Kadın infertilitesinin en sık sebeplerindendir, aynı zamanda da doğru bir tedavi ile başarı şansının en yuksek olduğu gruptur. Genellikle kadınlar adet duzensizliği veya adet olamama şikayeti ile gelirler. Bazı kadınlarda da vucut tuylenmesinde artış, akne, goğuslerden sut gelmesi şikayetleri olabilir. Duzenli, yani yaklaşık 28 gunluk dongulerle adet goren bir kadının yumurtlaması da buyuk olasılıkla duzenlidir fakat nadiren de olsa yumurtlama problemi mevcut olabilir.
Ovulasyon İnduksiyonu ( Yumurtlama Takibi Ve Tedavisi ) Nedir?
Ovulasyon induksiyonu (yumurtlama tedavisi), verilen ilaclar ile yumurtlamanın uyarılmasını, yumurtlama sayısının arttırılmasını ve bu şekilde gebe kalma olasılığını yukseltmeyi amaclayan yontemleri icerir.
Yumurtlama Takibi Ve Tedavisi Kimlere Yapılır?
Yumurtlamanın olmadığı veya duzensiz olduğu kadınlarda kullanılabildiği gibi infertilite nedeni acıklanamayan hastalarda veya erkeğe ait nedenlerle ortaya cıkan durumlarda da kullanılabilir. Tedavi yonelimleri tanıya gore değişmektedir. Eğer bir erken menopoz mevcutsa durum farklılık arz etmektedir. Fazla kilolu olan hastalarda oncelikle kilo vermesi onerilir.
Yumurtlama Takibi Ve Tedavisi Nasıl Yapılır?
Yumurtalar belirli bir buyukluğe ulaşınca catlatma iğnesi (hCG) yapılır. Bundan 36-40 saat sonrasına sonra ya cinsel ilişki onerilir. (zamanlanmış cinsel ilişki ) ya da eğer uygulanacaksa spermlerin uterus icine verilmesi işlemi (aşılama, IUI ) ya da tup bebek (IVF) veya mikroenjeksiyon (ICSI) işlemleri icin yumurta toplama işlemi (OPU) uygulanır.
Yumurtlama Takibi Ve Tedavisi Ne Zaman Yapılır?
İnfertilitede ovulasyon induksiyonu ozellikle adetin 2-5. gunu başlanan bir tedavi şeklidir.Tedavinin nasıl takip edileceği kullanılacak ilaca ve yapılacak işleme gore değişir.
Yumurtlama Takibi Ve Tedavisinde Hangi İlaclar Kullanılır?
Yumurtlama tedavisi ya da diğer adıyla ovulasyon induksiyonunda kullanılan cok sayıda ilac vardır. Temel amac onceden problemli olan yumurtlamayı sağlamak, ovulasyonu duzenlemek ve sayısal olarak yumurtaların artması ile de gebelik şansını yukseltmektir.
Ovulasyon induksiyonunda kullanılan ilaclar; farklı dozlarda, farklı kombinasyonlarda diğer ilaclarla birlikte ve değişen surelerde kullanılır.Yumurtlama uyarıcı ilaclar hormonal icerikli olup tablet formda olanlar (clomiphene, tamoxifen, bromocriptine, Letrozole..) ve iğne formunda olanlar (HMG veya FSH) mevcuttur.
Genel Olarak Kullanılan İlaclar
1) Klomifen sitrat ( Clomiphene ) tablet:
Erkekte iktidarsızlığın bulunmadığı, dolleme yeteneğinin normal olduğu infertilite vakalarında kadında mevcut yumurtlama sorunlarının giderilmesi amacıyla klomifen sitrat kullanılır. Clomiphene vucutta estrojen hormonu yokmuş gibi bir durum oluşturarak, bunu telafi etmek amacıyla FSH ve LH hormonlarının fazla salınımına sebep olur ve boylelikle folikul dediğimiz yumurtalar gelişmeye başlar.
Clomiphene ile ovulasyon uyarılmasında adetin 2-5. gunlerinde gunde 1 tablet (50 mg) ile başlanarak 5 gun boyunca devam edilmesi onerilir. Folikul gelişiminin olmadığı durumlarda doz gunde 3 tablete kadar arttırılabilir. Folikuler gelişim sonrası ovulasyon (yumurtlama) olduğu ultrason ile takip edilebileceği gibi adetin 21-23. gunlerinde kan progesteron duzeyi de bilgi verebilir.
Clomiphene tedavisi ile ovulasyon %80 oranında gercekleşmekte iken gebelik oranı 6 ayın sonunda %30-50 civarındadır. İkiz gebelik oranı %10’dur
. Bu ilacın yan etkileri; sık gozlenmemekle beraber sıcak basmaları, bulantı, başağrısı, karın ağrısı olarak sayılabilir. Eğer 4 aylık clomiphene tedavisine rağmen ovulasyon elde edilememiş ise ilaca devam edilmemelidir
2) Tamoxifen, clomiphene ilacına benzer mekanizma ile calışır. Kullanımı aynı şekildedir. Clomiphene kullanırken bazen ultrasonda gozlenen endometrial kalınlığın yeterli olmaması durumu Tamoxifen ile gozlenmemektedir. Son zamanlarda Tamoxifen ilacının clomiphene ile aynı ve hatta ustun olduğu yonunde fikirler ağırlık kazanmıştır.
3) Letrozole, yumurtalıklarda estrojen uretimini bloke eder ve bunu telafi amacıyla beyin hipofiz bezinden folikul gelişimini uyarıcı hormonların fazla salınımına neden olur. Boylelikle yumurtalıklarda folikul gelişimi başlar. Letrozole kullanımına genellikle adetin 3. gunu başlanır ve 5 gun sureyle gunde bir (2,5 mg) ya da iki tablet alınır. Clomiphene tedavisi ile folikul gelişimi ya da yumurtlaması olmamış kadınların onemli bir kısmında Letrozole ile yanıt alınabilmektedir.
4) HMG (human menopausal gonadotropin), hem FSH hem de LH hormonlarını iceren iğne formunda bir ilacdır..Clomiphene/Letrozole tedavisinin başarısız olduğu ya da kendi FSH ve LH hormonları uretilmeyen kadınlarda kullanılmaktadır.
Doz kişiden kişiye ve hatta aynı kişide bir aydan diğerine değişiklik gosterebilmektedir. Gunluk enjeksiyonların yapıldığı 8-10 gunluk takiplerde ultrason kontrolu onerilir cunku fazla sayıda folikul gelişim riski soz konusudur. Coğul gebelik riski %20’lerdedir
5) FSH (follicle stimulating hormone), HMG’ye benzer bir ilac olup sadece FSH icermektedir. HMG ile olduğu gibi yumurtalıkların aşırı uyarılması sozkonusu olabileceğinden tedavisi sırasında ultrason ile sıkı takip onerilmektedir.Yine coğul gebelik riski %20’lerdedir ve bunların da ucte biri ucuz ve uzeri olabilmektedir. Menopozdaki kadınların idrarından elde edilen FSH preparatları olduğu gibi rekombinant DNA teknolojisi ile elde edilen saf FSH preparatları da mevcuttur.Şu an en sık tercih edilen formu recombinant FSH olanıdır.Ozel kalemleri ve ince iğneleri mevcut olup kullanımı kolaydır.
6) LH (luteinizing hormone), FSH ve HMG gibi bir hormon olup bazı durumlarda (hipogonadotropik hipogonadism gibi) FSH ile birlikte kullanılmaktadır. HMG icerisinde de LH hormonu bulunmaktadır.
7) HCG (human chorionic gonadotropin), Yumurtlama tedavilerinde yukarıda bahsedilen fertilite ilacları ile yumurta gelişimi sağlandıktan sonra HCG verilmesi son aşamadır.Yumurtaların boyutları, endometrium (rahim ic tabakası) kalınlığı ve kan estrojen duzeylerine gore HCG iğnesinin zamanlaması yapılır. HCG verildikten 36-48 saat sonra yumurtalar catlayarak icerisindeki yumurtayı bırakırlar.
8) Bromocriptine, Cabergoline folikul gelişimini doğrudan uyarmayan fakat prolaktin (hipofiz bezinden salgılanan sut hormonu) duzeyini duşuren ilaclardır. Yumurtlama problemi olan ve prolaktin duzeyleri yuksek hastalarda bu ilacların kullanımı sonucu prolaktin seviyeleri normale doner ve yumurtlama başlayarak gebelik oluşabilir
9) GnRH analogları (GnRH agonistleri ve GnRH antagonistleri), FSH ve HMG ile yumurtalıkların uyarılması sırasında uygulanmaktadırlar. Bu ilaclar değişik tedavi protokollerine gore verilebilir. Yan etkileri sıcak basmaları, vaginal kuruluk, duygu durum değişimleri ve depresyon olarak belirtilmektedir.
GnRH agonistleri, adetin 3. veya 21. gunlerinde başlanabilen ve cilt altı veya burun spreyi formları olan ilaclardır.
GnRH antagonistleri, folikul gelişimi ve kan estrojen duzeylerine gore folikul takipleri sırasında adetin genellikle 6-8. gunlerinde başlanan cilt altına uygulanan ilaclardır. ( Cetrotide, Orgolutran) Gunumuzde antagonistler en sık kullanılan ilaclardandır.
10) Doğal progesteronlar: Progestan ve Crinone jel gibi ilaclardır. Yumurta toplanmasından sonra uygulanırlar. Alternatif olarak, gunluk progesteron enjeksiyonları da (Pregnyl ampul gibi) kullanılabilir.
Doğal progesteronların hepsinin amacı endometrium denen rahmin ic duvarını embriyoların yuvalanmasına hazırlamaktır. Bazen ek olarak hormonal destek olarak HCG enjeksiyonları da kullanılabilir.
Yumurtlama Tedavisi İcin Kullanılan İlaclar Erken Menapoza Sokar Mı?
Hayır,cunku normalde her ay bir kadında 40-60 yumurta buyumek ve olgun hale gelmek icin yola cıkmakta ve sadece biri olgun (dominant) hale gelerek diğerleri atreziye gitmekte yani gerilemektedir. Yumurtlama tedavisi ile atreziye gidecek olan yumurtaların bir kısmının gelişip buyumeye devam etmesi uyarılmaktadır

[h=2]Ankara Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]