Okula başlamak, bir cocuk icin ailesinin dışındaki sosyal cevreye girişinin de ilk adımıdır. Hem cocuk hem de aile acısından heyecan verici ama kimi zaman da urkutucudur. Okula başlamak zihinsel, bedensel ve duygusal acıdan bir hazır oluş durumu da gerektirmektedir. Artık 6 yaş cocuğu yaşamının ilk ciddi deneyimine hazırlanmaktadır ve bu gercekten hazırlıklı olmakla yakından ilgilidir.
Gunumuzde, ozellikle buyuk şehirlerde ailelerin daha bilincli davrandıklarını ve cocuklarını ilkokul yaşı olan 6’yı beklemeden kreş, yuva ve anaokulu duzeyindeki kurumlara gonderdikleri goruyoruz. Bu eğitimin cocukların gelişimine olan katkıları yadsınamaz. Onerimiz bir cocuğun cok zorunlu şartlar olmadığı surece en az 3 yaşına kadar annesinin yanında kalmasıdır.3 yaşından sonra once yarım gunluk oyun gruplarıyla başlayarak bir eğitim kurumuna devam etmesini sağlamak ve 4 yaş civarı tam gune gecmek cocuğun uyumunu kolaylaştırması bakımından onemlidir.
Bu yaşlarda aşamalı olarak boyle bir eğitime gecmesi cocuğun okula başlaması sırasında ortaya cıkması olası bircok sorunu daha baştan ortadan kaldıracaktır. Yapılan araştırmalar okula başlamadan once yuva veya anaokulu benzeri okullara devam eden cocukların gerek zihinsel, gerekse psikolojik olarak gelişimlerinin hic okula gitmeyen akranlarına oranla daha ilerde olduğunu gostermektedir. Cocuk ilkokula başladığında aslında ciddi bir eğitime de başlamaktadır. Ancak okuldan once, okul oncesi eğitim kurumlarına devam eden cocuklar oyun ve benzeri faaliyetlerle bu yeni sosyal cevreye cok daha kolay uyum sağlamakta ve ilkokula başladıklarında yeni cevrelerine kolay bir geciş yapabilmektedirler.

Okul aslında bir cocuk icin uyması gereken farklı kuralların bir arada uygulanmasını gerektirir. Bu acıdan daha once hicbir eğitim almamış bir cocuk bu yeni sosyal cevrede bocalayabilir, tepki gosterebilir. Okul daha once hicbirini tanımadığı yeni arkadaşlar demektir. O ana kadar aile ortamı icinde buyuyen ve sadece yakın aile uyeleriyle ilişki kuran cocuktan ayrıca kendi ebeveynlerinin dışındaki başka yetişkinlerle bir arada olması ve onların isteklerini yapması, saygı gostermesi beklenmektedir. Butun bu ilişkiler yumağını cozmesi, ortam icinde kendi yerini bulması ve uyumlu davranması cocuk acısından cok zordur.

Cocuğun yaşamında ailesinin dışındaki ilk toplumsal kurum okuldur. Bu aile icin de cok onemlidir. Okula hazırlık demek aslında aile olarak hazırlıklı olmak demektir. Oncelikle aile cocuğunu farklı bir ortama bırakmaya hazır olmalıdır. Aileler her ne kadar hazır olduklarını iddia etseler de yaşadıkları heyecan ve gerginliği cocuklarına yansıtmaktadırlar. Cocuklar onların bu zayıf tarafını cabuk fark eder ve bu duyguyu kullanırlar. O nedenle bazı kucuk onlemler alınarak okulun ilk gunlerinin yarattığı sıkıntı en azından azaltılabilir.
Okula başlamadan cocukla birlikte mumkunse okul birkac kez gezilmeli ve cocuk mutlaka oğretmeniyle tanıştırılmalıdır. Kıyafetleri dışındaki kitap, defter, kalem gibi kırtasiye ihtiyacları cocukla birlikte alınmalı ve onun istekleri oncelikli olmalıdır. Cocuğa guven verilmeli, rahatlatılmalıdır.
Oncelikle aile sakin davranmalı, kendi yaşadığı heyecanı ve kaygıyı cocuğa yansıtmamalıdır. Cunku cocuklar heyecanlandıkları, kaygılandıkları her sefer size bakacak ve sizin tepkilerinizi izleyecektir. Bu nedenle ne kadar gergin olursanız olun sakin ve rahat gorunmeniz en onemli noktadır.
Okul cıkışında onu alacağınızdan ve yine birlikte eve gideceğinizden emin olmasını sağlayın. Bazen cocuklar, annelerinden ayrıldıklarını hep okulda kalacaklarını ve bir daha eve donmeyeceklerini duşunerek kaygılanabilirler. Bu biz yetişkinler icin sacma bir duşunce olsa da karşımızdakinin 6 yaşında bir cocuk olduğunu ve ilk kez sosyal bir ortama girdiğini unutmamak gerekir.
Cocuklar sınıflarına gectiğinde kapı eşiğinde beklemek ya da sınıfta sıralara oturmak buyuk yanlıştır. Bu diğer cocukları da etkiler ve sınıfta oğretmenin kurmaya calıştığı disiplini engeller.
Mumkunse cocuklar sıralarına oturduktan sonra vedalaşıp uzaklaşmalıdır. Cocuk uzgun olsa da birkac dakika sonra dikkati arkadaşlarına ve oğretmenine yoneleceği icin endişesi dağılacaktır.
Cocuk, okulun ilk gunu sakin ve rahat gorunuyorsa okula iyi hazırlandığının bir gostergesidir, bu da olması gereken durumdur. Cocuğu okula hazırlamak icin yapılan tum uğraşılara karşın ilk gun gozyaşları engellenemeyebilir. Araştırmalara gore, 5 cocuktan 4’u okulun ilk gunu sorun yaşamakta ve yaşatmaktadırlar. Bunun normal olduğu unutulmamalıdır.
Ancak bilindiği gibi gozyaşları da olsa okulda kalmak zorunludur. Bunun bilincinde olarak cocuğa karşı kararlı bir tavır izlemek ve hicbir şeyin durumu değiştirmeyeceğini bilmesini sağlamak onemlidir. Kararlı olurken sabırlı ve sevecen bir tutum sergilemek en onemli kuraldır.

Ağlayan, hırcınlık yapan cocuğa kızmak, tepki gostermek ya da başkalarıyla kıyaslamak cocuğu daha da gerginleştireceğinden onerilmez. Aşırı koruyucu ailelerde buyuyen ve daha once okul oncesi eğitim almamış cocukların bu uyum surecini daha zor atlattıkları bilinmektedir.
Aslında butun sorun cocuğun ailesinden ve evinden ayrı kalmasının getirdiği kaygı ve tedirginliktir. Okula doğru bir şekilde hazırlanmamış cocuk zaman icinde bu uyum surecini atlatamazsa ‘Okul Sendromu’ adı verilen bir tepki geliştirebilir. Bu, okula gitmekten kacınma, iştahsızlık, uyku problemleri, ortada bir neden yokken ağlama ve ozellikle baş ve karın ağrısı, mide bulantısı, kusma gibi psiko-somatik belirtilerle ortaya cıkar.
Okul sendromu pek cok cocuğun yaşadığı bir sorun olmakla beraber sabırlı ve kararlı davranarak ve bazı kurallara dikkat ederek cozumlenebilir. Bu kuralları şoyle ozetleyebiliriz:
-Kızmadan, tepki gostermeden davranmak.
-Gozyaşlarıyla ve yaşadığı endişelerle alay etmemek, hafife almamak.
-Okul, arkadaşlar, yapılan faaliyetlerle ilgili uzun sohbetler yapmak.
-Cocuğun oğretmenini durumdan haberdar etmek, sıkı bir iş birliği icinde olmak.
-Cocuktan beklentilerde daha az talepkar olmak. Mukemmeliyetci bir tavır sergilememek.
-Cocuğu her ne olursa olsun başkalarıyla kıyaslamamak.
-Attığı her adımı ve onemsiz gorunse bile her başarıyı takdir etmek.
Sozu edilen bu onlemlerle zaman icerisinde durum normale donecektir. Her cocuğun benzer sorunlar yaşadığı ve zamanla kendi başa cıkma yontemlerini oluşturacağı bilinmelidir. Tum mesele cocuğun biraz zamana ve ilgiye ihtiyacı olduğudur.

[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]