Ağız ve diş sağlığı ozellikle bizim toplumumuzda oldukca ihmal edilen bir konudur. “Cocuk değil mi bu, nasılsa yerine yenisi gelecek!”, “32 diş var biri gitse ne olur?” duşuncesinde cok insanımız var.
Oysa kanıtlanmış bir gercek var ki; ağızda bir dişin eksilmesini bırakın, yanlış konumlanması dahi ciğneme fonksiyonlarının şaşmasına, cenede ve ekleminde şekil bozukluğuna yol acabilir. Yanlış ciğneme, yanlış yutkunma, burun nefes yolunun daralması ile ağızdan solunumun başlaması, daha rahat nefes alabilmek adına başı onde konumlandırarak baş boyun duruş pozisyonunun kemik ve kas sisteminde eğriliğe yol acması ve en nihayetinde ayakta iken omurlarımızın dahi bir tarafa daha meyilli konumlanması soz konusudur. Bunlara horlama, uyku apnesi, ağız kuruluğu ile gun boyu halsizlik, dikkat eksikliği ve uyku hali eşlik edebilir.
Ozetle ağız icinde her bir dişin kendine has gorevi vardır ve birbirleriyle ahenk icinde calışırlar. Ortodonti tedavisi, dişlerde ve cene kemiklerinde olması gereken halden sapmış durumları duzeltmeye calışır. Cocukların cene gelişimi daha dişler ağıza cıkmadan takip edilmelidir. Sut dişlerinin ağızdaki konumları da cocukların ileride ağız diş sağlığı acısından sorun yaşayıp yaşamayacakları hakkında bilgi verir. Erken yaşlarda farkına varılırsa, ortodontik tedaviler ile iskelet sistemine yani cene kemiklerinin gelişimine mudahale imkanı olur. Ergenlik donemine kadar bu imkan devam eder. Genel kanının aksine erişkinlerde de ortodontik tedavi yapılabilmektedir. Sadece, kemiklerin buyume gelişim aşaması kacırıldığı icin, daha uyumlu olması acısından dişlerin, mevcut kemik uzerinde yeniden konumlandırılması soz konusudur. Erişkinlerde cene kemiklerinin de duzeltilmesine ihtiyac duyulan durumlar varsa cene cerrahisi branşından destek alınır.
Ortodontik tedavi yontemlerini basitce uce ayırabiliriz:
Cene kemiklerinin gelişimine ve eklemin pozisyonuna mudahalede daha etkin olan fonksiyonel cene ortopedisi (FCO) ortodontinin temelini oluşturur. Sabit veya takıp cıkarılabilen apareylerden yararlanılır. Bu apareylere ceşitli aksesuarlar eklenerek dişlere ve cevre dokularına yon verilir. Erken yaşlarda en cok tercih edilen yontemdir. Cunku, aşırı buyume eğiliminde olan ceneleri tabiri caizse frenleyen, dar kalmış ceneleri genişleten, dişleri kucuk dokunuşlarla diş dizisine katan ve hatta dil-dudak gibi yumuşak dokuların kaslarını eğiten ve duruşlarını değiştiren bir tedavi yontemidir.
Diğeri herkesin tahmin edebileceği gibi sabit braketli tel tedavisidir. Bu tedavi, daha ziyade cene gelişimini tamamlamış veya gelişimi doğru şekilde ilerleyen ancak dişlerin konumlarının olağan dışı olduğu durumlarda tercih edilir. Eskiden her hekimin veya teknisyenin kendi el becerisiyle bukulmuş teller uygulanırken; gelişen teknoloji ve tekniklerle birlikte artık daha standart hale gelmiştir. Yapıştırılan braketlerin ve takılan tellerin uzerinde her dişe ait konumlar hafızalıdır. Doğru zamanda doğru aksesuarlar ile desteklenince sabit tedavide surec daha kolay işlemektedir. Son zamanda teknolojinin nimeti olarak, klasik metal braketler dışında, şeffaf porselen veya şeffaf plastik braketler de kullanılabilmektedir. Boylece kolay fark edilmeyen ve daha estetik şekilde tel tedavisi yaptırmak mumkun olmuştur. Ayrıca artık, teli uzun sure sıkıca tutabilen kendinden kapaklı braketler ve ısıya duyarlı -orneğin cay icerken aktifleşen- teller ile aylık kontrollere gelemeyecek, bolca seyahat eden ya da başka bir sebeple hekiminden uzak kalacak kişiler de (orneğin oğrenciler) rahatlıkla tel tedavisi yaptırabilmektedirler.
Son olarak, ağız icinde basit capraşıklıkları tedavi etmeye yonelik cıkan ve insanların tedavi sırasında estetik acıdan daha rahat etmesini sağlayacak şeffaf plaklar ile yapılan ortodontik tedaviden bahsedelim. Dişlerin mevcut konumları bilgisayara aktarılır ve sanki dişler hareket ettirilmiş gibi yeniden 3 boyutlu halde modeli elde edilir, uzerine sert ve şeffaf bir plastik tabaka vakumlanır. Bu planlama dişlere ayda en fazla 1mm hareket verecek şekilde yapılır. Hastalar her ay, dişlerinin bir sonraki konumuna gore hazırlanmış yeni bir plak kullanarak dişlerini kucuk kucuk hareket ettirmiş olurlar. İlk cıktığı yıllara oranla, şeffaf plakların farklı aksesuarlar sayesinde, dişleri her yonde ve daha etkin hareket ettirmesi mumkun olmuştur. Yine de tum ceneyi ilgilendiren ve daha karmaşık durumlar icin tek başına yeterli olduğu soylenemez.

[h=2]İzmir Diş Hekimi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]