Beyin pilleri başta Parkinson Hastalığı olmak uzere pekcok hareket bozukluğunun cerrahi tedavisinde son yıllarda giderek yaygın olarak kullanılan oldukca karmaşık elektronik cihazlardır.
Bilindiği gibi butun hareket bozukluklarının başlangıc tedavisi medikal tedavi ile yapılmaya calışılmaktadır. Ancak artık ilac tedavisine cevap vermeyen veya istem dışı hareketler gibi şiddetli ilac yan tesirlerinin gozlendiği ileri evrelerdeki Parkinson Hastalarında, spazmotik tortikollis adı verilen boyun kasılmalarında, şiddetli vucut kasılmaları ile giden distoni hastalıklarında coğu zaman tıbbi tedavi yararlı veya yeterli olamamaktadır. Bu gibi hastalarda alternatif tedavi olarak beyin cerrahisinin bir alt dalı olan Fonksiyonel ve Stereotaktik Beyin cerrahisi girişimleri hastalara onemli yararlar sağlayabilmektedir.
Bu cerrahi girişimlerde amac beyin icerisinde birkac milimetre caplı anatomik ve fizyolojik hedeflerin yerini doğru tesbit edebilmek ve bu noktalardaki fizyolojik aktiviteyi etraflarındaki hayati onem taşıyan dokuları etkilemeden değiştirebilmektir. Bu değişiklik ya hedef bolgenin bir ceşit lazere benzeyen yontem ile yakılması, bir başka deyişle “destruktif girişim” veya bu bolgenin bir ceşit elektrik akımı verilerek etkilenmesi, yani “modulatif girişim” ile sağlanabilmektedir.
Beyin pilleri insan beyninin icerisine yerleştirilen ve ucunda polariteleri değiştirilebilir dort platinium-iridium karışımı kutbu bulunan bir elektrod, bu elektrodu esas pil cihazına bağlayan bir uzatma (extension) ve pilin kendi govdesinden oluşan elektronik duzeneklerdir. Elektrod kısmı beyin icerisine yerleştirilmekte, bu elektrod uzantı yardımıyla cilt altından goğus kafesinin ust kısmına yerleştirilen pile bağlanmaktadır. Pil cihazı dışarıdan bilgisayar aracılığı ile telemetrik programlanabilen oldukca karmaşık bir elektronik moduldur. Bu cihaz programlanarak beyin icersindeki elektrodun ucundaki dort kutubun pozitif/negatif/notr olarak değiştirilebilmesi ve pek cok değişik kombinasyonlar yaratılabilmesi sağlanmaktadır. Ayrıca verilen elektrik akımının şiddeti yani amplitudu, frekansı yani saniyedeki verilen elektrik dalgası sayısı ve verilen akımın dalga genişliği ayarlanabilmekte, boylelikle beyinde etkilenen alanın yeri ve buyukluğu değiştirilebilmektedir.
Beyin pili takılması operasyonu tumu ile lokal anestezi altında ve hastalar uyanık olarak gercekleştirilmektedir. Hastalar sadece operasyonun son aşamasında son bir saatlik bolumde pilin govdesi goğuste cilt altına yerleştirilirken acı duymamaları icin uyutulmaktadırlar. Piller takıldıktan sonra hastadan hastaya değişmekle birlikte ortalama birkac haftalık aralıklı ve sık kontrollerle pillerin ince ayarları bilgisayar aracılığı ile yapılmakta ve hastaların en fazla randıman alabilecekleri parametreler ayarlanmaktadır.
Pil takılan hastalara bir mıknatıs verilmekte ve hastalar arzu ettikleri takdirde bu mıknatısı goğuslerindeki pil govdesine yaklaştırıp birkac saniye uzerinde tutarak pili acıp kapatabilmektedirler. Bu işlemin amacı uygun hastalarda geceleri pilleri kapalı tutarak pil batarya omurlerini uzatabilmektir. Pillerin omru uygulanan beyin bolgesi ve hastalara gore değişmekle birlikte ortalama 7-8 yıl arasında değişmektedir. Pilin bataryası bittiğinde başka bir beyin operasyonuna ihtiyac olmayıp pillerin sadece goğus bolgesindeki cilt altına yerleştirilmiş kısmı yaklaşık yarım saatlik bir operasyonla değiştirilmektedir. Daha yuksek elektrik akımı verilmesi gereken distoni hastalığı olan hastalarda 9 yıl kadar omru olan ve dışarıdan şarj edilebilen beyin pillerini de uygulamak mumkundur.
Pil takılan hastaların normal gunluk yaşantılarında hicbir değişiklik olmamaktadır. Hastalar her turlu sportif faaliyeti surdurebilir ve yuzebilirler. Pil takılan hastalara uzerlerinde elektronik cihaz taşıdıklarına dair bir belge verilmekte ve hastalar gerektiğinde guvenlik kontrollerinde bu belgeyi gostermektedirler. Pil takılı hastaların pil ayarlarını değiştirebileceğinden MR cektirmelerine izin verilmemektedir. Ancak cok gerekli olduğunda yapılacak ayarlamalar ile MR cektirilmesi de mumkundur.
Yukarıda tanımlanan ozellikleri nedeni ile beyin pilleri insanlara takıldıklarında hareket bozukluklarının tedavisinde kontrol edilebilir, ayarlanabilir ve yan etkiler gorulduğu takdirde geri donuşumu olan bir tedavi yontemi olarak buyuk kolaylıklar sağlamaktadır. 1970’li yılların sonunda tek bir kutbu olan ilk versiyonları ile uygulanmaya başlanan beyin pilleri, 90’lı yılların başından itibaren yeni geliştirilen ve ucunda dort kutbu olan versiyonları ile giderek yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Parkinson hastalarında beyin pilleri bugun hastaların onde gelen bulgularına gore uc ayrı beyin bolgesine yerleştirilmektedir. Tremor denilen titremenin on planda olduğu hastalarda beyinin talamus adı verilen ve titremeden sorumlu hucrelerin daha yoğun bulunduğu beyin bolgesine, katılık, yavaşlık ve istem dışı hareketler gibi bulguların on planda olduğu hastalarda beyinin globus pallidus denilen beyin bolgesine, bulguların iki taraflı ve ağır olduğu, yurume bozukluğunun on planda olduğu hastalarda beyinin her iki yarım kuresinde birer adet bulunan subtalamik nukleus adı verilen beyin bolgelerine ve iki taraflı olarak beyin pilleri yerleştirilmektedir. Pillerin hangi beyin bolgesine yerleştirileceğine hastaların onde gelen klinik bulgularına gore karar verilmektedir. Bu beyin cekirdekcikleri arasındaki mesafe her ne kadar birkac milimetreden fazla değilse de uygulamaların klinik sonucları arasında onemli olcude farklar izlenmektedir. Subtalamik nukleusa takılan beyin pilleri Parkinson Hastalarında ilac alınmış hale benzer etki yarattıklarından hastalığın hemen butun bulgularını duzetlmekte, bu ozellikleri nedeni ile de giderek daha yaygın olarak kullanılmaktadırlar.
Hareket bozukluklarının tedavisinde hedef teşkil eden hucrelerin ve etraflarındaki hayati oluşumların yerlerinin hata payı olmadan bulunması buyuk onem taşımaktadır. Son yıllarda geliştirilen Tek hucre duzeyindeMikroelektrod kayıt ve stimulasyon tekniği, insan beyninin icerisine ucu 2 mikron kalınlığında bir elektrod yerleştirilmesi ve bu elektrodun bilgisayar aracılığı ile ilerletilmesi ve oldukca karmaşık ve pahalı elektronik cihazlara bağlanması sureti ile beyindeki tek bir hucrenin elektriksel aktivitesinin algılanıp dinlenmesini, veya bu bolgeye cok duşuk elektrik akımı vererek uyanık ameliyat edilen hastaların bu uyarıya verdikleri cevabın incelenmesi sureti ile beyinin fizyolojikharitasının cıkartılmasını sağlayan bir yontemdir. Bu yontem sayesinde bulundukları yerler hastadan hastaya en az iki-uc milimetre farklılık gosteren hedef hucrelerin yerleri 100 mikrondan daha az bir hata payı ile bulunabilmektedir. Mikroelektrod kayıt ve stimulasyon tekniği kullanılarak Dr.Ali ZIRH tarafından Mart 1997 başından beri 750’den fazla operasyon başarı ile gercekleştirilmiş, 195 beyin pili takılmıştır. Kullanılan Tek hucre duzeyinde Mikroelektrod kayıt ve stimulasyon tekniği sayesinde hastalarda son derece başarılı sonuclar elde edilmiş olup hicbir komplikasyon ve yan etki gozlenmemiştir.
Parkinson hastalarındaki cerrahi girişimlerde ilgili beyin bolgelerinde lazere benzeyen ve Radiofrequency (RF) denilen bir yontemle lezyon yaparak (yakarak) da bu bolgelerdeki hucrelerdeki aşırı aktiviteyi kontrol edebilmek mumkundur. Ulkemiz gibi ekonomik koşulların cok iyi olmadığı veya sağlık sigortalarının bu tip cerrahi girişimleri karşılamadığı ulkelerde hastaların ekonomik koşulları başlangıcta pil takılmasına uygun değil ise ilk cerrahi girişim genel olarak lezyon yapma tarzında olmaktadır. Bu durumda tek taraflı cerrahi girişimlerde lezyon yapma (yakma) işlemi oldukca başarılı sonuclar vermektedir. Bu koşullarda beyin pilleri genellikle yan etkilerin gorulme risklerinin fazla olduğu iki taraflı cerrahi girişimlerde ikinci operasyonun etkilerinin kontrol edilebilir olması amacı ile uygulanırlar. Buna ilave olarak son yıllarda beyinin Subtalamik Nukleus adı verilen bolgesine iki taraflı beyin pili yerleştirme operasyonunun ileri evrelerde Parkinson Hastalarında son derece carpıcı iyileşme sağladığı, hastaların hemen hemen ilac bile almaya ihtiyac duymayacak kadar iyileşebildikleri gozlenmiştir. Bu tedavideki zorluk bahsedilen bolgenin cok kucuk olması ve yerin doğru tesbit edilmesinin cok guc olmasıdır. Ancak Mikroelektrod kayıt ve stimulasyon tekniği kullanılarak bu bolgelerin hatasız tesbiti mumkun olmaktadır. Benzeri şekilde farklı hedeflere piller yerleştirilerek Parkinson hastalığı dışında el titremelerinin, şiddetli boyun kasılmalarının ve boyun eğriliklerinin, kontrol edilemeyen ağrıların da bu yontemle tedavisi mumkundur.
Bugun Sosyal Guvenlik Sistemi uygun secilen ve doğru endikasyon ile ameliyat edilen hastalarda operasyonun en pahalı kısmı olan pil parasının tamamını karşılamaktadır. Boylelikle son aylarda lezyon cerrahisi yerine daha guvenilir ve kontrol edilebilir bir yontem olan Beyin Pili takılması operasyonlarından cok daha fazla sayıda hastanın faydalanması mumkun olmaktadır. Mikroelektrod kayıt ve stimulasyon tekniği kullanılarak Dr.Ali ZIRH tarafından toplam 195 hastaya beyin pili takılması operasyonu yapılmış, bu operasyonların 118’i son iki yıl icerisinde hastaların Sosyal Guvenlik Kurumu kapsamında ameliyat olmasını sağlayan Medikalpark Bahcelievler Hastanesinde gercekleştirilmiştir.
Hareket bozukluğu hastalığı olan her hastaya cerrahi girişim uygulamak mumkun olmayabilir. Hastaların ameliyattan yarar gorup goremeyeceklerine veya boyle bir girişime aday olup olmadıklarına ancak ayrıntılı klinik değerlendirme ve testler sonrasında karar verilmektedir.

[h=2]İstanbul Beyin Cerrahi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]