut kitle endeksi (% 30 ↑) olan kızlarda zayıf kızlara gore erken gorulur. Kırsal kesimde, ekvatora yakın ve rakım olarak duşuk (deniz kıyısı gibi) yerlerde daha erken gorulur.
Pubertede Gorulen Fiziksel Değişiklikler:
Bu değişiklikler belli surelerde gercekleşir ve belli bir sırayı takip eder. Ortalama sure 4-5 yıldır. İlk bulgu buyumede hızlanmadır. Bunu meme gelişiminin başlaması takip eder. Sonra sırasıyla pubik kıllanma (genital bolge) maximum buyume hızı ve menarş (ilk adete verilen isim) takip eder.
Kadın Ureme Organlarının Anatomik Adları:
A.Dış Genital Organlar
Mons pubis (vulvanın uzerindeki cilt dokusu)
Labium major (buyuk dudaklar)
Labium minor (kucuk dudaklar)
Perineal cisim (vajina girişi ile anus arasındaki sert doku)
Anal bolge ve anus
Klitoris (vajina ustundeki tomurcuk)
Uretra girişi (idrar borusunun cıkış ucu)
Vestibulum (vajina girişi )
Himen (kızlık zarı)
B. İc Genital organlar
Serviks (rahim ağzı)
Uterus (rahim)
Tupler
Overler (yumurtalıklar)
Tum meme gelişimi 3-3,5 yılda tamamlanır. Memenin buyukluğu maturasyonu (olgunlaşma) gostermez. İlk once meme başı kabarık bir hale gelir. Bu durum bazen kız cocuğunda hassasiyete neden olabilir ve hatta doktora gidecek kadar endişe yaratabilir. Pubik kıllanma (genital bolgenin kıllanması) değerlendirmesi kılların dağılımına ve sayısına gore yapılır. Kıllar buyuk dudaklar (Labium major) uzerinden başlayıp yukarı ve sonra yanlara doğru yayılır. İlk başlarda zayıf ve acık renkli iken giderek kalınlaşır ve rengi koyulaşır.
Pubertede boy artışı ve buyume oranı:
Kızlar maximum buyume hızına ilk adetten hemen once ulaşırlar. Bu nedenle ilk adeti gordukten sonra kısıtlı bir buyume gosterirler. Halk arasında inanıldığı gibi ilk adetle beraber buyume durmaz ancak yavaşlar. Erkekler boy atma doneminde ortalama 28 kızlar ise25 cmartış gosterirler. Pubertedeki boy atma doneminde buyume hormonu, insulin benzeri buyume faktoru ve yumurtalık hormonları rol alır ve uzun kemiklerde uzama ve epifizlerde (buyumeyi sağlayan plaklar) kapanma izlenir. Bayley – Pinneau tablolarına gore boy ve kronolojik yaş kullanılarak bireyin kemik yaşı ve erişkin donemde ulaşacağı boy uzunluğu tahmin edilebilir.
Cocuğunuzun erişkin yaşta ulaşacağı boy uzunluğu:
Erişkin yaşda ulaşılacak boy uzunluğunun tahmininde pratik klinik yaklaşım midparenteral boy uzunluğunun kullanılmasıdır. Duzeltilmiş midparanteral uzunluk şu şekilde hesaplanır: Annenin boy uzunluğuna13 cmeklenir (erkekler icin) veya babanın boy uzunluğundan13 cmcıkarılır (kızlar icin) sonra ebeveynlerin boy ortalaması alınır. Hesaplanan tahmini değerin8,5 cmaltındaki ve ustundeki değerler cocuğun erişkin donemdeki ulaşacağı boy uzunluğunun 3 ve 97. persentil sınırlarını (alt ve ust sınırlarını) belirler. Bu hızlı hesaplama erken puberte başlaması ya da boy kısalığı sorunu olanlarda yol gosterici olur. Orneğin anne boyu 162cm ve baba boyu 170cm olan x yaşındaki kız cocuğu erişkin yaşa geldiğinde ( 170-13= 157, 157+162=319, 319/2= 159.5cm ortalama ya da minimum 151cm ( 159.5-8.5 ) maksimum168 cm( 159.5+8.5) arasında boy uzunluğuna ulaşacaktır.
Yağ dağılımı ve kıllanma:
Puberte ilerledikce kızlarda erkeklere gore 2 kat daha fazla yağ dağılımı olur ve bunlar uyluk, baldır ve kalcada birikerek kızlarda vucut sınırları değişir. Bobrek ustu bezi hormonları kıllanmanın artmasından ve farklılaşmasından sorumludur. Koltuk altı ve genital bolgede kıllar giderek artar.
Pubertede gorulen problemler:
A)Puberte gecikmesi, 13 yaşa kadar meme gelişiminin başlamaması, 16 yaşa kadar adetin olmaması ya da meme gelişiminin başlamasından 5 yıl icinde adetin olmaması durumudur. Doğuştan rahmin olmaması, kızlık zarının kalın ve tamamen kapalı olması ya da olupta calışmaması gibi durumlar ilk adetin gecikmesine neden olabilirler. Turner sendromu gibi.
(Kallman Sendromu, Prader – Labhardt – Willi Sendromu, Laurence – Moon – Bardet-Biedl Sendromu, kafa ici tumorler, radyasyon, anoreksia nevroza, ilaclar, priner , cushing sendromu)
B)Uygun olmayan pubertal gelişim:
Etkilenen kız cocuğunda pubik ve koltuk altı kıllanma ile orantısız meme gelişimi gozlenir.
C)Puberte Prekoks (erken başlaması):
Puberte bulgularının 7 yaşından once başlaması durumudur. Nedenleri beyin kaynaklı oluşuna gore 2’ye ayrılır.
Santral (gercek) puberte prekoks:
Erken başlayan pubertenin sıklıkla nedeni bulunamaz ve idiopatik olarak adlandırılır. Bunun dışında kafa icindeki damar tumorleri (hamartom), langerhans hucreli histiozis, radyasyon sonrası, travma, infeksiyon olası diğer sebeplerdir.
Periferik (yalancı) puberte prekoks:
Vucuttaki bazı tumorlerin salgıladığı seks hormonları erken seksuel gelişime neden olur. (teratoma, hg.blastama, pituiter adenomlar, Granuloza theca hucre tumorleri, v.b.)
Ayrıca bobrekustu bezi hiperplazisi ya da tumorleri de erken seksuel gelişime neden olur.
Heteroeksuel Puberte:
Bu durumda beklenen puberte zamanında karşı cinse ozgu seks karakterleri gelişir. (yani kız cocuğunda kılların erkek tipinde artması gibi). En sık nedenler polikistik over sendromu veya adrenal hiperplazisidir.
Adolesanlarda Adet Duzensizliği:
Menarş ilk gorulen adet kanamasıdır. İlk gorulen adet kanamasından sonra pek cok kız cocuğu bir sure duzensiz adet gorebilir. Beyin-hipofiz bezi-yumurtalık sırasıyla oluşan etkileşim ve sonunda gorulen duzenli adetlerin tam oluşması 2 yıl kadar surebilir. Bu sure icerisinde henuz yumurtlamanın kaliteli olmaması nedeniyle oluşabilecek cok uzun suren ya da cok fazla kanamalı olan mensturel sikluslar dışında tedaviye gerek yoktur. Uzun ya da fazla kanamalar genc bireyi hem psikolojik hem de fiziksel olarak (kansızlığa neden olabileceği icin) etkiler. Bu şikayetlerle başvuran adelosanlarda ultrasonografide genellikle yumurtalıklarında kucuk (3-4 cmcaplı) kistler tespit edilebilir. Eğer uzun ve fazla kanamalar var ise tedavi etmek faydalı olacaktır.




[h=2]Ankara Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]