Okul oncesi donemde cocuğumun zihinsel gelişimini nasıl desteklerim?Zihinsel gelişim; beyindeki duşunce ve duzenleme sistemlerinin gelişimi olarak tanımlanıyor. Bu sistemleri şoyle sıralamak mumkun: Dil gelişimi, hafıza, muhakeme, problem cozme, duşunme, hayal kurma ve yaratıcılık. Cocuğunuzun sağlıklı bir zihinsel gelişime sahip olmasını istiyorsanız bu sistemlerin hepsinin gelişimini desteklemelisiniz. Cunku bu sistemlerde olabilecek her hangi bir problem, diğer sistemlerin de etkilenmesine neden olabiliyor. Bizler zihinsel gelişimini destekleyerek; problemlerini akılcı bir şekilde cozmesini, zihinsel ilişkiler kurabilmesini, kendini doğru bir şekilde ifade edebilmesini, hayatını daha az stresle ve sağlıklı bir şekilde yaşayabilmesini sağlamış oluruz. Hepsi birbirine bağlı bir şekilde gelişiyor.
Ancak bizler bu gelişim surecini goz ardı ederek, cok buyuk bir yanlışı hayatımızın merkezine oturtmuş durumdayız: Televizyon! Ne zararı var ki diyebilirsiniz. Televizyon; cocukların zihin gelişimini, dil gelişimini, psikolojik ve sosyal gelişimini okul oncesi donemde cok olumsuz etkiliyor. Bazı yanlış alışkanlık kalıplarını televizyondan oğreniyor. 0-6 yaş donemi, cocukların ilgi ve yeteneklerinin, hayata bakış acısının, yaşamının her alanıyla ilgili goruşlerinin temelinin atıldığı bir donem. Bu donemde cocuklar model alarak ve taklit ederek oğrenir. Dolayısıyla cocuklarımız, televizyonda gordukleri her şeyin doğru olup olmadığını muhakeme edemeden oğrenirler ve siz etkisiz kalırsınız. Bu nedenle, cocuklarınızı televizyon izleme hastalığından lutfen koruyun. Bunu, cocuğunuzla iyi vakit gecirerek, televizyonla değil onunla eğlendiğinizi, mutlu olduğunuzu gostererek başarabilirsiniz. Cocuğunuzu dinler gibi gorunup televizyondaki programı takip ediyorsanız, cocuğun cıkardığı sonuc: “Demek ki televizyon benden daha onemli.”dir.
Bu olmazsa olmazımız, yaşam tarzımız haline gelmiş durumda. Eve girdiğimiz zaman ilk işimiz televizyon acmak oluyor. Hic birimiz, cocuğumuzun televizyon başında ağzını acmış, tum alıcılarını dunyaya kapatmış bir şekilde cakılıp kalmasını istemeyiz aslında. Ancak coğu zaman kendi işimizi yapma, dinlenme, kendimize vakit ayırma derdiyle “hadi gel sana cizgi film acayım” diyebiliyoruz. Ne yalan soyleyeyim bu cumleyi asla kuracağım aklıma gelmezken, bir nefes almak uğruna arada kurabiliyorum. Ancak kendimi şoyle teselli ediyorum: Onemli olan, sınırlama yapıp, kumandanın kontrolunu asla cocuğa bırakmamak ve ben boyle yapmaya calışıyorum. Sizler de ara sıra televizyonu kapatıp, cocuğunuza gercekten orada olduğunuzu hissettirebilirsiniz.
“Zamanım yok”, “Cok yoruluyorum akşama kadar. Eve gidince bir de onun bin tane sorusuyla uğraşamıyorum”, “Kendime de vakit ayırmaya ihtiyacım var” gibi cumlelere hayatınızda en azından cocuğunuz icin yer vermeyin. Zaten oyle saatler gecirmenizden bahsetmiyorum. En az 15-20 dakika tum sorunlarınızı bir kenara bırakıp, sadece cocuğunuza odaklanın. Cocuğunuzla zaman gecirmek; hem sizi eğlendirir, hem zihninizdeki sorunları dağıtmanıza, hem de cocuğunuzla ilişkilerinizi guclu ve sıcak tutmanıza yardımcı olur.
Anaokuluna giden bir cocuğun en belirgin ozellikleri; soru sorması ve oyun oynamasıdır. Bu iki temel ozellik, cocuğun zihinsel gelişiminde buyuk oneme sahiptir. Bu nedenle anne-baba olarak cocuğunuza bu iki temel ozelliği destekleyici ortamlar hazırlamaya calışmalısınız. Ve aşağıda sıraladığım etkinlikler de cocuğumuzun zihinsel gelişimi icin oldukca işe yarıyor.
Neler Yapabilirim?
 Her sabah onunla yeni gun hakkında konuşun, o gun icin neler planladığını sizinle konuşmasına izin verin.
 Her akşam, eve donunce o gun kendi yaptıklarınızı anlatın kısaca. Ve ona sorun; “Gunun nasıldı, neler yaptın bakalım bugun?”.
 Cocuğunuzla konuşurken, konuşmalarınızda ceşitli kavramların gecmesine ozen gosterin. (aşağı-yukarı, dolu-boş, ic-dış gibi)
 Hayallerini kullanabileceği etkinlikler oluşturun.
 Cocuğunuzun dikkatini etrafınızda olan bitene cekin. Su kaynayınca buharlaşır vb.
 Kolay bir tekerlemeyi veya şiiri gunluk olarak cocuğunuzla beraber tekrarlayın. Onun oğrenmesi sağlayın.
 Cocuğunuza her gun kitap okuyun ve sonrasında okuduklarınız hakkında tartışın.
 Resimli kitaplarda ne gorduğunu anlatmasını isteyin.
 Cocuğunuza ceşitli konular hakkında fikrini sorun. Sana bugun ne pişirmemi istersin?
 Onunla beraber sayı sayın. Her fırsatta sayılarla ilgili sorular sorun. Elinde kac tane kalem var? Ancak cocuğunuz henuz sayılardan uzak durmak istiyorsa, ısrarcı olmayın, biraz ara verin.
 Beraber resim yapın ve yaptıklarınız hakkında konuşarak fikirlerinizi paylaşın.
 Beraber muzik dinleyin ve ona muzik dinlerken neler hissettiğini sorun.
 Gunluk işleri beraber yapın. Boylece cocuğunuza hem sorumluluk almayı hem de yardımlaşmayı oğretmiş olursunuz.
 Kolay bulmacalar veya zeka oyunları alın ve ona bu oyunlarla nasıl oynaması gerektiğini gosterin.
 Ona karışık halde bulunan nesneleri verin ve ayırmasını isteğin.
 Beraber yemek pişirebilirsiniz. Hangi yemeği yapacağınız hakkında konuşun, sonra onunla birlikte alışveriş yapın.
 Lego veya bloklarla oynamasına yardımcı olun, cunku bu oyuncaklar cocukların yer-yon kavramını oğrenmelerine destek olur.
 Karşılaştırma yeteneğini geliştirmesi icin, ceşitli oyunlar alın. (ceşitli kart oyunları, tombala gibi…)
Sıralanan bu noktaların hepsi, cocuğunuzun zihinsel gelişimini olumlu yonde etkileyecek aktivitelerdir. Ancak bu aktiviteleri yaparken dikkat edilmesi gereken en onemli nokta, ona yapıcı eleştirilerde bulunmak, onu yaptıklarından oturu ve -en onemli ayrıntı- yapmaya yonelik cabalarından dolayı takdir etmek. Cocuğunuzla beraberken ona “aferin”, “cok iyi duşundun”, “harika bir fikir”, “elinden geleni yaptığın icin seni kutlarım” gibi ceşitli olumlu pekiştirecler vermelisiniz. Emin olun ki, gercekten yanında olduğunuz, gercekten dinlediğiniz, gercekten ne hissedip ne duşunduğunu onemsediğiniz zamanları coğalttıkca, cocuğunuzun istediğiniz noktaya yavaş yavaş geldiğini goreceksiniz. Lutfen geciştirmeyelim…
Kolaylıkla Diliyorum…
Guzide TURKYILMAZ
Uzman Psikolojik Danışman

[h=2]İzmir Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]