Orta kulak, kulak zarının arkasında bulunan bir boşluktur (Şekil 1). İcindeki basınc havanın orta kulak mukozası tarafından emilmesine bağlı olarak negatif yonde olma eğilimindedir. Ostaki kanalı yolu ile yutkunma sırasında orta kulak basıncı ortam basıncı ile eşitlenir. Zarın her iki tarafındaki basınc eşitlendiğinde zar sesin en iyi iletildiği tam esnek hale gelir. Ancak orta kulaktaki basınc azalırsa sesin iletilmesinde sorunlar oluşmaya başlar. Bu durum genellikle orta kulağı genze bağlayan ostaki kanalının fonksiyonlarında oluşan bozulmaya bağlı gercekleşir. Bu kanal hem orta kulak basıncını kontrol eder hem de orta kulak mukozasının salgılarının drenajını sağlar. Kucuk cocuklarda ostaki kanalı hem kısa hem de duzdur, ancak yedi yaşından sonra fonksiyonlarını tam sağlayacak bir anatomiye kavuşur.

Normal işitme

Normal duyma icin orta kulak yapıları ve kulak zarının dış kulak kanalından kulak zarına gelen sesleri ic kulağa iletmeleri gerekir. Dışarıdan gelen ses dalgası dış kulak yolundan gecerek elastik bir yapı olan kulak zarına carptığında zarı titreştirir, orta kulaktaki kemikcikler bu titreşime katılırlar. Boylece titreşimler ic kulağa kadar ulaşarak buradaki sinir hucrelerinde elektriksel sinyallere donuşturulur ve sinir yollarıyla beyindeki işitme merkezlerine iletilirler.

Orta kulak enfeksiyonu nedir?

Orta kulak enfeksiyonları kulak zarının arkasında yer alan orta kulak boşluğunda oluşan iltihaplardır. Nedeni genellikle virusler ya da bakterilerdir. Sıklıkla yakın zamanda gecirilmiş bir soğuk algınlığı veya alerjik bir problem nedeni ile orta kulak havalanmasını sağlayan ostaki kanalı fonksiyonunun bozulmasını takiben meydana gelir. Tek ya da her iki kulak aynı anda etkilenebilir. Kucuk cocuklarda orta kulak anatomik gelişimini tam olarak tamamlamamış olduğundan ostaki kanalı fonksiyonlarındaki ve anatomisindeki farklılıkların etkisi ile kulak enfeksiyonu daha sık gorulur. Ozellikle;
Beş yaşının altındaki cocuklarda,
Erkeklerde
Biberonla beslenen bebeklerde,
Yuvaya giden cocuklarda,
İyi havalanmayan kalabalık ortamlarda bulunan ve sigara dumanına maruz kalan cocuklarda orta kulak enfeksiyonları daha sık gorulur.
Orta kulak enfeksiyonları daha az sıklıkta olmakla birlikte, ergenlik cağında ve erişkinlerde de gorulmektedir. Cocuklarda en sık gorunen orta kulak iltihapları seroz / efuzyonlu otitis media ve akut otitis mediadır.

a. Seroz orta kulak iltihabı (Seroz Otitis Media, Efuzyonlu Otitis Media)

Normal olarak her yutkunmada kısa bir sure acılarak orta kulak basıncını ayarlayan ostaki borusu fonksiyonlarının viral enfeksiyonlar, alerjik reaksiyonlar gibi nedenlerle bozulması en onemli sebeptir. Sonucta orta kulak havalanamaz ve kulak salgılarının birikmesi ve havanın dokularca emilmesi ile oluşan negatif basıncla dokulardan sıvı cekilmesi sonucu orta kulak sıvı ile dolar (seroz otit) uzun suren negatif basınca bağlı olarak mukoza salgısının koyulaşması sonucunda ise daha kronik bir tablo olan sekretuar otitis media oluşur. Kulak zarı bu sıvı yuzunden gerektiği gibi titreyemez ve cocukta işitme kaybı oluşur. Bu hafif işitme kaybı cocuğun davranışlarında ceşitli değişmelere yol acar: Bu problemin kronikleşmesi ise cocuğun zihinsel gelişiminde ve konuşmaya başlamasında gecikmeye yol acabilir. İşitme kaybı olan cocukta gozlemlenen başlıca bulgular şunlardır;
Televizyonun sesini cok acar ya da televizyonun cok yakınına oturur.
Soylenenlere, tam işitemediği icin hemen cevap vermez veya hic aldırış etmez.
Okulda oğretmenin soylediklerine ilgisi azalır, derslerinde başarısızlık başlar. Okuldaki tembel cocuklarda orta kulak sıvısı ve işitme kaybı mutlaka araştırılmalıdır
Ozellikle "s" "z" gibi sessiz harflerin iyi duyulamamasına bağlı olarak konuşma bozuklukları meydana gelebilir
Seroz otitin sebepleri
Geniz etinin buyuyerek genizi doldurması (adenoid vejetasyon)
Burun ve sinus enfeksiyonları
Akut orta kulak iltihapları
Alerji, bağışıklık sistemi yetmezliği
Daha nadir olarak ostaki kanalı fonksiyonunu etkileyen tumorlerdir
Seroz otitin tanısı
Seroz otit sessiz bir hastalık olup genellikle ateş, kusma, ağrı gibi bariz şikayetlerle ortaya cıkmaz. Tanısı sıklıkla geniz etine bağlı şikayetler nedeni ile yapılan muayenelerde ya da işitme kaybından şuphelenilmesi sonucunda muayenede konur.

Kula zarı matlaşmış, kalınlaşmış ve uzerinde damarlanma artmıştır. Problemin suresine bağlı olarak zarda cekilmeler, orta kulak yapılarına doğru yapışmalar, koyu renk değişiklikleri olabilir. Hasatlık sıklıkla iki kulağı birden etkiler. Tek taraflı seroz otitlerde ise işitme kaybı fark edilemeyebilir. Bu hastalarda denge merkezinin etkilenmesine bağlı olarak dengesizlik, sportif aktivitelerde zorlanma, yurumede zorlanma gibi bulgular gorulebilir. Tanıya yardımcı test olarak orta kulak basıncı olcumu, işitme reflekslerinin olcumu ve uyum sağlayabilen cocuklarda işitme testleri yapılır. İşitme kaybı iletim tipidir. Nadiren orta kulaktaki mikroorganizmaların salgıladıkları maddelere bağlı sinir tipi kayıp gelişebilir.

Tedavi
Başlangıcta antibiyotik tedavisi uygulanır. Beraberinde mukoza şişliğini azaltan, mukus kıvamını incelten ilaclar kullanılabilir. Alerji tanısı olan hastalarda anti alerjik tedavi eklenmelidir. Sakız ciğnemek ve balon şişirmek gibi aktiviteler ostaki kanalının fonksiyonuna yardımcı olabilir.

Ozellikle seroz otit ile beraber sık tekrarlayan akut otit atakları olan ve kreşe gitmekte olan cocukların 1 ay kadar bu ortama gonderilmemesi uygun olabilir. Biberonla beslenen cocuklarda beslenmenin yarı oturur pozisyonda yapılması tavsiye edilmelidir.

Hastalığın sonbahar, kış donemlerinde artan viral enfeksiyonlara paralel olarak sık gorulmesi goz onune alınarak tedavi planlamasında değişiklikler yapılabilir. Yaz donemi oncesinde tıbbi tedaviden başarı şansı artarken kış doneminde bu oran azalmaktadır.

Altı sekiz haftada uygulanan tedavilerin başarılı olmaması aynı zamanda 20-25 dB uzerinde işitme kaybı olması durumunda cerrahi tedavi tercih edilir. Kulak zarında incelme, cokme, cepleşme var ise, sinir tipi kayıp oluşmuşsa ya da denge bozukluğu başlamışsa doğrudan cerrahi tedavi secilebilir.
Cerrahi tedavide kulak zarına havalandırma tupu takılır, takiben işitme kaybı hemen iyileşir. Ek olarak geniz eti ve luzumu varsa bademcikler alınabilir. Havalandırma tupu, cocuklara genel anestezi altında uygulanır, kulak zarında genellikle 6-12 ay kalır ve sonra kendiliğinden duşer ya da doktor tarafından alınır. Bu tedavilerle hastaların buyuk bolumu tam olarak iyileşir. Nadiren tekrarlayan tup uygulamaları ya da kalıcı tup tatbiki gerekebilmektedir. Ozellikle tekrarlayan seroz otit şikayeti olan cocuklarda alerji, immun sistem fonksiyonları değerlendirilmelidir.
Kulak zarına tup takılmış cocukların suyun temiz olduğu bolgelerde bir metreden fazla dalış yapmadıkları surece denize girmelerinde genellikle sakınca yoktur, ancak ozellikle yuzme havuzlarında ve sabunlu su ile duş ya da banyo yaparken vazelinli pamuk ya da uygun bir kulak tıkacı ile dış kulak yolu kapatılarak suyun tupten orta kulağa girmesi onlenmelidir.

b. Akut orta kulak iltihabı( Akut Otitis Media)

Akut orta kulak iltihapları genellikle bir bakteri veya bir virus tarafından oluşturulur. Cocuklarda kısa olan ostaki kanalı yoluyla bu ajanlar kolaylıkla boğazdan orta kulağa taşınırlar. Orta kulağa bir kez ulaşan mikroplar burada yerleşir ve urer bu ise hem orta kulağı doşeyen hem de yakın ilişkide olan ostaki kanalının icinde uzanan mukozanın şişmesine yol acar. Bloke olan tup nedeniyle orta kulak havalanamaz, mevcut havanın emilmesi ile basınc duşer ve kulak zarı ice doğru cekilir. Esnekliğini kaybeden zarın ses iletimi duşer. Diğer taraftan iceride bulunan ya da negatif basınc etkisi ile genizden cekilen mikroorganizmaların neden oldukları iltihaplı sıvı orta kulakta birikerek zarı dışa doğru iter.

Muayenede erken donemde kulak zarı kırmızı, odemli veya balon gibi şişmiştir (Şekil:2). Orta kulak iltihap doludur. Zar iltihap etkisi ile bir noktadan incelip delinince orta kulaktaki sıvı dışarı akarak kulak akıntısını oluşturur. Bu donemde ateş ve ağrı şikayeti nispeten azalır. Uygun tedavinin yapılmaması hastalığın ilerleyerek komplikasyonların gorulmesi ile sonuclanabilir.
Akut orta kulak iltihabının sebepleri
Ostaki borusu fonksiyonunun bozulması
Orta kulakta bakterilerin coğalması
Burun ve sinuslerin hastalıkları
Diğer ust solunum yolu hastalıkları
Alerji
Bağışıklık sistemindeki yetmezlik
Kan yolu ile enfeksiyonun kulağa gelmesi (nadir) olabilir
Hastalığın tanısı
Orta kulakta hızla başlayıp ilerleyen bir iltihap olayıdır.
Kulak ağrısı, ateş, kusma, iştahsızlık, kulak tıkanması, akıntısı veya işitme kaybı, bebeklerde kulaklarını cekiştirme gibi şikayetler gorulduğunde derhal bir kulak burun boğaz uzmanına gitmeniz onerilir.
Boyle bir durumda enfeksiyon tanısı konularak tedaviye mumkun olduğunca erken başlamak onemlidir.
Eğer cocuğunuzun kulağında bir sorun olduğu duşunuluyorsa her iki kulak zarı da muayene edilmeli gerekli testler yapılmalıdır. Tedavi ile ilgili yaklaşım muayene ve testlerin sonucları ve cocuğunuzun genel sağlık durumuna gore planlanır.

[h=2]İstanbul Kulak Burun Boğaz uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]