Omega-3 terimi ("n-3", "ω-3" olarak da kullanılır) ilk cift bağın, karbon zincirin ucundaki (ω) metil grubundan itibaren sayılınca 3. karbon-karbon bağı olduğu anlamına gelir.

İnsan beslenmesinde onemli olan omega-3 yağ asitleri şunlardır: alfa-linolenik asit (18:3, ALA), eikosapentaenoik asit (20:5, EPA) ve dokosaheksaenoik asit (22:6, DHA). Bu uc doymamış yağda, sırasıyla 18, 20 veya 22 karbonlu bir zincirde 3,5, veya 6 cift bağ vardır. Cift bağların hepsi cis-bicimindedir, yani hidrojen atomları cift bağın aynı tarafındadır.

Omega-3 yağ asitlerindeki cift bağlar onların esnekliğini azaltır. Hucre zarında omega-3 yağ asitlerini iceren fosfolipitler doymuş yağ asitli fosfolipitlere kıyasla daha gevşek bir şekilde istiflenirler ve bu yuzden bunlardan oluşan membranlar (zarlar) daha akışkan olurlar. Sıvı fazda olan membranlarda proteinler birbiriyle daha serbestce etkileşebilir, sinir hucrelerinde ise membranların yalıtkanlığını arttırdığı one surulmuştur.

Omega-3 yağ asitleri sayesinde:

Trigliseritler ve kolesterol duşer, boylece ateroskleroz ve buna bağlı kalp hastalıkları, kalp krizi ve akut inme riski azalır.
Bağışıklık sistemi guclenir.
Kansere karşı koruma sağlanır.
Beyin, retina, sperm, cilt hucreleri guclenir.
Kan şekerinin duzenlenmesine yardımcı olur (diyabet icin faydalı)
Kanı inceltir ve akışını kolaylaştırır, kanın pıhtılaşmasını onler.
Yangı onleyici etkisiyle romatizmal hastalıklara karşı koruma sağlar.
Anne-bebek sağlığında rolu

Omega-3 yağ asitleri, anne karnındaki bebeğin sağlıklı gelişimine aşağıdaki şekillerde yardımcı olabilir:

Bebeğin beyin ve retina gelişiminin desteklenmesi
Erken doğum riskinni azaltılması
Hamilelik suresinin ve bebeğin doğum ağırlığının artırılması
Doğum sonrası depresyonundan koruması
Omega-3 yağ asitleri ayrıca cocuğun matematik zekasının geliştirilmesine, okuma, telaffuz ve yazma beceresini artırılmasına yardımcı olabilir.
Zihin sağlığında rolu

Omega-3 yağ asidinin beyin ve sinir sisteminin sağlıklı şekilde calışmasındaki etkileri yapılan pek cok araştırmada ortaya konmuştur. Omega-3, beyin ve sinir sisteminde başlıca aşağıdaki şekillerde yardımcı olabilir:
Depresyon tedavisini desteklemesi
Bunama ve Alzheimer hastalığı riskinin azaltmasına yardımcı olması
Ruh hali, konsantrasyon, bellek, dikkat ve davranış bozukluklarına karşı yardımcı olması
Saldırganlık azaltmaya ve sakinleştirmeye yardımcı olması
Mizac, tepkisellik ve kişilik uzerinde olumlu etkisi olması

Goz sağlığında rolu

Yuksek doz omega-3 alımı gozde yaşa bağlı olarak gelişen sarı nokta hasarları riskini onleyebilmektedir. Omega-3 yağ asitleri eksikliğinde, retinada gorme fonksiyonunun azaldığı tesbit edilmiştir.

Kemik-eklem sağlığında rolu

EPA ve DHA’nın antienflamatuar etkisi vardır, ayrıca kas-iskelet sistemi ve bağışıklık sistemi uzerinde faydalı etkileri bulunmaktadır. Omega-3 kemik ve eklem sağlığında başlıca aşağıdaki şekillerde yardımcı olabilir:

Kemiklerde kalsiyum toplanmasına destek olarak guclenmelerinin sağlanması
Eklem iltihabı ve kıkırdağa zarar veren enzim aktivitesinin azaltılması
Eklemlerde hassasiyet ve sabah sertliğinin azaltılması
Romatoid artritli hastada ilac ihtiyacının azaltılması
Kalp-damar sağlığında rolu

Yapılan araştırmalarda, omega-3 yağ asitlerinin dengeli alımının ozellikle kalp ve damar hastalıkları acısından yararlı olduğu vurgulanmaktadır. Omega-3 tuketenlerde koroner kalp hastalığına bağlı olumler daha duşuk bulunmuştur. Omega-3, kalp ve damar sağlığında başlıca aşağıdaki şekillerde yardımcı olabilir:

Kalp damar hastalığı riski olanların ya da bu hastalığa yakalanmış olanların kalp sağlığını korumaya yardımcı olması.
Damar sertliği oluşumunun yavaşlatılması
Trigliseritlerin kan duzeyini duşurulmesi
Kalp hastalıklarında "kotu kolesterol"un (LDL) duşurulup, "iyi kolesterol"un (HDL) artırılmasıdır.
Kalp krizi sonrası felc, ikinci bir kalp krizi ya da olum riskinin azaltılması

Bulunduğu besinler

Omega-3 : Soğuk sularda yaşayan yağlı balıklar (somon balığı), Orkinos tipi ton balığı, uskumru, sardalya, hamsi, Keten tohumu yağı (%60), Ada cayı yağı (%54), Kivi (%52), Perilla(%58), Semizotu(%35) daha az oranlarda ceviz, badem, fındık, soya filizi, kuru fasulye, soya fasulyesi, nohut, mısır, mısır unu, corek otu yağı, kanola yağı, soya yağı, tatlı patates, marul, lahana, brokoli ve diğer yeşil yapraklı sebzelerde bulunur.

Yuksek tansiyon'un kontrol altına alınmasında bir diğer koruyucu onlemimiz ve tedavi yontemimiz bol miktarda omega 3 yağlarını tuketmektir. Yukarıda soylediğimin aksine, omega 3 yağları tek başına tablet olarak yani saf ve izole halde alırsanız etkisinden bir şey kaybetmez. Yani mutlaka bu yağları doğal beslenme yoluyla almanız şeklinde bir zorunluluk yoktur. Hatta gizli yuksek tansiyonunuz varsa ya da gercekten dikkate değer yuksek tansiyon, bu durumda şayet bir başka kan sulandırıcıda kullanmıyorsanız omega 3 tabletten her gun 2-3 adet almanız oldukca yararlı olacaktır. Omega 3 yağların yuksek tansiyonu engelleyici ve tedavi edici etkileri iki şekilde olur.

Birinci etki şekilleri doğrudan bu yağların damar ceperlerine olan genişletici etkisidir. Damar ceperlerinin omega 3 yağlarla genişlemesi sonrasında kan daha rahat damarlarda akma fırsatı bulur. Bu sayede kanın damar ceperlerine yaptığı basınc ta azalalır. Omega yağların hipertansiyona karşı koruyucu ikinci etkileri ise oksidasyon'u baskılayıcı etkileridir. Oksidasyon'u baskılayan ve toksik radikal oluşumunu azaltan prostoglandin E1 adlı yararlı hormonların uretimini artırmak ve tersine oksidasyonu ve zararlı toksik radikal oluşumunu artıran prostoglandin E 2 hormonlarının uretimini de baskılayarak toksik radikallerin damar ic ceperlerinde birikmesini engellerler.

Boylelikle damar daralmasını yani atherosklerosis durumunu ortadan kaldırır ve yuksek tansiyon'u tedavi etmiş olurlar. Ancak omega 3 yağlar hakkında bir noktayı belirtirsem bu kafanızı hayli karıştıracaktır. Gene de bunu bilmek ve omega 3 yağları ona gore tuketmek zorundasınız. Her ne kadar bu cok yararlı yağlar oksidasyonu baskılıyor ve toksik radikal uretimini baskılıyorsa da maalesef bu yağlarla ilgili kısımda da belirttiğim uzere kendileri parcalanarak toksik radikal'e donuşebiliyor. İşte bu gizli ve hassas noktayı bertaraf etmek ve omega 3 yağların toksik radikal'lere donuşmeksizin sadece antioksidan olarak etkimelerini sağlamak amacıyla omega 3 tabletleri beraberinde E vitamin tableti veya herhangi bir antioksidan tabletle birlikte alın. Tablet değil de doğal yollarla omega 3 aldığınızı varsayalım. Yani haftada en az dort kez yağlı balık eti tuketiyorsunuz. Şayet sadece yağlı balık eti tuketiyorsanız yanlış. Yağlı balık etini yeşillikle veya hemen takibinde taze meyve ile tuketmek zorundasınız. Aksi takdirde omega 3 yağların mucizevi yararlı etkileri yerine zararları ile karşı karşıya kalabilirsiniz.
Onemli!!!

Omega 3 yağları yani DHA ve EPA adlı eikosonoidleri tablet ya da doğal beslenme yoluyla alırken sakın beraberinde antioksidan kullanmayı ihmal etmeyin. Aksi tadirde yararlı ve antioksidan olarak bildiğiniz bu yağlar tersine oksidan olarak size zarar verebilecektir. O halde sağlıklı bir yaşam ve yuksek tansiyondan korunmada;
KAYNAKCA
-- Valentine RC & Valentine DL (2004) Progress in Lipid Research 43:383-402 Omega-3 fatty acids in cellular membranes: a unified concept
--Omega-3 Polyunsaturated Fatty Acid Supplementation Confers Long-Term Neuroprotection Against Neonatal Hypoxic-Ischemic Brain Injury Through Anti-Inflammatory Actions.
Zhang W, Hu X, Yang W, Gao Y, Chen J.
Stroke. 2010 Aug 12
--Effect of long-chain polyunsaturated fatty acid supplementation during pregnancy or lactation on infant and child body composition: a systematic review.
--Role of omega-3 Fatty acids for prevention or treatment of perinatal depression.
Borja-Hart NL, Marino J.
Pharmacotherapy. 2010 Feb;30(2):210-6. Review.
--Omega-3 fatty acid supplementation to prevent recurrent preterm birth: a randomized controlled trial.
Harper M, Thom E, Klebanoff MA, Thorp J Jr, Sorokin Y, Varner MW, Wapner RJ, Caritis SN, Iams JD, Carpenter MW, Peaceman AM, Mercer BM, Sciscione A, Rouse DJ, Ramin SM, Anderson GD; Eunice Kennedy Shriver National Institute of Child Health and Human Development Maternal-Fetal Medicine Units Network.
Obstet Gynecol. 2010 Feb;115(2 Pt 1):234-42.
--
Muhlhausler BS, Gibson RA, Makrides M.
Am J Clin Nutr. 2010 Aug 4
--Omega-3 supplements in pregnancy: are we too late to identify the possible benefits?
Grigoriadis S, Barrett J, Pittini R, Herer E, Zaltz A, Bazinet RP, Bradley L, Kennedy S, Steiner M, Levitt A.
J Obstet Gynaecol Can. 2010 Mar;32(3):209-16.

[h=2]İstanbul Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]