Ortodonti hakkında merak ettiklerinizOrtodonti, alt yuz bolgesinde diş lerden veya iskelet gelişiminden kaynaklanan yuz bozukluklarının teşhis ve tedavisiyle ilgilenen bilim dalıdır.

Dişlenme donemine gore ortodonti
1- Sut diş lenme donemi: Okul oncesi yıllarda parmak emme, dudak yeme, ağıza yabancı cisim sokma gibi alışkanlıklara bağlı olarak ortaya cıkan sorunların mumkun olduğu kadar azaltılmasına yonelik uygulamalardır. Bu alışkanlıklar sut diş lenme doneminde ortadan kaldırılırsa iskelet yapıda kalıcı bir bozukluk oluşmadan iyileşme sağlanır. Bunun icin de birtakım ağız ici veya ağız dışı aygıtlardan yararlanılır.
2- Karışık diş lenme donemi: İlkokul cağı cocuklarını kapsar, ağızda hem daimi hem de sut diş lerinin bulunduğu donemdir. Bu donemde zamanından once veya sonra sut diş lerinin kaybedilmesi, alttan gelen daimi diş lere rehberlik edememesi sonucunda bir takım yer darlığı problemleri oluşabilir. Oluşan capraşıklığın (carpıklığın) giderilmesi ortodontinin ilgi alanına girer. Yine bu donemde başlayıp ergenlik cağının sonuna kadar devam eden ceneler arası uyumsuzlukların giderilmesi de ortodontinin konusudur.
3- Daimi diş lenme donemi: Diş dizilerindeki bozukluklar diş cekimi yapılarak veya yapılmadan sabit ya da hareketli aygıtlarla duzeltilebilir.
Ortodontiste ne zaman gitmeli?
Sut diş lerinin ağıza cıkıp ciğneme fonksiyonuna girdiği 2.yaştan itibaren cocuklar diş hekimine kontrole goturulmelidir.
Diş hekimi cocugun cene-yuz gelişimini ve diş lerin sağlığının yanı sıra, konumlarını cok yonlu değerlendirir. Olası sorunları onceden gormek ve onlem almak koruyucu hekimliğin olmazsa olmazıdır.
Cocuklarda iskeletsel sorunlara erken yaşlarda mudahale etmek gerekir.
Sut diş leri arasında bulunan boşluklar, doğal gelişim gostergesidir. Erişkinlerin diş lerindeki gibi sıkı temaslar, ileride meydana gelebilecek yer darlığı ve dolayısıyla dişlerde capraşıklığın (carpıklığın) gostergesi olabilir.
Daimi diş ler 6-7 yaşlarında surmeye başlarlar ancak 8-12 yaşları arasında, sut azı diş leri değişene dek pek fazla problem gozlenmez. Ancak sut diş lerinin tumu, daimileriyle yer değiştirinceye kadar yerinde tutulmalıdır.
Bu nedenle sut diş lerindeki curukler erkenden tedavi edilmelidir.
Sut diş inin cekilmesi gerekiyorsa, cekilenin yerini tutacak yertutucu dediğimiz protezlerin yapılması ileride ortodonti tedavisine ihtiyac duyulmasını onler.

Ortodontik sorunların sebepleri
1. Beslenme Bozuklukları: Yeterli beslenemeyen kişilerde, cene ve yuz yapısında hacimsel kuculme meydana gelebilir ve normal hacimdeki diş ler kucuk cenelerde gerekli yeri bulamayacakları icin capraşıklıklar, rotasyonlar (donme), hatta gomukluk olguları gorulebilir.

2. Ağızdan Nefes Alma: Bademciklerde kronik iltihaplar ve benzeri nedenler,uzun sure devam ederse bademcikler aşırı derecede buyuyebilir. Bu durumda solunum yolları daralır ve nefes alma gucluğu meydana gelir. Bu gucluğu yenebilmek ve o bolgedeki hava geciş yolunu genişletebilmek amacıyla cocuk alt cenesini ve buna bağlı olarak dilini one alma zorunluluğu duyar. Bu durum, uzun sure devam edecek olursa alt cenenin one doğru konumu yerleşir. Dil on diş ler arasına girer ve diş lerin surmelerine engel olursa acık kapanış meydana gelir. Hasta burundan nefes alamıyor ise ,ust cenenin buyume potansiyeli uzerinde negatif etki oluşabilir.

3. Yanlış yutkunma: Bazı cocuklarda yutkunma anında cocuk dilini on diş lerinin arasına sıkıştırır. Bu da on diş lere istemsiz fazladan kuvvet vermek, yani diş leri devamli ittirmek demektir. Sonrasında diş ve damak gelişimi istenmeyen şekilde gelişir. Coğu zaman ailelerin, hatta bazen hekimlerin de gozden kacırdığı bir durumdur.

4. Parmak Emme: Yeni doğmuş bir bebekte oldukca gelişmiş bir emme mekanizması vardır. Emme icgudusu tatmin edilmemiş bir bebek, bu ihtiyacını gidermek icin bazı alışkanlıklar edinir. Anne sutu ile 9-18 ay beslenen cocuklarda coğunlukla bu alışkanlık gorulmez.
Yapılan araştırmalar parmak emmenin yaşamın ilk birkac haftasında aclığa bağlı olarak geliştiğini gostermiştir. Dişlerin surmeye başladığı donemde bolgesel tahrişlerden doğan ağrı, parmak emme yoluyla giderilebileceğinden bu alışkanlığın diş lenmeye yardımcı olduğu duşunulebilir.

Cocuklar nicin parmak emer?
- Bebek ani olarak anne memesi veya biberondan kesilirse
- Bebek beslenirken emmesi cok kısa surede sonlandırılırsa
- Bebek uzun aralıklarla beslenirse
Parmak emme alışkanlığında erken donemde hic onlem alınmaz. Bu donemde alışkanlığı onlemek, cocuğun psikolojisini ve fizyolojisini etkileyeceği icin zararlıdır.
Parmak emme alışkanlığının tedavisi icin kesin bir yaş soylenemez. Uygun zaman ayarlanması her cocuk icin ayrı ayrıdır. Alışkanlığın derecesi, cocuğun gecmişi zamanın ayarlanmasını etkiler. Genel olarak parmak emme 3.5 yaşından sonra da devam ederse tedaviye başlanmalıdır.
Bu alışkanlığı devam ettiren cocukta, emilen parmağa ve sayısına gore etki alanında bulunan alt ve ust diş lerde yer değiştirmeler ve iskeletsel kapanış bozuklukları gorulebilir.

5. Yalancı Emzik: Fizyolojik ozellikleri olan bir emziğin 1.5 yaşına kadar emilmesi zararlı değildir. Hatta cocuğun parmak emme gibi kotu bir alışkanlık edinmesini onleme yonunden faydalıdır. Yalancı emzikler devamlı olarak kullanıldıkları zaman, etki alanları icindeki dokulara uzun sureli etki yapacağı icin o bolgelerde duzensizlik ve ceşitli kapanış bozukluklarına sebep olabilmektedir.

6. Yatış Şekli: Yatma şekli, genellikle alt cenenin yatma sırasındaki pozisyonunu belirler. Bu da bize alt cenenin ortalama gunde 8 saat hangi konumda olduğu hakkında işaret verir. Orneğin, yuz ustu yatan bir cocuk ile sırt ustu yatan bir cocukta alt cenenin konumu farklıdır. Ayrıca cocuğun yatarken cene altına elini koyarak uyuması cenede eklem kaymalarına da yol acabilir.

7. Kotu alışkanlıklar: Diş sıkmak, tırnak yemek, kalem ısırmak, dudak ısırmak vb.

8. Dişeti problemleri: Diş etrafındaki dokuların enfeksiyonları ve kemik kayıpları diş in desteğini azattığı icin diş ler istenmeyen konumlara gelebilir.

9. Sut diş lerinin erken kaybı: Daimi diş lere rehberlik gorevi yapan sut diş leri erken kaybedilirse yerlerine gelecek olanlar gomulu kalabilir veya farklı yerlerden ağıza surebilir.

10. Yirmi yaş diş leri: Ondeki diş leri sıkıştırmasına bağlı duzensizlikler olabilir.

11. Daimi diş kaybı: Eksilen diş in boşluğuna kayan komşu diş ler duzensizlikler yapabilir.

12. Hormonal duzensizlikler, sistemik hastalıklar: Diş ve cevre dokularının sağlığını bozmak suretiyle duzensizliklere zemin hazırlayabilir.

13. Genetik olarak yatkınlık: Diğer aile bireylerinde ortodontik sorunlar varsa
cocukta da olma ihtimali artar.

Cene-yuz bozukluklarının sınıflaması

İskeletsel bozukluklar:
İskelet bozukluğundan kaynaklanan sorunlarda tedaviler cocuklarda kemik gelişimi tamamlanmadan yapılmalıdır.
Kemik gelişimi tamamlanmış yetişkin bireylerde tedavi icin ortodonti ayrıca cerrahi yontemlerden yardım almak zorundadır. (Ortognatik Tedavi)

Dişsel bozukluklar:
Dişlerin konumlarından kaynaklanan sorunlarda tedaviler cocuk/yetişkin farketmeden her yaşta yapılabilir.
Tedavide esas olan, istenilen ideal konuma gelinceye kadar diş lerin kemik icinde hareket ettirilmesidir. Dolayısıyla bu tedavide cocuk hastalarda tedavi suresi yetişkinlere nazaran daha kısa olabilmektedir.

Ortodontik tedavi yontemleri
Hareketli tedavi yontemi
- Invisalign plak yontemi, genellikle daha az capraşıklığın olduğu veya diş aralanmalarının az olduğu durumlarda uygulanır. Tamamen şeffaf, diş lerin uzerine kılıf şeklinde takılan, takınca dışarıdan belli olmayan plaklardan oluşmaktadır.
- Fonksiyonel tedavi, kasları ve bazı iskeletsel yapıları hareketlendirerek yapılan tedavilerdir. Bu tedaviler cenenin onde ya da arkada olduğu durumlarda veya cenelerde darlık varsa genişletmek icin kullanılmaktadır.
- Ağız dışı apareyler, hastanın kendisinin takıp cıkardığı apareylerdir. Bunlar bazı maskeler, headgear denilen enseden ceneye gelen, alt-ust cenenin buyume ve gelişimin kontrollu ve istenilen şekilde seyretmesini sağlayan apareylerdir. Bu apareyler genelde cocuklarda ya da ergenlerde kullanılabilmektedir.


Sabit tedavi yontemi
- Dişlerin yuzeyine yapıştırılan braketler kullanılmaktadır. Kimisi metal, kimisi diş renginde porselenden yapılan, kimisi de şeffaf olan uzaktan gorunmeyen diğer deyişle daha estetik gorunen braketlerdir.
- Dişlerin gorunmeyen ic taraflarına takılan braketlerle de (lingual braket) tedavi mumkun olabilmektedir.
Braketlerle daha buyuk bozukluklar, diş lerin donmuş olduğu, aralanmaların cok daha fazla olduğu tedaviler yapılmaktadır.


Ortodontide sık sorulanlar

Ortodontik tedavi yetişkinlere de (tel tedavisi) uygulanabilir mi?
Evet. Gelişen teknoloji, cocukken yapılamayan ortodontik tedaviyi yetişkinlikte mumkun kılmakta; kendi duzgun diş leri ile gulumsemesi kişileri daha mutlu etmektedir. Aslında diş leri ilgilendiren tedaviler hemen her yaşta yapılabilir; yeter ki diş ler ve cevre dokuları (periyodonsiyum) sağlıklı olsun. Fakat cene kemiklerini ilgilendiren sorunlar ileri yaşlarda ancak ameliyatla duzeltilir.

Cene ortopedisi ne anlama gelir?
Cenelerin yuze veya birbirine gore bozulan ilişkilerini ozel araclarla duzeltmeyi amac edinen bir ortodonti alanıdır. Mesela alt cenenin ileri konumlanması (prognatizm), alt cenenin geride olması veya ust ileri itim kucuk yaşlarda “ortopedik tedavi” ile duzeltilebilir.
Sadece diş lerin duzeltilmesi ise “ortodontik tedavi” ile elde edilir; fakat coğu zaman ortopedik tedavi ve ortodontik tedavi birlikte yurutulur.

Ortognatik cerrahi nedir?
Ortodontik veya ortopedik tedavi ile diş lerin duzgun sıralanması gercekleştirilebilir. Ceneler arası ilişkiler de bir sınıra kadar duzeltilebilir. Fakat bazı vakalarda ortodontik tedavi yetersiz kalır. Boyle durumlarda bir cene-yuz cerrahı ile ortodontist birlikte calışarak ağır bir vakayı cerrahi metotla duzeltebilir. Cok kısa surede elde edilen estetik sonuc başarılı olmakta ve gunumuzde ortognatik cerrahi tedavi gittikce yaygınlaşmaktadır.

Ortodontik tedavi (tel tedavisi) sırasında diş ler nasıl hareket eder?
Diş uzerine yay, tel veya ozel lastiklerle bir kuvvet uygulanırsa kuvvetin yonunde bir hareket oluşur. Hareket eden diş in onunde gecici bir sure icin kemik dokusu yıkımı olur, hareketin aksi yonde ise yeni kemik dokusu yapılır. Boylece yeni yerlerini alan diş ler, yeni bir kemik yuvasına da otururlar.

Pekiştirme tedavisi nedir?
Ortodontik tedavi yaklaşık 2 yıl surer. Dişler duzeldikten hemen sonra etrafındaki yapılar (periodonsiyum) diş lerin yeni konumuna uyum sağlayamamıştır. Ayrıca kemik dokusu olgunlaşmamıştır. Bu nedenle apareyler cıkarılırsa diş ler eski yerlerine donebilirler. Bunu onlemek icin duzelmiş diş leri yapılacak başka aygıtlarla yerlerinde pekiştirmek gerekir. Tedavinin bu son aşamasına pekiştirme tedavisi denir. Bu donemde de cocukların diş lerine gereken ozeni gostermesi şarttır.

Ortodontinin dışarıdan bakıldığında daha az farkedilmesi mumkun mu?
Gunumuzde daha az fark edilen malzemelerle ortodontik tedavinin en cekinilen ozelliği olan tel gorunumunden kurtulmak mumkun olabilmektedir. Dişin ust yuzlerine yapıştırılan apareyler metal renginde, beyaz, şeffaf veya diş renginde olabilirler. Hatta bazı durumlarda diş in gorunmeyen arka kısımlarına da uygulanabilirler.

Ortodontik tedavi oncesinde ve sonrasında dikkat edilmesi gerekenler
1- Ortodontik tedaviye başlamadan once curuk diş lerin tedavi edilmesi vediş etinin tam sağlıklı duruma getirilmesi gerekir.
2- Apareyin ve diş lerin duzenli fırcalanması şarttır. Hele sabit aygıtlarda dişlerin uzerine yapıştırılan olukların etrafında diş plağı cok cabuk yerleşir. Buna imkan verilmemesi gerekir.
3- Hekim tedaviye başladıktan sonra hastasını ortalama ayda bir gorur. Dolayısıyla ortodontik tedavide buyuk gorev, cocuklara duşer. Bu nedenle dişleri duzeltilecek cocuklarda tedavi isteği olması gerekir. Ailenin zorlaması coğu zaman olumsuz etki uyandırmaktadır.
4- Hekimin kontroller sırasındaki tavsiyelerine dikkatle uyulmalıdır.
5- Randevular aksatılmamalıdır.
6- Apareylerde kırılma, kopma veya ağıza yapışan duzeneklerde cıkma varsa tedavi kesintiye uğrar. Boyle durumlarda hemen hekime başvurulmalıdır.
7- Pekiştirme tedavisinde bıkkınlık gosterilmemeli; uygulanan aygıt ağıza duzenli takılmalıdır.

Ortodontinin faydaları
- Diş boşlukların kapatılması
- Cene (Diş, Damak) kapanış bozukluklarını gidermek
- Dişlerin konumlarını ve duruşlarını duzeltmek
- Diş ve dudakları duzgun olarak hizalamak.
- Ortodonti tedavisi estetik diş hekimliğinde cok onemli bir yer tutar.
- Ortodonti tedavisi ile diş ler cene kemiği uzerinde muntazam bir bicimde yerlerini alırken cene kapanış bozukluklarının neden olduğu eklem, baş, boyun ağrıları da giderilebilir.
- Ortodonti tedavisi kişiye tam bir ciğneme fonksiyonu kazandırarak mide problemleri ve sindirim sistemi sorunlarının giderilmesinde de etkin rol oynar.
- Ortodonti tedavisi diş leri daha duzgun sıralarken, diş lerinize daha iyi bakım yapabilmenize olanak sağlar, boylelikle diş lerinizde curuk riski azalmış olur.
- Dişlerin estetik gorunmesi ve ciğneme fonksiyonunu kazanabilmek icin yapılacak ortodontik tedavi, alternatif protetik tedavilere nazaran daha pahalı tedavi olmakla birlikte diş lerin ve cevre dokularının doğal haliyle korunması / kullandırılması acısından paha bicilmez bir kazanc sağlamaktadır.
- Ortodontik tedavide fiyatlar ve surec vakanın şiddetine gore değişmektedir. ayrıca kullanılacak aparey ceşitlerine gore de fiyat ve surec değişebilir.
Yapılan bir araştırmada aynı surede Turk kadınlarının kuafor masrafının aynı uzunluktaki ortodontik tedaviden daha fazla tuttuğu hesaplanmıştır.
Ortodonti sayesinde, kendi diş lerinizle her yaşta daha guzel gulumsersiniz.

[h=2]İzmir Diş Hekimi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]