Otizm (yaygın gelişimsel bozukluk)

Uluslar arası alanda otizm ve yaygın gelişimsel bozukluk terimleri birbirinin yerine kullanılmaktadır. Otizm ileri duzeyde ve karmaşık bir gelişimsel yetersizlik ceşididir. Doğuştan var olabildiği gibi uc yaşına kadar olan donemde de ortaya cıkabilir.

Otizmin norolojik sebeplerden kaynaklandığı sanılmaktadır ancak bu konuda net bir bilimsel gosterge bulunmamaktadır.
Otizm bir ruh hastalığı değildir.
Otizmin anne-babaların kişilik ozellikleriyle ya da cocuk yetiştirme bicimleriyle ilişkili olmadığı artık bilinmektedir. Otizmin genetik olduğu yonunde bulgular vardır ancak bununla ilgili gen ya da genler cok yakın zamana kadar belirlenmiş değildir.
Otizm yaklaşık her 500 cocuktan birinde gorulmektedir. Erkeklerde gorulme sıklığı, kızlardan dort kat fazladır; ancak kızlarda daha ileri duzeyde seyrettiği gorulmektedir.

Otizm beş alt gruba ayrılmaktadır:

1.Otizm
2.Asperger sendromu.
3.Cocukluk disintegratif bozukluğu
4.Rett sendromu
5.Atipik otizm

1.OTİZM:
Uc yaşından once başladığı kabul edilmektedir. Sosyal etkileşimde onemli yetersizlikler, iletişim ve oyunda yetersizlikler,ceşitli takıntılarla kendini gosteriri.

2.ASPERGER SENDROMU:
Sosyal etkileşimde yetersizlik ve ceşitli takıntılar gorulur ancak otizmden farklı olarak dil ve zihin gelişiminde geriliklere rastlanmaz. Sozcuk dağarcıkları ve dilbilgisi gelişimleri genelde iyidir ancak; coğunda denge ve devinsel eşgudum sorunları gozlenir.

3.COCUKLUK DİSİNTEGRATİF BOZUKLUĞU:
Cok seyrek rastlanan bir kategoridir. Bu tanıyı alan cocuklar yaşamının en az ilk iki yılında normal gelişim gosterirler. Bozukluğun başlamasıyla, daha once kazanılmış beceriler hızla kaybedilir ve otizm icin belirtilen ozellikler kendini gosterir. Zihinsel becerileri ileri duzeyde zihin ozurlu duzeyine kadar geriler.
Bu tanıyı alan cocuklar birkac yıl icerisinde, otizm tanısı alan cocuklarla benzer ozellikleri paylaşır duruma gelirler.

4.RETT SENDROMU:
En az beş ay normal gelişim gosteren cocuklarda gorulur ve yalnızca kız cocuklarında ortaya cıkan genetik bir bozukluktur. Sendromun başlamasıyla birlikte baş buyumesi yavaşlar, el becerileri yitirilir, takıntılı el hareketleri başlar. Zamanla tum devinsel beceriler geriler ve denge bozukluğu ortaya cıkar. Rett sendromu, otistik bozukluklar icinde, genetik temeli tam olarak belirlenmiş olan tek kategoridir.

5.ATİPİK OTİZM:
Otizm icin belirtilen uc alandan yalnızca birinde yetersizlik olduğunda ve diğer otizm turlerinin hic birinin olcutleri karşılanmadığında konan tanıdır.

BELİRTİLER VE OZELLİKLER

Otistik bireylerde, pek cok ozellik, farklı duzeylerde gorulur:

1.SOSYAL ETKİLEŞİMDE YETERSİZLİK:

• Goz kontağında sınırlılık
• Ortak ilgide sınırlılık; başkasının işaret ettiği yere bakmama..
• Başkalarının yaptıklarına karşı ilgisizlik; seslenildiğinde duymuyormuş gibi davranmak,
• Diğer cocuklarla etkileşmede isteksizlik; yaşıtları ya da kardeşleriyle etkileşimde bulunmamak
• Yalnızlığı yeğlemek;
• Başkalarının duygularını anlamada yetersizlik; sevinc, uzuntu, kızgınlık gibi duygulara tepkisizlik.

2.İLETİŞİM VE OYUNDA YETERSİZLİK
• Dil ve iletişim sorunları: konuşma zorluğu, sıra dışı konuşma, gereksinimlerini ifade edememek.
• Vucut dili kullanımda sınırlılık; jest ve mimiklerini kullanamama.
• Hayali oyunda gerilik: sembolik ve işlevsel oyunları hic oynamamak yada yaşıtlarından daha beceriksizce oynamak.

3.TAKINTILAR:
• Nesne takıntıları: nesneleri dondurup seyretmek, seslerini dinlemek, sıraya dizmek, yalamak, koklamak vs.
• Hareket takıntıları: el cırpma, sallanma, koşma, zıplama, donme vs. davranışları uzun sureli yapma.
• İlgi takıntıları: bir ya da birkac sıra dışı konuyla surekli ilgilenmek; ucaklar arabalar vs.
• Duzen takıntıları; okula her zaman aynı yoldan gitmek, yemeği hep aynı tabaktan yemek, aynı giysiyi giymek.

4.DİĞER BELİRTİLER:
• Bazı duyularda aşırı duyarlılık; belli seslerden aşırı derecede rahatsızlık
• Acıya karşı duyarsızlık; duşme, carpma, yaralanma durumlarında tepki gostermemek
• Uygun olmayan gulmeler kıkırdamalar; nedeni belli olmayan uzun sureli gulmeler
• Kendine ya da cevreye yonelik saldırganlık
• Ofke nobetleri; aniden başlayan hırcınlıklar
• Aşırı hareketlilik ya da hareketsizlik;
• Tehlikelere karşı duyarsızlık;
• Kas gelişiminde tutarsızlık; bazı becerilerde diğer becerilere gore daha ileri yada geri de olmak.

OZELLİKLER:

• Ustun yetenekler yaygın değildir; %10 unda ustun yeteneklere rastlanır.
• Zek geriliği yaygındır, %80 inde zek geriliği gorulur.
• Norolojik sorunlara sık rastlanır; yaklaşık ucte birinde sıklığı ve şiddeti değişen havaleler gorulur.

DİL GELİŞİMİ VE İLETİŞİM OZELLİKLERİ

• İletişim ile ilgili iki alanda, ortak ilgi ve sembol kullanmada yetersizlik gorulur.
• Yarısına yakını hic konuşmaz.
• Sozel dil becerileri, genellikle sozel olmayan dil becerilerinden daha geridir.
• Sozcukleri anlamlarıyla kullanmada, kişi zamirlerini kullanmada sorunlar gorulur.
• Konuşmada monotonluk ve didaktiklik dikkat ceker.
• Papağan konuşmasına sık rastlanır.
• Karşılıklı konuşmada sorunlar gorulur.


[h=2]Aydın Cocuk Gelişim Uzmanı uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]