1) Otizm tedavi edilebilen bir hastalık mıdır ya da otizmin tedavisinden soz edildiğinde ne anlaşılmalıdır?

Otizmin nedeni tam olarak bilinmediği icin, hastalığı şifa ile sonuclandırabilecek, yani yaşıtları ile aynı duzeye gelmesini sağlayacak cok keskin ve gecerli tedavi yontemleri yoktur.

Ancak otistiklere ozgu norolojik, bilişsel (zihinsel) ve davranışla ilgili pek cok problem gorulebilir ve bu sorunlar da hem cocuğun, hem de ailesinin yaşam kalitesini bozar.

Norolojik acıdan birtakım denge sorunları, zihinsel yetersizlik, konuşmanın gecikmesi veya uygunsuz olması gibi problemler gozlenebilir. Bilişsel acıdan; dışa kapalı olmaları nedeni ile oğrenmeye de kapalıdırlar, kendi gereksinimlerini dahi dile getiremeyecek derecede cevreye ilgisizdirler. Aileyi en fazla yoran ise davranış sorunlarıdır. Otistik cocuklarda aşırı hareketlilik, el cırpma, kendi etrafında donme vb gibi anlamsız ve tekrarlayıcı davranışlar, uykusuzluk, anlaşılması guc ofkeler, yersiz cığlıklar vs ortaya cıkabilir. Otizmin temel ozellikleri her cocukta aynı ise de; bu ozellikler dışında, her cocukta cok farklı problemlerle karşılaşılır.

Sonucta, otizmin tedavisinden soz edildiğinde; cocuğun cevresi ile iletişimini, kendi temel gereksinimlerini karşılayabilecek derecede guclendirmek, belli başlı davranış problemlerini cozmek, cocuğun uyku ve beslenme duzenini normalleştirmek gibi unsurlar anlaşılmalıdır.

2) Otistik Bozukluk icin ne tur tedavi yontemleri denenmektedir ve bu tedavilerin hastalara sağladığı yararlar nelerdir?

Elli yıl boyunca yuzun uzerinde tedavi yontemi denenmiş ve hala da denenmektedir. Bu yontemleri; en sık kullanılanlardan itibaren genel başlıklar halinde sıralayacak olursak:

- Otizmin tedavisinde en sık başvurulan tedavi grubu standart ozel eğitim tedavileridir ve otistik cocukların yaklaşık % 70'inde uygulanır. Cocuğun bilişsel işlevlerini ve iletişimini guclendirmeye yonelik kombine eğitim modulleri, sosyal beceri eğitimi, gorsel materyaller, davranış eğitimi teknikleri gibi ozel eğitim yontemlerinden yararlanılmaktadır. Bu yontemler; otistik cocuğun, zihinsel potansiyelini olabildiğince ortaya cıkarmaya ve cevresiyle iletişimini guclendirmeye yonelik tedavilerdir. Otistiklere en fazla uygulanan tedavi konuşma terapisidir. Muzikterapi de standart ozel eğitim tekniklerindendir.

- En sık uygulanan ikinci grup farmakolojik tedavileridir ve otistik cocukların yarısında ilac kullanılmaktadır. Otizmde karşılaşılan davranış problemlerinin ustesinden gelmek, cocuğun zihinsel işlevlerini desteklemek amacı ile bugune kadar onlarca ilac kullanılmıştır ve her birinin otizmdeki birtakım sorunlara sınırlı derecede yararı olmuştur. Uyku probleminde melatonin, havalelerde epilepsi ilacları, davranış problemlerinin turune bağlı olarak bilinen psikiyatrik ilacların tamamına yakını, barsak florasına yonelik olarak bazı antibiyotikler, sindirimi duzenleyici olarak bazı enzimler, sekretin, esansiyel yağ asitleri ve probiotikler, dimetilglisin, kombine vitamin tedavisi, ayrıca tek başına C, A ve B6 vitaminleri, L-glutamin, magnezyum desteği, bağışıklık sisteminin otizmde etkilendiği duşuncesi ile immunglobulin ve daha bircok farmakolojik ajan bugune kadar kullanılmıştır ve kullanılmaktadır.

- Otistik cocukların ortalama dortte birinde ozel diyetler anne babalar tarafından denenmektedir. Gluten ve kazeinden oluşan ceşitli maddelerin otizme kaynaklık edebileceği yonundeki hipotez oldukca rağbet gormuş ve gluten ya da kazein icermeyen diyetler ebeveynler tarafından uygulanagelmiştir. Yine aynı şekilde Feingold diyeti, mayasız gıda icermeyen diyetler de ozel diyet ornekleridir.

- Otistik cocuklarda birtakım fizyolojik değişimler yaratmaya yonelik ve bir kısmı da aracı cihazlarla uygulanan terapi teknikleri de geliştirilmiştir ve etkinlikleri tam olarak kanıtlanmamış ise de sıkca kullanılmaktadır. Bu yontemler icinde en yaygın kullanılanı sinir geribildirim (neurobiyofeedback) tedavisidir. Beyin dalgalarını simgeleyen birtakım video oyunları ile, ekran karşısında cocuğun kendi beyin dalgalarını yonlendirebilme ve bu yolla bazı problemlerini hafifletmeye yonelik bir tedavi şeklidir. Otistik cocuklarda; duyusal iletişimi geliştirmeye yonelik duyusal entegrasyon (sensorial integration), işitsel ve gorsel entegrasyon teknikleri bazı merkezlerde uygulanmaktadır. Gunluk işlevsel becerileri yonlendirici rehberlik eğitimi, beden egzersizlerine dayanan ve yoga kaynaklı entegre hareket terapisi, otistik cocuğun duyularına tepki veren bir ortamda etkileşime bırakıldığı hegzagonal cerceve, duyusal uyarım yoluyla ilgili duyusal beyin alanlarını uyarmayı, dolayısıyla cocuğun duyusal zorluklarını bilinc dışı donuşturmeyi amaclayan Bolles sensorial oğrenme metodu, sayfa ve kelimeler arasındaki kontrastı değiştirmeye yonelik renkli filtreler (Irlen lensleri), bilgi işleme hızını arttırmaya yonelik interaktif metronom tedavisi, vucut işlevlerinin doğal bir ritm icinde olduğunu ve otistiklerde bu ritmin değiştiği duşuncesinden yola cıkan ritmik donuşturme tedavisi gibi ornekler ceşitli fizyolojik terapi modulleridir.

- Otistik cocuğu; ozel eğitim ve bakım surecinde uygulanan ilişki odaklı ya da iletişim odaklı terapi teknikleri de vardır; anne sutu verme suresini uzatma, yumuşak dokunuşlar, ebeveynle yakın teması destekleyici kucaklama teknikleri, doğal iletişime fırsat yaratmaya yonelik duz zeminde iletişim saati, duzenli ortak aktivitelerde bulunmak gibi teknikler belli başlı orneklerdir ve otistik cocukların yaklaşık yuzde yirmisinde ozel eğitim surecinde denenmektedir.

- Bu sayılanlar dışında; ailenin olanakları ve terapistin yetenekleri olcusunde ve değişik sıklıkta o kadar cok terapi yontemi denenmiştir ki; Azrin 24 saatlik tuvalet eğitimi, hiperbarik oksijen terapisi, akupunktur, dans terapisi, yunusla terapi, kafa kemiklerine masaj yoluyla beyin omurilik sıvısının dolaşımını etkilemek, vagus siniri uyarımı, homeopati yontemleri, aromaterapi, vucutta biriken ceşitli maddelerin otistik belirtilere yol acabileceği ve otistik cocuğun bedeninin bu maddelerden arındırmaya yonelik şelasyon tedavileri nisbeten duşuk oranlarda denenen ve etkinlikleri sınırlı yontemlerdir.

3) Bu kadar cok tedavi yontemi ortaya cıkmasının nedeni nedir? Aileler, hangi tedavi yontemini hangi kritere gore seciyorlar?

Otizm; elli yıl once tanımlanmış bir klinik tablodur. O gunden bugune; butun dunyada aileler tarafından yuzun uzerinde tedavi yontemi denenmiştir, hala da denenmektedir.

1) Hastalığın nedenine ilişkin zaman zaman one surulen bazı teorileri merkez alan bazı tedavi yontemleri denenmiş ve sınırlı yararı olsa da anne babalar tarafından, bir umut ışığı olarak gorulmuştur. Kesin tedavinin olmadığı bir hastalık olduğu icin; anne babalar, cocuk icin yararlı olabileceğini duşundukleri tedavi yontemlerine, yararına inandıkları surece başvurmaktadırlar.

2) Otizmin şiddeti ve klinik zorluklar cocuktan cocuğa değişir. Asperger Bozukluğu'nda, yuksek işlevli (ya da hafif) otistiklerde zeka duzeyi normal ve normale yakın olduğu icin daha konservatif tedaviler yeterli olurken, ileri duzeyde bozulmanın olduğu otistiklerde bazen birden fazla tedavi aynı anda uygulanmaktadır.

3) Otizmde problemler cok fazla olduğu ve cocuktan cocuğa değiştiği icin; cocuk icin en uygun olanı cok yonlu bir tedavi yaklaşımıdır, bu da birkac tedavinin aynı anda veya farklı zamanlarda uygulanmasını gerektirmektedir.

4) En uygun tedavi nasıl secilmelidir?

Otistik cocuğun tedavisinin nasıl yurutuleceğini, oncelikle cocuğun kendi gereksinimleri belirler. Otistik olduğundan kuşkulanılan bir cocuk oncelikle bir cocuk psikiyatr muayenesinden gecmeli; gelişim duzeyi eksiksiz ortaya konulmalı, cocuğun problemleri ve ailenin zorlukları detaylı saptandıktan sonra cok yonlu ve uzun soluklu bir tedavi programı ortaya konulmalıdır. Anne babalar bilsinler ki, otizmin tedavisi sabır gerektiren uzun bir surectir ve tıbbın bugunku olanakları cercevesinde, tedavinin amacı, otistik cocuğun ve ailesinin yaşam kalitesini olabildiğince arttırmaktır.

[h=2]Antalya Cocuk Psikolog uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]