Osteoartrit ya da OA (kireclenme), eklemlerde kıkırdak yıkımından (eklem harabiyeti) dolayı oluşan eklem ağrılarına ve eklem tutukluğuna yol acan bir hastalıktır. Kıkırdak yıkımına yol acabilen bircok durum vardır. Bunlar; fazla kilolu olmak, bir eklemde yaralanma oykusu olması, kaslarda zayıflık, eklem bolgesini destekleyen sinirlerde hasar, eklem zarı hastalığı (iltihaplı romatizmal hastalıklar) ve kalıtımdır.
Osteortrit, eklemde kıkırdak kaybının ve hasarının bir sonucudur. Eklemde ağrıya neden olur. Normal eklemlerde eklemi oluşturan her bir kemiğin ucunda kemiği kavrayan ve kemik uzerini orten kıkırdak diye adlandırılan doku mevcuttur. Kıkırdak eklem hareketini rahat yapsın diye icin yumuşak, kaygan bir yuzey oluşturur ve kemikler arası yastık gibi hareket eder. Kemiklerin birbirine surtmesine engel olur. Osteoartrit' te kıkırdak hasarı zaman icersinde yavaş yavaş oluşur.
Kıkırdak yapısı yaş ilerledikce değişmeye başlar. Yaşla birlikte kıkırdak ta yaşlanır. Fazla ve kotu kullanılan ya da hastalıklı eklemde kıkırdak daha kolay zarar gorur. Bu kıkırdak hasarının oluşma suresi kişiden kişiye değişiklik gosterir. Ailesinde kireclenme olan ya da daha once gecirilmiş eklem ameliyatı, eklem yaralanması bulunan kişilerde kireclenme daha kolay ve kısa zamanda gelişir. Zamanla, eklem zarı kıkırdak hasarına bağlı iltihaplanır. Bu iltihaplanma kıkırdağa daha fazla hasar verir. Eklemde şişliğe sebep olur. Kıkırdak yok oldukca alttaki kemik meydana cıkar ve eklem doğal şeklini kaybedebilir. Kemik ucları kalınlaşır ve eklemdeki yumuşak dokuların kemiğe bağlandığı kemiksi cıkıntılar oluşur.
Kıkırdak hasarının yanında, eklemdeki eklem zarlarının salgıladığı sıvı normal ozelliğini yitirir ve bunun sonucunda eklem hasarı ilerler. Bu eklem zarlarının salgıladığı eklem sıvısı eklemde şok emici ve kaydırıcı olarak gorev yapar ve eklemin doğru şekilde calışması icin cok gereklidir. Eklem sıvısı coğunlukla Hyaluronan diye adlandırılan bir maddeden oluşmuştur. Osteoartrit'de Hyaluronan yeteri miktarda bulunmayabilir ve Hyaluronanın ozelliği bozulmuş olabilir. Bu değişiklikler eklemdeki kıkırdak yıkımının ve belirtilerinin sebeplerinden biri olabilir.
Bu hastalıkla ilgili olarak en sık rastlanan bazı yakınmalar şunlardır:
-Bir yada iki eklemde ağrı ve sertlik veya katılık hissi,
-Hareket sırasında eklemden kıtırtı şeklinde ses gelmesi,
-Eklemin genişlemesi, deforme olması,
-Bazı durumlarda şişlik,
Bu yakınmalar yavaş yavaş ortaya cıkar ve eklemin kullanılması ile kotuleşir
OSTEOARTRİT HANGİ EKLEMLERDE GORULUR
Osteoartrit herhangi bir eklemde gelişebilirse de bazı eklemlerin hastalıktan etkilenmeye daha yatkın oldukları bilinmektedir.
BOYUN’ da--Omurganın boyun omurları arasında daralma ve eklem hasarı ağrının omuza yada enseye yayılmasına neden olabilir.
BEL’ de--Omurganın bel kısmındaki omurlar arasında da yine daralma ve hasara bağlı olarak gelişen ağrılar sırtın alt kısmına veya bacağa yayılabilir.
KALCA’ da --Leğen kemiği ve uyluk kemiği arasındaki geniş eklemde kıkırdak zedelenmesi gelişebilir ve ağrı kasığa, kalcaya ya da dize yayılabilir.
EL PARMAKLARI’nda--Parmak eklemleri genişleyebilir. Ozellikle başparmak kokundeki eklemin osteoartriti kişinin cisimleri kavramada zorluk cekmesine neden olur.
DİZLER’ de--Diz eklemindeki tutulum yurumede, merdiven inmede ve cıkmada zorluğa neden olur.Diz eklemine bağlanan adalede zayıflama varsa eklem daha fazla yuk taşıyacağı icin hastalıkta daha fazla ilerlemeye neden olur.
AYAK PARMAKLARI’ da --Yurume ağrılıdır. Eklemde deformite oluşabilir
OA (KİRECLENME)’ DE RİSK FAKTORLERİ NELERDİR ?
1. Yaş: Osteoartritle kuvvetli ilişkisi olan bir risk faktorudur. OA 25-35 yaş arası %0.1 oranında gorulurken, 65 yaş sonrasında bu oran %80’lerin uzerine cıkmaktadır.
2. Cinsiyet: Kadınlar erkeklere gore daha fazla osteoartrit riski taşırlar. Kadınların yaklaşık olarak 2.6 kat daha fazla osteoartrit riski taşıdıkları saptanmıştır. Bunun nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte hormonlar, genetik yapı ya da diğer nedenler etkili olabilir.
3. Obezite: Obezite osteoartrit icin değiştirilebilir risk faktorlerinden en sık gorulenidir. Diz ve kalcada bunun mekanik yuklenme nedeniyle olduğu duşunulmektedir.
4. Mesleki zorlanmalar: Mekanizma tam olarak bilinmemekle birlikte eklemlerin aşırı yuklenmesi ve zaman icinde tekrarlayan travmalar OA’e yol acabilir.
5. Spor aktiviteleri: Bazı sporların bazı eklemlerde OA gelişimini hızlandırdığı ileri surulmektedir (Gureşte servikal vertebra, diz ve dirsek, futbolda diz, ayak bileği, ayak, boksta karpometakarpal eklemler gibi).
6. Eklemdeki bozukluklar ve daha onceki hasarlar: Kalca ekleminde epifiz kayması ve Perthes hastalığının OA icin predispozisyon oluşturduğu bilinmektedir.
Ligaman ya da meniskuslerde daha onceden oluşmuş hasarların ve gecirilmiş menisektomi operasyonlarının diz OA’ini riskini arttırdığı gosterilmiştir.
7. Kas gucsuzluğu: Kuadriseps kasında zayıflık OA’li hastalarda oldukca sık gorulur. Buradan yola cıkılarak yapılan calışmalarda kuadriseps kasındaki zayıflığın bazı hastalarda diz OA’inin başlamasında ve hızlanmasında etkili olduğu saptanmıştır.
8. Fiziksel egzersiz azlığı
9. Propriosepsiyon bozukluğu (yere basma hissi): Gonartrozu olan bazı hastalarda propriosepsiyon duyusunda bozulma olduğu bildirilmiştir. Bu genel bir propriosepsiyon bozukluğu olmayıp, eklem ici veya cevresindeki mekanoreseptorlerdeki bir hasar dolayısıyladır. Bu hastalarda denge bozukluğu ve sık duşmelere rastlanır.
10. Genetik faktorler: Ozellikle dizin osteoartriti genetik faktorlerden daha fazla etkilenmektedir
OSTEOARTRİT TANISI NASIL KONUR
Osteoartrit hastalığını duşundurecek yakınmalarınız varsa ; konunun uzmanı olan Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon hekimi bu yakınmaları dinleyecek, eklem sorunlarınızı artıran ve azaltan faktorleri sorarak durumunuzu değerlendirecektir. Daha sonra kas iskelet sisteminizin muayenesi, sorunlu eklemlerinizin radyolojik incelemesi (Rontgen, tomogtafi ya da Magnetik Rezonanslı goruntuleme yontemleri) ile gerekli laboratuar testleri yapılarak, eklem sorununuzun osteoartrite mi yoksa başka bir nedene mi bağlı olduğu araştırılacaktır.
OSTEOARTOZ TEDAVİSİ
Osteoartrit yaşamı tehdit eden bir hastalık değildir ve gunluk yaşamınızı surdurmenizi engellememelidir. Osteoartrit yaşamı tehdit eden bir hastalık değildir ve gunluk yaşamınızı surdurmenizi engellememelidir. Ağrınızı azaltmak ve daha ozgurce hareket etmenizi sağlamak icin yapılabilecek pek cok şey vardır. Tedaviniz gereksinimlerinize ve yaşam tarzınıza gore uyarlanmalıdır.
Osteoartritin tedavisi gunluk yaşamınızda ekleminizi korumaya yonelik değişiklikler yapmakla başlar. Egzersiz onemlidir. Kilolu iseniz, kilo vermeniz ekleminize binen yuku azaltacağından tedaviye yardımcı olacaktır Ağrıyı iyileştirmenin, sıcak veya soğuk uygulamalar, ağızdan veya bolgesel olarak uygulanan ilaclar ve ceşitli Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon uygulamaları gibi ceşitli yolları vardır. Bu tedavilerin bir yararını gormezseniz; eklemlere yapılacak olan injeksiyonlar veya cerrahi yaklaşımlar ile ağrıdan kurtulmanıza ve gunluk yaşamınızı surdurmenize yardımcı olunabilir.Kısacası tedavi kişiye ozel olarak duzenlenmelidir. Tedavi programı eklemlerin etklediği hastalığın ciddiyetine, şikayetlerin şiddetine, hastanın yaşına ve diğer sağlık problemleri goz onune alınarak kişiye ozel duzenlenmelidir
YARARLI EGZERSİZLER
Kilolu iseniz ve dizde, kalcada,belde veya ayak eklemlerinizde osteoartritiniz varsa kilo vermek şikayetlerinizi azaltacaktır.
Uygun beslenme kilo vermek icin cok onemlidir. Az yağlı, bol lifli diyet ve kucuk
porsiyonlar kilo vermenizin ilk adımıdır. Egzersiz hem kilo vermenizi, hem de formunuzu korumanızı sağlayacaktır. Eklem hareket acıklığını koruyan egzersizler; normal eklem hareketlerinin korunmasına, eklem sertliğinin azalmasına ve ayrıca esnekliğin devam ettirilebilmesine yardımcı olur. Aerobik yada endurans egzersizleri kalp damar sistemi acısından uygunluğu geliştirir, vucut ağırlığını duzenlemeye yardımcı olur. Adaleleri guclendirmek icin ağırlıklı egzersizler yararlı olacaktır.Bu egzersizler haftada 3-4 kez yapılabilir.

Seanslar arasında bir gun dinlenmeye olanak tanınmalıdır. Dirence karşı egzersizler bir ağırlığı cekerek , iterek veya kaldırarak yapılır. Bu ağırlığın ne kadar olacağı adalelerin gucu saptandıktan sonra belirlenecek ve giderek artırılacaktır. Dolayısı ile hafif ağırlıklar ile başlanmalı, tekrar sayısı ve ağırlık miktarı yavaşca artırılmalıdır. İzometrik adı verilen egzersizler eklemi hareket ettirmeden adaleleri kasarak yapılır. Bu osteoartritli eklemin etrafındaki ekleme bağlanan adaleleri guclendirmek icin yararlı bir egzersizdir.
Osteoartroz ‘dan korunmak icin Oneriler:
-Dik durmaya calışınız. Dik duruş boyun, bel, kalca ve diz eklemlerini korur.
-Tezgah yuksekliklerini one eğilmenize gerek kalmayacak şekilde ayarlayınız.
-Alcak sandalye oturup kalkarken diz ve kalcaya fazla yuk binmesine neden olur.
-Kolcaklı ve yuksek sandalye tercih ediniz.
-Ağırlıkları yerden govdenize yakın tutarak kaldırınız.
-Yerden herhangi bir şey alırken dizlerinizi bukerek eğiliniz.
-Parmak eklemlerinizi fazla zorlamamak icin sıkıca kavramayınız, sapları kalınlaştırılmış aletleri tercih ediniz.
-Eklemleri zorlamamak icin yardımcı aletler (Or:Kavanoz acacağı,dolap kapaklarını acmak icin ilmikler, uzun saplı ayakkabı cekecekleri, uzanmak-yakalamak icin maşalar vb) kullanınız.
-Ellerinizi uzun sure kullanmanızı gerektiren (Or: yazı yazmak) uğraşılar sırasında sık sık ara vererek el eklemlerinizi dinlendiriniz.
-Uzun yolculuklarda sık mola vererek yurumeye calışınız veya ucakta kabin icinde dolaşınız.
-Kalca ve diz gibi vucut ağırlığını taşıyan eklemlerde sorununuz varsa baston kullanarak ekleme binen yuku azaltınız.
-Ayaklarınızı kavrayan, koruyan, tabanı kaymayan ayakkabıları tercih ediniz.

[h=2]İstanbul Fizik Tedavi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]