Over kanseri kadın kanserlerinin %3 unu oluşturmakla birlikte, herhangi bir kadın ureme sistemi kanserinden cok daha fazla olume neden oluyor. Dunyada her yıl ceyrek milyona yakın kadın yumurtalık kanserine yakalanırken, 140.000 den fazla kadın over kanseri nedeniyle yaşamını kaybediyor. Over kanseri dunyada kadınlarda kansere bağlı olumler arasında 5. sırada yer alıyor. Ureme sistemi kanserleri arasında en fazla olume neden olan kanserin over kanseri olduğunu vurgulamakta yarar var.
Diğer bazı kanserlerden farklı olarak over kanseri gelişmiş ve gelişmekte olan ulkelerde benzer oranlarda goruluyor. Bu yaygın ve olumcul kanser turuyle ilgili dunyanın her yerinde farkındalık oluşturulmaya calışılıyor. Mayıs ayının 8’I Dunya Over Kanseri Farkındalık Gunu ilan edilmiş. ABD’de Eylul ayı yumurtalık kanseri farkındalık ayı olarak kabul ediliyor.
OVER KANSERİ BAŞLANGIC NOKTASI VE SIK RASTLANAN TURLERİ: Gunumuzdeki araştırmalar over kanserinin fallop tuplerinden (yumurtalık kanallarından) başladığına ve yumurtalıklara ilerlediğine işaret etmektedirler.
Over kanserlerinin buyuk coğunluğu (%85-90) yumurtalık yuzeyindeki malign (kotu huylu) hucrelerden oluşuyor ve ‘’epiteliya lkanserler’’ olarak tanımlanıyor. Bazı epiteliyal tumorler ise duşuk malign potansiyelli ve yuksek malign potansiyelli olanlara gore daha az tehlikeli oluyor ve ‘’borderline tumorler’’olarak tanımlanıyor. Over kanserinde 5 yıllık yaşam %18-89 arasında değişirken, duşuk malign potansiyelli borderline tumorlerde bu oran %77-99 arası değişiyor.
OVER KANSERİ ERKEN EVREDE SAPTANAMIYOR
Over kanseri cok erken evrede , sadece lokalize olarak saptanabildiği durumda kadının 5 yıllık survive (yaşama şansı ) %93 e ulaşıyor. Ancak over kanserlerinin ancak %15’i erken evrede saptanabiliyor. Over kanseri tanısı konduğunda kadınların %17 sinde bolgesel lenf duğumlerinde kanser hucresi yayılımı saptanıyor.Ne yazık ki kadınların %62 sinde over kanser tanısı konduğunda, kanserin vucuda yayılmış olduğunu yani metastazların olduğunu goruyoruz.
OVER KANSERİ ERKEN EVREDE SAPTANDIĞINDA 5 YILLIK YAŞAM FAZLA
Over kanseri sadece tek yumurtalıkta sınırlıyken 5 yıllık yaşam şansı %90 iken, metastaz olduğunda bu sure %25’e duşmektedir. Over kanseri saptandığında evreleme , tedavi ve survive (kadının yaşam suresi) belirlemede cok onemli.
Over kanserinde evreleme icin evrensel olcutler mevcut. Uluslarası kadın doğum federasyonu (FIGO) , Ocak 2014’te over kanseri evrelemelerini guncellemiş bulunuyor. Over kanseri evrelerini basitce anlatalım; Evre1 de kanser tek veya cift yumurtalıkta sınırlı oluyor. Evre 2 de uterus (rahim) ve diğer komşu organlara ilerlemiş, Evre 3 de kanser lenf duğumlerine ve karın ic zarına yayılmış, Evre 4 te ise yumurtlık kanseri akciğer, karaciğer gibi uzak organlara metastaz yapmış oluyor.
Over kanseri Evre 1 A da saptandığı zaman kadının 10 yıllık yaşam şansı % 84.1 iken , Evre 3 C de bu olasılık sadece % 10 oluyor.
OVER KANSERİ HANGİ KADINLARDA DAHA FAZLA?
Herhangi bir kadının yaşam boyu over kanseriyle karşılaşma riski yetmiş te bir civarında. Yaş, ırk, aile oykusu, ureme oykusu over kanseri karşılaşma oranını etkiliyor.
1.OVER KANSERİ VE AİLE OYKUSU: Over kanserlerinin yaklaşık %15 ‘inde aile oykusu mevcut. Anne veya baba tarafı akrabalardan herhangi birinde (Anne, kız, kızkardeş, buyuk anne, torun, hala, teyze,yeğen, kuzende) herhangi bir yaşta ortaya cıkan yumurtalık kanseri ve bu akrabalarda 50 yaş altında ortaya cıkan meme kanseri , aile oykusunu oluşturuyor.

2.OVER KANSERİ, MEME KANSERİ VE GENETİKRİSK: Ailesinde over, meme ve endometrium (rahimici) , kolon (kalın barsak) gibi ilgili bazı kanserleri olanlara genetik danışmanlık oneriliyor. BRCA 1 ve BRCA 2 gen mutasyonu olan kadınlarda meme ve over kanserlerinin gelişme riskinin daha fazla olduğunu vurgulamakta yarar var. Kalıtsal yumurtalık kanseri olanlarda meme kanseri riski arttığını , kalıtsal meme kanseri olanlarda yumurtalık kanseri riskinin arttığını vurgulayalım.
3.OVER KANSERİ VE KADIN YAŞI İLİŞKİSİ; Over kanseri, ileri yaşta kadınlarda daha sık gorulduğu halde cok genc yaşta kadınlarda da karşımıza cıkıyor. Over kanseri coğunlukla 50-59 yaş arasında goruluyor. Over kanserinin sadece %10 u 45 yaş altında goruluyor. Over kanserinin %70 i postmenapozal (menapoz sonrası) donemde ve 54 yaş ustunde ortaya cıkıyor.
4.OVER KANSERİ OBESİTE İLİŞKİSİ: Obes kadınlarda diğer kadınlara gore over kanseri riski fazla . Ayrıca obes kadınlarda over kanserinden olum riski de fazla. Kilosu en fazla olan kadınlarda risk en fazla goruluyor. Ozetle vucut kitle indeksi 30 uzerinde olan kadınlarda over kanseri riski artıyor.
5.OVER KANSERİ VE İNFERTİLİTE TEDAVİSİ İLİŞKİSİ: Bazı calışmalarda bir yıldan fazla klomifen sitrat ile (yumurtlamayı destekleyen hap) tedavilerde yumurtalık kanseri riskinin fazla olduğu vurgulanmış.. Ozellikle gebelik oluşmadığında bu riskin daha da arttığı ifade edilmiş.
182.972 kadın iceren , 25 calışmayı kapsayan 2013 kanıta dayalı tıp derlemesine gore , İnfertilite (kısırlık) tedavisi icin ilac tedavisi invaziv (yaygın,derin) yumurtalık kanseri riskini arttırmıyor. Sadece subfertile (doğurganlığı biraz duşuk) kadınlarda borderline (duşuk malign potansiyelli)) over tumorleri riski IVF (tup bebek) tedavisinde artabiliyor.
6. OVER KANSERİ ENDOMETRİOZİS İLİŞKİSİ: Endometriozis kadınların %10-15 inde , infertil kadınların %30-40 ‘ında ortaya cıkan, kadınlarda sancılı adet kanaması, cinsel beraberlikte ağrı yakınmalarıyla kendini gosteren bir hastalıktır. Nisan 2014 te yayınlanan buyuk bir calışmada endometriozisi olan infertil kadınlarda 3-8 kat arasında artan over kanseri riski bulunmuştur.
7.OVER KANSERİ VE MENAPOZDA OSTROJEN TEDAVİSİ: Son zamanlarda bazı calışmalar menapozdan sonra sadece ostrojen hormonu kullananlarda over kanseri riskinin arttığını belirtmişlerdir. Menapozdan sonra sadece ostrojenin 5-10 yıldan fazla kullanılmasının over kanserini daha fazla arttırdığı vurgulanmıştır. Ancak menapozdan sonrası ostrojenle birlikte progesterone kullananlarda over kanserinde belirgin risk artışı bulunmamıştır.
8.ANDROJENLER: Erkeklik hormonlarıdır. Kucuk bir calışmada Danazol’un over kanseri riskini arttırdığı ifade edilmiş, ancak arkasından gelen buyuk calışma ile doğrulanmamıştır.
9.OVER KANSERİ , SİGARA, ALKOL İLİŞKİSİ: Sigara kullanımı ile genel anlamda over kanseri ile bir bağlantı bulunamamıştır. Ancak musinoz over kanseri riski oranında bir artma saptanmıştır. Alkol kullanımı ile over kanseri arasında bağlantı bulunamamıştır.
10.OVER KANSERİ HİPOTROİDİ, HİPERTROİDİ : Mayıs 2014 ‘te yayınlanan buyuk bir calışmaya gore hipotroidi veya hipertroidi over kanseri riskini arttırmamaktadır.
OVERKANSERİ RİSKİNİ AZALTAN FAKTORLER
1. GEBELİK VE EMZİRME: Doğum yapmış kadınlarda doğum yapmamış kadınlara gore yumurtalık kanseri gelişme riski daha az oluyor. Doğum sayısı arttıkca yumurtalık kanseri riskinin daha da azaldığı belirtiliyor.. Emzirenlerde de over kanseri riskinin azaldığı ifade ediliyor.
2. GEBELİKTEN KORUNMA YONTEMLERİ : DOĞUM KONTROL HAPLARININ OVER KANSERİ RİSKİNİ %30-60 ARASINDA AZALTTIĞI ,YILLARCA ONCE KANITLANMIŞ OLAN BİLİNEN BİR GERCEKTİR.
Doğum kontrol hapı 3-6 ay arası kullananlarda over kanserinden koruyuculuk başlayacak ve bir kadın doğum kontrol hapını ne kadar uzun yıllar kullanırsa over kanserinden koruyuculuk o oranda artacaktır. Doğum kontrol hapı kullanımını bıraktıktan sonrada yumurtalık kanserinden koruyuculuk uzun sure (20-25 yıl) devam etmektedir.
Son zamanlardaki buyuk bir calışmaya gore , depomedroksiprogesteron asetat iceren uc aylık enjeksiyon (DMPA) ile gebelikten korunanlarda da over kanseri riskinin daha az olduğu saptanmıştır. Ozellikle 3 yıldan fazla DMPA kullananlarda over kanseri riski daha da azalmıştır.
3.JİNEKOLOJİK OPERASYONLAR: KADINDA KALICI OLARAK GEBELİKTEN KORUNMA AMACIYLA OPERASYONLA FALLOP KANALLARININ BAĞLANMASI (TUP LİGASYONU) YUMURTALIK KANSERİ RİSKİNİ 2/3 ‘E ULAŞAN ORANDA AZALTMAKTADIR.
Histerektomi (Yumurtalıklar alınmadan rahim alıması) yumurtalık kanseri riskini 1/3 e varan oranda azalttığı ifade edilmektedir.
Over kanserinin fallop tuplerinden başladığı duşuncesi ile, son zamanlarda histerektomi uygulanırken yumurtalıklar alınmasa bile operasyona salpenjektomi (kanalların cıkarılması)’nin ilave edilmesi onerilmeye başlanmıştır.
BRCA1, BRCA2 mutasyonu olan kadınlarda menapoz sonrası onlem icin yumurtalık ve yumurtalık kanallarının operasyonla alınması over kanseri riskini %85-90 oranda azaltmaktadır.
BRCA1 ,BRCA2 mutasyonu olan kadınlarda menapoz oncesi yumurtalıkların ve yumurtalık kanallarının operasyonla alınmasının meme kanseri riskini %40-70 oranda azalttığını da belirtmeliyiz.
4.AZ YAĞLI DİYET: Buyuk bir calışma en az 4 yıl az yağlı diyet tuketenlerde over kanseri riskinin daha az olduğunu vurgulamıştır. Sebzeor nı yuksek diyet tuketenlerde over kanseri riskinin duşuk olduğunu gosteren calışmalar mevcuttur.
5.ANALJEZİKLER: Bazı calışmalar hem aspirin hemasetaminofenin over kanseri riskini azalttığını gostermişlerdir. Ancak bu bilgi diğer calışmalarla doğrulanmalıdır. Nisan 2014 te yayınlanan bir calışma sonucuna gore; her gun duşuk doz aspirin kullananlarda over kanserinin %20-34daha az oranda goruldiğu belirtilmiştir.
OVER KANSERİ BULGULARI: Over kanserinin karakteristik bir bulgusune yazık ki yoktur. En sık rastlanan bulgular olarak ; sık tekrarlayan şişkinlik, basınc ve dolgunluk hissi, pelvis bolgesinde spesifik olmayan ağrı,. yemek yemede zorluk, cabuk doyma hissi, hemen idrara cıkma ve sıkışma hissi idrar yaparken zorlanma, sık idrara cıkma over kanserinde gorulmektedir. Bu bulgulardan bir veya birkac tanesi hemen her gun 2-3 hafta sureyle devam ettiğinde, muayene icin sağlık kuruluşuna başvurmak gerekmektedir. Ancak bu bulgular normal kadınlarda da sıklıkla karşımıza cıkabilir. Over kanserinde ise bulgular genellikle birdenbire ortaya cıkmaktadır. Bulgular normal sindirim ve menstrual problemlerden biraz daha farklı hissettirmekte ve kaybolmadan hemen her gun devam etmektedir. Bazı kadınlarda halsizlik , hazımsızlık , bel ağrısı, cinsel beraberlikte ağrı, kabızlık , menstrual siklus duzensizlikleri de over kanseri bulgusu olarak karşımıza cıkabilmektedir.
OVER KANSERİ TARAMASI İCİN İLGİNC BİR ARAŞTIRMA HABERİ ASSOCİATED PRESS’TE MAYIS 2014’TE VERİLDİ.
‘’Over kanserli kadınlardan salgılanan kimyasalların kokusunu tanıyarak bu kanseri yayılmadan saptamak amacıyla kopeklerin koku duyusundan yararlanmak icin Pensilvanya’da yurutulen araştırmaya Madison fonundan 80.000 dolar destek verildi.’’
OVER KANSERİ TARAMA TESTLERİ: Over kanserini bulgular ortaya cıkarmak icin en sık kullanılan tarama testi transvaginal ultrasonografi ve CA125 tir.
Yakınmaları olmayan, risk grubunda olmayan kadınlarda ultrasonografi ve kan testinde CA 125 gibi yontemlerle over kanseri taramasının avantajı olmadığı belirtilmekte. Ancak menapoz sonrası kadınlarda over kanseri erken tanısında , Ca 125 denilen tumor belirteci ile ultrasonografinin belirli aralıklarla birlikte izlemi yararlı olabileceğini belirten calışmalar mevcuttur.
HANGİ KİSTLERDE OVER KANSERİ KUŞKUSU VAR ?
Ultrasonografide overvolumu (hacmi) arttığında, kistlerin icinde septa dediğimiz bolmeleri ve yapapiller (karnabahar gibi) cıkıntıları olduğunda ,veya solid (katı, yoğun) bolmeler olduğunda, asid denilen karın boşluğunda serbest sıvı varlığında over kanseri kuşkulu kabul edilir. Ancak bu ozellikleri olan tum kistler de over kanseri değidir. Aşağıdaki calışma buna guzel bir ornektir; ABD Kentucky’de 1987-2012 arası 50 yaş uzeri herhangi bir bulgusu ve yakınması olmayan 39 337 kadın trans vajinal ultrasonografi ile taranmıştır. Ayrıca ailelerinde yumurtalık kanseri olan 25 yaş ustu kadınlar da calışma kapsamına alınmışlardır. Ultrasonografide over volumu (hacmi) artan , kistlerin icinde septa dediğimiz bolmeleri veya papiller (karnabahar gibi) cıkıntıları olan, veya solid (katı, yoğun) bolmeler olanlar kuşkulu kabul edilerek 6 hafta ile 6 ay arasında ultrasonografi ile izleme alınmışlardır. Ultrasonografi ile taranan kadınların yaklaşık beşte birinde(6807 olgu) kuşkulu goruntuler saptanmıştır. Ancak bunların ucte ikisinde birkac ay sonraki kontrol ultrasonografilerinde anormal bulgular kaybolmuştur. Operasyona alınanların ise sadece %15 inde over kanseri saptanmıştır. Bu calışma risk grubu olmayan kadınlarda tekrarlayan ultrasonografilerle anormal goruntulu bazı kistlerin kendiliğinden kaybolabileceğini vurgulamaktadır.
OVER KANSERİ VE CA125
CA 125 over kanser hucreleri yuzeyinde bulunan kanser antijeni bir proteindir ve over kanserinde genellikle bu tumor belirtecinin kandaki duzeyleri yuksek cıkmaktadır. (Normal CA125 değerleri 35U/ml altında olmalıdır) Ancak over kanseri olmayan bircok diğer durumda da CA125 duzeyi yuksek olabilmektedir. Bunlar; Pelvik inflamatuar hastalık PID(pelviste enfeksiyon), endometriozis, rahimde myomlar, hepatit, siroz gibi karaciğer hastalıkları, pancreas iltihabı, lupus gibi bağdokusu hastalıkları , menstruel siklusun belli donemleri ve gebeliğin ilk uc ayında kanda CA 125 duzeyi yuksek bulunmaktadır.
CA125 ‘in yuksek olduğu kanserler; Over kanseri, falop tubu (yumurtalık kanalı) ve endometrium (rahim ici ) kanserleri, pankreas, mide, yemekborusu, karaciğer, kolon (kalın barsak) , akciğer ve meme kanserleri , karın boşluğuna periton icine yayılan ve asit dediğimiz sıvıyı oluşturabilen lemfoma dahil diğer kanserler.
CA125 duzeyini etkileyebilecek diğer durumlar ise; kanser tedavisinde kullanılan ilaclar, radyo aktif madde ile taramalar (kemik, troid, bobrek vb. sintigrafileri), abdominal cerrahi (karın ici acılan operasyonlarından en erken 3 hafta sonra CA125 testi yapılmalıdır.)

Ayrıca CA125 yuksekliğinin over kanserlerinin sadece %80 inde tanımlayıcı olduğunu ve ileri evre bazı over kanserlerinde CA125 duzeylerinin tamamen normal olduğunu vurgulamakta yarar vardır.
CA125 ile ilgili aşağıdaki kapsamlı, guncel calışma risk grubunda olmayan kadınlarda taranması gereğini araştırmaktadır;
ABD Houston da 11 yıl suren bir calışmada ; risk grubunda olmayan 4051 kadın (50-74 yaş arası, aile oykulerinde meme ve yumurtalık kanseri olmayan) calışma kapsamına alınmıştır. Kadınlar kanda CA125 duzeyerine gore 3 grupta değerlendirilmiştir. Duşuk risk grubunda kadınlara her yıl, orta risk grubuna 3 ay sonra CA125 testi onerilmiştir. Yuksek risk grubundaki kadınlara ise trans vajinal ultasonografi onerilmiştir. Olguların %5.8 orta risk grubunda, %0.9 yuksek risk grubunda bulunmuştur. Yuksek risk grubunda 117 olgudan 10 tanesine operasyon uygulanmıştır. Bunların 4 unde invaziv over kanseri , 2 sinde duşuk malign potansiyelli over tumoru, 1 tanesinde endometrium (rahim ici )kanseri, sadece 3 tanesinde iyi huylu over tumoru saptanmıştır.
OVER KANSERİ RİSK GRUPLARI, KİME NE ZAMAN, NE SIKLIKTA TARAMA ?
Değerli dostum, Jinekolojikonkolojik cerrah Prof.Dr.Yusuf Yıldırım’ın , over kanseri risk gruplarını anlatan, hangi risk gruplarında ne şekilde tarama yapılabileceğini acıklayan cok beğendiğim bir derlemesinden alıntıyla yazımı sonlandırmak istiyorum; ‘’Meme, Kolon, Serviks kanserleri gibi bazı tip kanserlerin aksine Over Kanseri’nde hastalığa bağlı olum oranlarını azaltıcı etkili tarama testleri olmamakla birlikte; pelvik muayene, transvajinal ultrason ve CA 125 kan testi şimdilik elimizdeki onemli tarama testleridir.
*Over Kanseri gelişimi icin risk kategorilerini şoyle sıralayabiliriz;
KATEGORİ 1-Genel Populasyon Riski (6 kat risk artışı) KATEGORİ 2’de yer alan kadınlar: 1-41 yaşından sonra Meme Kanseri’ne yakalananlar (meme ve over kanseri aile oykusu ve Ashkenazi etnik kokeni olmaksızın) 2-İnfertilite veya fertilite/IVF tedavisi oykusu olanlar 3-Endometriozis oykusu olanlar 4-Menopoz’da Hormon Replasman Tedavisi (HRT) alanlar KATEGORİ 3’de şu kişiler yer alır:
1-Birinci derece akrabalarda (anne, kız kardeş veya kız) Over Kanseri oykusu olanlar
02-40 yaşından once Meme Kanseri’ne yakalanmış olanlar
3-50 yaşından once Meme Kanseri’ne yakalanan veaynı zamanda bir veya daha fazla yakın akrabasında herhangi bir yaşta ortaya cıkmış Meme veya Over kanseri oykusu
4-İki veya daha fazla yakın akrabada 50 yaşından once Meme Kanseri veya herhangi bir yaşta Over Kanseri oykusu
5-Ashkenazi etnik kokeni ve 50 yaşından once Meme Kanseri oykusu
6-Ashkenazi etnik koken ile birlikte 1.veya2.derece akrabada 50 yaşından once Meme Kanseri veya herhangi bir yaşta Over Kanseri tanısı oykusu KATEGORİ 4’de şu kadınlar yer alır:
1-BRCA-1 ve/veya BRCA-2 mutasyonu
2- DNA Mismatch Onarım Genleri (MLH1 / MSH 2 /MSH6) mutasyonu (kalıtsal bir kanser sendromu olan “Kalıtsal Non-Polipozis Kolon Kanseri”-HNPCC /Lynch Sendromu)
*Sozu edilen bu risk kategorileri temelinde tarama onerileri:
KATEGORİ 1: Uluslararası kanser kuruluşları ve eldeki bilimsel veriler genel populasyon icin Over Kanseri taraması onermemektedir.
KATEGORİ 2: Bu grup icin de genel olarak tarama onerilmemekle birlikte; şahsi onerim yılda bir pelvik muayene, trans vajinalultrason ve CA 125 kan tesi ile tarama yapılması yonundedir.
KATEGORi 3: Yine bu grup icin de kuruluşlar tarama onermemekle birlikte; benim onerim yılda bir pelvik muayene, tran svajinalultrason ve CA 125 kan tesi ile tarama yapılması yonundedir.
KATEGORİ 4 (Over Kanserine Yatkınlık Yaratan Gen Mutasyonuna Sahip Olanlar): 6 ay aralarla uclu kombine test (pelvik muayene, transvajinal ultrason ve CA 125) ile tarama uygun olacaktır. Taramaya; BRCA-1 veya MLH1/MSH2/MSH6 mutasyonu olanlarda 30 yaşından itibaren, BRCA-2 mutasyonu olanlarda ise 35 yaşından itibaren başlanması genel olarak kabul gormektedir. Bu kategorideki kadınlarda risk azaltıcı olarak Overlerin alınması işlemi (risk-reducing salpingo-oophorectomy) kabul edilebilir bir yaklaşımdır ve tarafımızca da 30 yaşından sonra onerilmektedir.
‘’OVER KANSERİNİN FARKINDA OLALIM, UZUN YAŞAYALIM!
Op. Dr Kenan Ertopcu

[h=2]İzmir Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]