Yumurtalık, yumurtalık yolu kist ve urları, gebelikte kist ve urlar
Kist : İci sıvı dolu kesecik.
Ur: İci katı icerikli
Kitle: Her ikisine verilen isim, kisti
Yumurtalık ve tuplerin basit iltihabı, apsesi, kisti, yapısal anormalliği, kanseri kitle tanımlaması icindedir.
Ayrıca bu organlara komşu organların kitleleri de yanlışlıkla yumurtalık ve tuplerinin kitleleri değerlendirilmesine neden olabilir.
Bu kitlelerin değerlendirilmesinde hastanın verdiği bilgiler (hasta yaşı-cocukluk, ureme cağı, menopoz oncesi ve menopoz, yakınmaları) , muayene bulguları, ultrasonografi ve diğer goruntuleme yontemlerinden yararlanılır.
Ağrı: İltihabi durumlarda daha fazla gorulur. Karında şişlik, asit varlığı, kitlenin buyukluğu, yeri, kistik ya da katı icerikli olduğu, hareketli ya da hareketsiz olduğu, bulunduğu yer, tek ya da cift taraflı olması, adet duzensizliği, sindirim sistemi bozukluğu (kabızlık, ağrılı dışkı) sık idrara cıkma (kitlenin idrar yollarına basısı sonucu sidik borusunda ve bobrekte genişleme) ailede meme ve yumurtalık kanser oykusu kılların artışı ya da sac dokulmesi değerlendirilir.
Tanı: Ultrason en onemli tanı aracıdır (kistik kitlelerde başka goruntuleme tekniklerine yoktur.) Doppler ultrason, kan tetkiklerinde ur belirtecleri, gerektiğinde tomografi, MR (manyetik rezonans) kullanılır.
Ameliyatı ne zaman yapılmalı ?
Hasta şikayeti ve kitle 6 cm’ den buyukse, iceriği katı ve icerisi karnabahar gorunumunde ise, asit oluşmuşsa, kitle sureklilik gosteriyor ya da buyuyorsa ameliyat duşunulebilir.
Ureme cağında 8 cm’ in altında tamamen kistik yapıda olan hastalar iki adet donemi takip edilebilir.
Menopoz sonrası 5 cm’ den kucuk tamamen kistik yapıda olanlar ultrasonografi ve ur belirtecleri ile takip edilebilir.
Kitlesi olan cocuk ve genclerde kanda ur belirteclerine bakılmalıdır.
Cocukluk cağında bazı kitlelerde oncelikle takip yapılmalıdır.
Eğer kitle cıkarılıyorsa mutlak operasyon esnasında selim mi, habis mi diye patalojik inceleme yapılmalıdır.
Kitle tanı ve tedavisi ne denli erken yapılırsa o denli yuz guldurucu sonuclar elde edilir.
Ureme cağındaki kadında rahme ait kitle varlığında gebelik dışlanmalıdır.
40-45 yaşta coğunlukla kitleler selimdir.
50 yaş altında yarıdan fazlası selimdir.
Kistin Akıbeti;
Sapı etrafında donerek gangrenleşebilir, yırtılabilir (buna bağlı şiddetli karın ağrısı oluşup acil ameliyat gerekebilir), sindirim sistemine ait bulgular (bulantı, kusma) olabilir.
Yumurtalık Kisti İyi Huylu Mu, Kotu Huylu Mu?
Yaş ( ileri yaşta, menopozda kotu olasılık), buyukluk ve şekil (buyuk ve duzensiz, katı icerikli olduğunda kotu olma olasılığı yuksek), yapışıklık (komşu dokulara, organlara ne denli yapışıksa kotu olasılık) , duyarlılık değerlendirilir.
Kotu huylu yumurtalık kitlesi en sık gorulen kadın hastalıkları kanserlerinden olup kanserden olum nedenlerinde onemli bir yer tutar.
Sırayla doğurganlık, menopoz oncesi, menopoz sonrası doneme bağlı olarak kotu huylu olma olasılığı artar.
Menopoz sonrasında aksi kanıtlanana dek tum kistlerden kuşku duyulmalıdır.
Fizyolojik – Normal Olan Kistler;
Folikul kistleri yumurta hucresinin catlamaması sonucu oluşur. Beslenme, sporla ilgisiz. Genelde patlar ve kaybolur. Adet duzensizliği yapabilir. 5 cm’ den kucuktur. Ağızdan doğum kontrol hapı verilebilir. Ameliyat genelde buyumuşlerde coğunlukla laparoskopi ya da acık karın ameliyatı yapılır.
Gebelik kistleri bebeğin rahme yerleşmesini sağlayan hormon uretir. Bu nedenle adet gecikmesine de neden olabilir. Tedavi gerekmez, gebeliğin daha sonra ki aylarında kendiliğinden kaybolur.
Cikolata kistleri, kist icindeki pıhtı eriyip, kahverengi renk alır. Cikolata gorunumundedir. Etrafa yapışır. Yoğun icerikli gorunur. Ağrılı adet gorme, ilişkide ağrı, cocuk sahibi olamama, fazla adet gorme, yoğun adet belirtileri olabilir. Tedavi ilac ya da belirtiye, buyukluk ve yaşa gore laparoskopi yapılır.
Aşırı hormon salgılamasına bağlı kistler bebek olması icin verilen ilaclara bağlı olarak, uzum gebeliğinde oluşur. Genelde takiple kendiliğinden duzelir.
Gebelikte oluşan katı icerikli ur hastaların bir kısmında aşırı salınan erkeklik hormonuyla tuylenme artışı olabilir. Gebelik sonu kaybolur.
Katı İcerikli Olan Kitleler
Coğunlukla 20 yaştan once bazen tek taraflı bazen cift taraflı icinde yağ, kıl, diş iceren dermoid kistler ve az olasılıkla kotu huylu olması ozelliği olan kistler gorulebilir.
Tum kadınların %5’ inde, cocuğu olmayan kadınların coğunluğunda yumurtalık yollarında tıkanıklığa neden olan rahim ici tabakasının yumurtalık ya da yumurtalık yolları ve cevre dokularda bulunmasına bağlı oluşan durumda kist varsa cıkarma bazen yakma, ağrılar cok yoğun ise sinir kesme operasyonları uygulanabilir. Bu hastalar icin ilac tedavisi de kullanılır.
Tum bu bahsedilen kitlelerde konu olan olay kitlenin selim mi, habis mi, hastanın hikayesi, cocuk isteği, belirtiler, yaşı, kitlenin boyutu, kitlenin iceriği değerlendirilir ve ona gore takip mi edileceği, ilac tedavisi mi, ameliyat mı edileceği kararı verilir.
Gebelikte
10cm altında tek taraflı kistik hareketli, asiti olmayan gebeler 18 haftaya dek takip edilebilir.
Sureklilik gosteriyorsa ya da buyuyorsa operasyona karar verilebilir.
10 cm buyuk katı birimler iceren ve icerisi duzensiz, cift taraflı kistlerde ultrasonografi ile takip edilir. Gebeliğin 18 haftasında sureklilik gosteriliyorsa ya da gebeliğin herhangi bir doneminde buyukluğu 1/3 oranında artıyorsa operasyon kararı verilebilir.

[h=2]İstanbul Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]