El uyuşması, cok yaygın ve rahatsız edici bir sağlık sorunudur. Coğu durumda, uyuşukluk hafiftir ve sadece ara sıra ortaya cıkar. Orneğin, uyku sırasında koldaki bir sinire basıldığında bir tur el uyuşması meydana gelir, bu nedenle uyuşmuş bir el ile uyanabilirsiniz. Bu tur uyuşukluk, uzun sureli oturma sırasında bacaklarımız uyuştuğunda da ortaya cıkar. Bu durumlarda uyuşukluk herhangi bir tedavi gerektirmeden kısa surede gecer. Bununla birlikte, el uyuşmasının şiddetli ve uzun sureli olması da yaygındır. Uyuşukluğa ek olarak, genellikle ağrı, kaşıntı, hissizlik ve hatta kas kaybı ortaya cıkabilir. Bu durumlarda uyuşukluk, bir tur sinir hasarının belirtisidir. Bu tur sinir hasarı birkac nedenden dolayı ortaya cıkabilir. Travmatik yaralanmalar, bakteriyel veya viral enfeksiyonlar, ceşitli zehirlenmeler ve diyabet gibi kronik hastalıklar nedeniyle gorulebilirler. El uyuşması, sinir hasarına bağlı oluşursa beyin ve omurilikten uzaktaki sinirlere zarar verdiği icin tıbbi olarak periferik noropati olarak adlandırılır. 100'den fazla periferik noropati turu vardır. Tam tipi belirlemek bir uzmanının gorevidir. Zamanla periferik noropati kotuleşebilir, bu da hareketliliğin azalmasına ve hatta hareketsizliğe neden olabilir. Eldeki birkac gunden fazla suren uyuşma durumunda hızlı bir şekilde tıbbi yardım almak cok onemlidir. Uyuşmanın nedeni ne kadar erken bulunur ve uygun şekilde tedavi edilirse, hasarın kalıcı olma riski o kadar azalır. Sinir hasarı uygun şekilde tedavi edilmezse kalıcı sinir hasarına bile neden olabilir. Bu nedenle, birkac gun icinde gecmeyen el uyuşması yaşıyorsanız, uygun bir muayeneden sonra etkili bir tedavi onerebilecek bir uzmana başvurun. Ağrının nerede, ne zaman ve hangi belirtilerle ortaya cıktığına bağlı olarak ceşitli el uyuşmaları turleri vardır. El uyuşması birkac şekilde ortaya cıkabilir, ancak nedenleri genellikle aynıdır. Parmakların uyuşması Parmaklarda uyuşma genellikle eldeki uyuşma ile aynı nedenlerle gelişir, bir tur sinir hasarının sonucu olarak ortaya cıkar. Bu tur sinir hasarı şu şekilde olabilir: - Boyun fıtığı - ağrı tedavisi ve fizik tedavi gerektirir. - Beyin siniri hasarı - bu durum neredeyse her zaman yuzde uyuşukluğa neden olur. Ağrı tedavisi ve norolojik tedavi gerektirir. - El sinirlerinin baskılanması - ağrı tedavisi ve fizik tedavi gerektirir. Ayrıca sonradan ortaya cıkan kalıcı hastalıklar (coğunlukla şeker hastalığı) da parmak uyuşmasına neden olabilir. Sağ el uyuşması Sağ eldeki uyuşmanın nedeni ve tedavisi, genel olarak parmaklarda ve eldeki uyuşmadan cok farklı değildir. Noropatiler (sinir sistemi disfonksiyonu) genellikle aynı anda vucudun sadece bir tarafında meydana gelir. Bunun nedeni, hasar gormuş bir sinirin sadece bir taraftaki hissi değiştirmesidir, bu nedenle coğu zaman sadece bir tarafta uyuşmaya neden olur. Sol el uyuşması Sol eldeki uyuşukluk, sağ eldeki uyuşukluk ile tamamen aynıdır, buna coğunlukla noropati neden olur. Noropatilerin en yaygın olanı, eldeki sinir hasarından kaynaklanan periferik noropatiye bağlı uyuşukluktur. Servikal noropati de oluşabilir, coğunlukla boyun fıtıuı nedeniyle oluşan boyun noropatisi ortaya cıkar. Bu durumda omurgadan cıkan ve boyundaki kollara giden sinir sıkışarak uyuşmaya neden olur. Bu gibi durumlarda sadece el değil, tum kol genellikle uyuşur. Gece el uyuşması Gece el uyuşması sadece arada bir oluyorsa, buyuk ihtimalle uyurken kolunuza yattığınız ve bir sinire baskı yaptığınız icin meydana geliyor demektir. Bu gibi durumlarda coğu durumda kol hareket ettirilerek uyuşukluk gider. Geceleri eldeki uyuşukluk duzenli hale gelirse, ağrı tedavisi uzman tedavisi gerektiren aşağıdaki nedenler ortaya cıkabilir: - Periferik noropati - Ağır el işi, ellerinizle cok calıştıysanız geceleri uyuşukluk hissedebilirsiniz. Ayrıca tendinit veya tunel sendromunun erken bir belirtisi olabilir. Vertigo ile el uyuşması Baş donmesi ile ilişkili el uyuşması, coğunlukla bir kardiyolog veya bir anjiyolog tarafından tedavi edilen bir kan dolaşımı probleminden kaynaklanır. Ek olarak, başka nedenler de olabilir. Aniden aşağıdaki belirtilerle karşılaşırsanız, felc geciriyor olabileceğiniz icin hemen bir ambulans cağırın: - Vucudun ceşitli yerlerinde (yuz, kollar, bacaklar) tek taraflı uyuşma, - Baş donmesi, bayılma, - Konuşma bozukluğu - Şiddetli baş ağrısı. El uyuşmasının en yaygın nedenlerinden biri şeker hastalığıdır. Ancak bunun dışında da bircok farklı neden vardır. Şeker hastalığına bağlı el uyuşması Diyabet, diyabetik noropati olarak adlandırılan periferik noropatinin en yaygın nedenlerinden biridir. Ekstremitelerde şeker hastalığına bağlı uyuşukluk genellikle once ayaklarda ortaya cıkar, sonra bacaklara doğru hareket eder ve son olarak kollarda ve ellerde ortaya cıkar. Diyabetli kişilerin ucte ikisinde, genellikle elde uyuşma ile birlikte orta ila şiddetli sinir hasarı gelişir. Coğu durumda, ayaklarda veya ellerde uyuşma, diyabetin ilk belirtilerinden biridir. İdiyopatik el uyuşması İdiyopatik kelimesi bilinmeyen kokenli demektir. El uyuşmaları vakalarının yaklaşık ucte bu şekildedir. Bu, uyuşukluk ve ağrının tedavi edilemeyeceği anlamına gelmez, ancak bu gibi durumlarda uzman, nedeni tedavi etmek yerine sadece el uyuşması semptomunu ortadan kaldırmaya calışır. Ayrıca uyuşukluğun başlangıcta bilinmeyen nedeninin daha sonra bir nedene bağlanabileceği ve bunun ardından nedenin tedavisinin başlayabileceği de olabilir. İdiyopatik el uyuşmasının teşhis ve tedavisi bir ağrı terapisti uzmanının gorevidir. Sinir sıkışma sendromlarına bağlı el uyuşması Birkac ceşit sinir sıkışma sendromu vardır. Bunlar arasında yaygın olanlar tunel sendromları, iliak sinir felci ve ve omurilik felcidir. Uygun tedavi genellikle bir ağrı terapisti tarafından recete edilen ilaclarla yapılır. Sistemik hastalığa bağlı el uyuşması Sistemik hastalıklar tum vucudu etkileyen hastalıklardır. Ayrıca sinir hasarına neden olabilirler. Ozellikle bobrek yetmezliği, karaciğer hastalıkları, damar hastalıkları (damar sertliği, varisli damarlar, damar sertliği), kan hastalıkları, amiloidoz, kronik iltihaplar (gut, artrit), hormonal bozukluklar (hipotiroidizm) ve kanserli hastalıklar elde sinir hasarına neden olarak el uyuşmasına yol acabilir. Vitamin eksikliğine bağlı el uyuşması Sinirlerin duzgun calışması icin E vitamini, B1 vitamini (tiamin), B3 vitamini (niasin), B6 vitamini ve B12 vitamini gereklidir. Orneğin, B12 vitamini eksikliği, genellikle el uyuşması dahil olmak uzere periferik noropatiye neden olan pernisiyoz anemiye yol acabilir. Vitamin eksikliğine ek olarak, B6 vitamininin artması da uyuşukluğa neden olabilir, ancak bu durum nadirdir. Vitamin eksikliği genellikle uyuşukluğun tek nedeni değildir. Ellerdeki uyuşma yeniyse ve belirgin bir sebep yokken ortaya cıkıyorsa, yukarıdaki vitaminlerin takviyesi alınabilir. Bununla birlikte, semptomlar birkac gun icinde tamamen kaybolmazsa, uyuşmanın kesin nedenini bulabilecek ve etkili bir tedavi onerebilecek bir uzmana başvurmak gerekir. Alkolizm nedeniyle el uyuşması Alkolizm, yani duzenli olarak alkol alımı vitamin eksikliklerine ve sıklıkla periferik noropati gelişimine yol acabilen diğer beslenme bozukluklarına neden olur. Alkolizm ayrıca alkolik noropati olarak da bilinen sinir hasarına neden olabilir. Alkolizm farklı merkezlerde ceşitli yontemlerle tedavi edilebilir. Alkolun neden olduğu noropatinin tedavisi vardır. Ancak, uzun vadeli iyi sonuclar ancak alkol tuketimini onemli olcude azaltarak beklenebilir. Zehirlenmeye bağlı el uyuşması Ozellikle ağır metallerle calışanlar arasında kurşun, arsenik, cıva veya talyum zehirlenmesi meydana gelebilir. Bu metaller ayrıca bazı ilaclarda, ozellikle de akciğer kanserini tedavi etmek icin kemoterapide kullanılan ilaclarda kucuk miktarda bulunabilir. Bazı antibiyotikler ve antiviral ilaclar da bu tur metalleri icerir. Elinizde uyuşma yaşarsanız ve bir ağrı terapistine başvurursanız, vucudunuzda yukarıda belirtilen ağır metallerin birikmesine neden olabilecek herhangi bir aktivite veya ilac alıp almadığınızı mutlaka belirtin. Enfeksiyona bağlı el uyuşması Bazı hastalıkların semptomları sinir hasarına neden olabilir. En yaygın bu tur hastalıklar lyme hastalığı, zona hastalığı, sitomegalovirus, Epstein Barr virusu, ucuk virusu ve HIV/AIDS hastalığıdır. El uyuşması ilk kez oluyorsa, doğru bir teşhis koymanıza ve tedaviye başlamanıza yardımcı olacak bir uzmana başvurun. Otoimmun hastalığa bağlı el uyuşması Bazı otoimmun hastalıklar, sinirin olmesini onlemek icin uzun sureli tedavi gerektiren kronik sinir hasarına neden olabilir. kronik inflamatuar demiyelinizan polinoropati, Guillain-Barre sendromu ve romatoid artrit gibi otoimmun hastalıklar el uyuşmasına neden olabilir. Otoimmun hastalıkların tedavisi bir romatologun sorumluluğundadır. Onemli sinir hasarı nedeniyle uyuşma meydana gelirse, bir ağrı terapistinin yardımı gerekli olabilir. Kalıtsal hastalık nedeniyle el uyuşması Duyusal ve motor rahatsızlıklara neden olabilen, dolayısıyla doğru algı ve hareketi engelleyen kalıtsal hastalıklar vardır. Bunlar, en iyi bilinenleri Charcot-Marie-Tooth hastalığı olan nispeten nadir hastalıklardır. Yaralanma nedeniyle el uyuşması Coğu durumda bir tur yaralanma nedeniyle elin sinirleri zarar gorebilir. Bu sinir ağrısına ve uyuşukluğa neden olabilir. Bu tip sinir sıkışması, orneğin boyun fıtıuı veya burkulan eklem nedeniyle de oluşabilir. Yaralanmalar bir romatolog veya ağrı terapisti tarafından tedavi edilir. El uyuşması tedavi edilmezse etkilenen sinirde, dolaşım sisteminde veya kaslar ve kemikler gibi diğer dokularda kalıcı hasar meydana gelebilir. Uyuşukluk uygun şekilde tedavi edilmezse aşağıdaki komplikasyonlar gelişebilir: Kalıcı sinir hasarı Uyuşukluk yeni başlayan bir sinir hasarından kaynaklanıyorsa, uygun şekilde tedavi olmadan, hasar giderek artar ve hatta kalıcı sinir hasarına neden olabilir. Bu, sinir hasarının sistemik bir hastalıktan (orn. diyabet) kaynaklanmaması ve doğru şekilde tedavi edilmemesi durumunda da gecerlidir. Damar hastalıkları Uyuşukluk aynı zamanda vazokonstriksiyon, ateroskleroz, derin ven trombozu, varisli damarlar ve lenfodemden de kaynaklanabilen anormal kan akışından kaynaklanabilir. Hareket bozukluğu Bazı akut veya kronik kas-iskelet yaralanmalarına bağlı olarak uyuşukluğun gelişmesi durumunda, uyuşukluğun nedeni coğunlukla kemiklerin, kasların, sinirlerin ve diğer dokuların anormal pozisyonudur. Bu durum yeterince erken tedavi edilmezse yanlış olan durum kalıc hale gelebilir ve hareket kısıtlılığı gorulebilir.