Muhendisliği bir kenara bırakacak olursak; ucakların bazı dikkat cekici ozellikleri vardır. Orneğin aydınlatmaları. Eğer başınızı havaya kaldırır ve bir ucak gorurseniz, ucağın ışıklarının yanıp yanıp sonduğunu gorursunuz. Peki neden boyle bir şeyin olduğunu hic duşundunuz mu? Karayollarında kullanılan arabalarda sabit olarak yanan aydınlatmalar varken ucaklarda neden farklı bir durum soz konusu? Gelin hep birlikte bu meseleye yakından bakalım.
Ucaklardaki ışıkların anlamı nedir ve bu ışıklar neden yanıp soner?
Piyasada farklı markalarda yolcu ucakları vardır. Ancak bu ucakların tumunde ortak olarak bulunan bazı ışıklar bulunmaktadır. Bunun nedeni tıpkı otomobillerde olduğu gibi belirlenen standartları sağlamış olmaktır. Buna gore; standart bir yolcu ucağında şu ışıkların yer aldığını soyleyebiliriz:
Navigasyon ışıkları (NAV): Bir ucağın olmazsa olmazıdır. Sağ kanatta yeşil, sol kanatta kırmızı olarak tercih edilmiştir. Yanıp sonen bir yapıdadır. Bu ışıklar ile bir ucağın yonu anlaşılır. Carpışma onleyici ışıklar (Strobe-beyaz): Kuyruk ve kanatlarda geriye bakacak şekilde beyaz renklidirler. Navigasyon ışıkları ile aynı mantığa sahip olan strobe ışıkları, yanıp sonerler ve hem ucağın yonunun anlaşılmasını hem de kazadan kacınılmasına yardımcı olur. Carpışma onleyici ışıklar (Beacon-kırmızı): Ucak govdesinin alt ve ust kısmında bulunurlar. Renkleri kırmızıdır. Bir ucağın motorlarının calışıp calışmadığının anlaşılmasını sağlarlar. Yanıp sonen yapıda olan beacon ışıkları acılmışsa, o ucak calışıyordur. Taksi ışıkları (Taxi): Taksi ışıkları, adından da anlaşılabileceği uzere taksi esnasında kullanılır. İşte bu ışıklarla arabalardaki kısa farların calışma mantığı aynıdır. Surekli yanan taksi ışığı, pilotun taksi yolunu gormesine yardımcı olur. İniş ışıkları (Landing): İniş ışıkları, havacılık icin kritik onem arz etmektedir. Bu ışıklar, ucağın hem gorunurluğunu artırır hem de pilota yol gosterir. Ucağın modeli ve buyukluğune gore yerleri ile sayısı değişebilir. Surekli yanarlar. Arabalardaki uzun farlar gibi duşunulebilir. Pist donuş ışıkları (Runway Turnoff): Pist donuş ışıkları, adından da anlaşılabileceği uzere donuş sırasında yanar. Surekli yanan ışıklar, pilotun cevreyi gorebilmesini sağlar. Kanat denetleme ışıkları (Wing): Kanat denetleme ışıkları ozellikle de kış mevsiminde onemlidir. Havalanı gorevlileri, bu ışıklar yardımıyla kanatta buzlanma olup olmadığını anlarlar. Logo ışıkları: Logo ışıkları ise genelde kuyrukta yer alır. Ucağın hangi taşımacılık şirketine ait olduğunu gosteren logonun aydınlatılmasını sağlar.
İceriğimizin bu noktasına kadar, ucaklardaki ışıkların ne anlama geldiklerini anlamış olduk. Şimdi de bu ışıklardan bazılarının neden yanıp sonduğune yakından bakalım.
Ucaklardaki ışıkların yanıp sonmesinin tek nedeni var: Dikkat cekmek! Ucaklardaki ışıkların yanıp sonmesinin nedeni aslında cok basittir: Dikkat cekmek. Yanıp sonen ışıklar, gokyuzune bakan insanların da diğer pilotların da dikkatini daha fazla ceker. Gelin hep birlikte bu işin bilimsel boyutuna da bir bakalım.
Bilim insanlarına gore insan beyni, yanıp sonen ışığı daha dikkat cekici buluyor
Bilim insanları, bugune dek insan gozu ile ilgili tonla araştırma yaptılar. Yapılan araştırmalar, insan gozunun her ışığa aynı tepkiyi vermediğini ortaya koydu. Orneğin sabit olarak yanan cok parlak bir ışıktansa yanıp sonen daha az parlak ışık, beyin tarafından daha dikkat cekici bulundu. Hatta gozumuzun maksimum tepki verdiği frekans, 4-8 Hz aralığıdır.
NASA'nın renk ve ışığın kullanımıyla ilgili kurduğu araştırma laboratuvarı "Color Usage Research Lab", ust paragrafta anlattığımız durumu deneyimlemenizi sağlayan bir internet sitesine sahip. Bu internet sitesinde, farklı Hz değerlerine sahip olan yanıp sonen ışıkların beyin tarafından nasıl algılandığı orneklerle anlatılıyor. Burada bulunan bağlantıyı kullanarak o siteye ulaşabilir ve testi kendiniz de yapabilirsiniz. Boylelikle bir ucağın ışıklanrının yanmasının ne anlama geldiğini cok daha iyi bir şekilde anlayabilirsiniz.
Not: Yanıp sonen ışıklar, bazı epilepsi hastalarında krize neden olabilir. Webtekno olarak NASA'nın internet sitesine yonlendirme yapmamızın nedeni de tam olarak bu. Eğer epilepsi hastasısıysanız ve ışığa karşı hassasiyetiniz varsa siteye girmemenizi tavsiye ederiz.